Kinh Thánh Nói Gì Về Sự Bất Bình Đẳng?
Trong một thế giới đầy rẫy sự chênh lệch về của cải, cơ hội, địa vị và quyền lực, câu hỏi về sự bất bình đẳng luôn là một vấn đề nhức nhối. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không thể nhìn thế giới bằng lăng kính thuần túy xã hội học hay chính trị, mà phải tìm kiếm quan điểm của Đức Chúa Trời qua Lời Ngài. Kinh Thánh không lảng tránh thực tế phức tạp này, nhưng mặc khải một cách nhìn xuyên suốt, từ nguyên nhân gốc rễ đến giải pháp tối hậu trong Đấng Christ.
Kinh Thánh trình bày rõ ràng rằng thế giới chúng ta đang sống không còn là thế giới nguyên thủy mà Đức Chúa Trời tạo dựng. Sách Sáng Thế Ký chương 3 ghi lại sự kiện bi thảm: "Vì vậy, như bởi một người mà tội lỗi vào trong thế gian, lại bởi tội lỗi mà có sự chết, thì sự chết đã trải qua trên hết thảy mọi người như vậy, vì mọi người đều đã phạm tội" (Rô-ma 5:12). Tội lỗi đã phá vỡ mọi mối quan hệ: giữa con người với Đức Chúa Trời, với nhau, và với công trình sáng tạo. Sự bất bình đẳng, dưới mọi hình thức – kinh tế, xã hội, sắc tộc – là một trong những hậu quả tất yếu và bi thảm của sự sa ngã này.
Trong Cựu Ước, chúng ta thấy sự bất bình đẳng xuất hiện rất sớm. Ca-in giết A-bên vì ghen tị (Sáng 4:8). Sự kiện tháp Ba-bên (Sáng 11:1-9) cho thấy lòng kiêu ngạo của con người dẫn đến sự chia rẽ ngôn ngữ và phân tán, tạo nên những rào cản văn hóa và xã hội. Luật pháp Môi-se sau này thừa nhận sự tồn tại của người nghèo, người ngoại bang, góa phụ và cô nhi, và ban hành các quy định đặc biệt để bảo vệ họ (ví dụ: Lê-vi 19:9-10, Phục 24:19-21), chứng tỏ sự bất bình đẳng là một thực tế cần được quản lý với lòng thương xót.
Xuyên suốt Kinh Thánh, Đức Chúa Trời bày tỏ bản tính Ngài là Đấng công bình (tsaddiq trong tiếng Hê-bơ-rơ) và yêu thương. Ngài không hề thờ ơ trước nỗi đau và sự bất công. Các tiên tri đã lớn tiếng lên án sự áp bức người nghèo và lợi dụng kẻ yếu thế.
Châm ngôn 14:31 tuyên bố: "Ai hà hiếp người nghèo khổ làm nhục Đấng Tạo hóa mình; còn ai thương xót người bần cùng tôn trọng Ngài." Động từ "hành hiếp" (‘āshaq) mang nghĩa đàn áp, bóc lột, bóp nghẹt. Câu này liên kết trực tiếp thái độ đối với người nghèo với thái độ đối với chính Đức Chúa Trời.
Tiên tri A-mốt đã quở trách dân Y-sơ-ra-ên thờ phượng hình thức trong khi bỏ qua công lý: "Ta ghét, Ta khinh sự nhóm hiệp của các ngươi... Thà các ngươi làm cho sự công bình chảy xuống như nước, và sự ngay thẳng như sông lớn chảy không dứt!" (A-mốt 5:21, 24). Tiên tri Mi-chê tóm tắt đòi hỏi của Đức Chúa Trời: "Hỡi người! Ngài đã tỏ cho ngươi điều gì là thiện; cái điều mà Đức Giê-hô-va đòi ngươi há chẳng phải là làm sự công bình, ưa sự nhân từ và bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời ngươi sao?" (Mi-chê 6:8).
Tuy nhiên, cần phân biệt rõ: Kinh Thánh không ủng hộ một thứ bình đẳng theo chủ nghĩa bình quân (mọi người phải có hoàn cảnh, tài sản và địa vị giống hệt nhau). Thay vào đó, Kinh Thánh nhấn mạnh đến sự công bằng (mishpat) và sự ngay thẳng (tsedeq). Điều này có nghĩa là mọi người đều được đối xử công minh theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời, có cơ hội được sống một cuộc đời đầy đủ, và người có quyền lực có trách nhiệm bảo vệ kẻ yếu đuối.
Chúa Giê-xu Christ, Đấng Mê-si, đã bước vào một thế giới đầy bất bình đẳng về chính trị (dưới ách đế quốc La Mã), tôn giáo (giữa người Pha-ri-si và dân thường), và kinh tế. Ngài không chỉ rao giảng về Nước Đức Chúa Trời, mà còn thể hiện nó qua đời sống và chức vụ của mình, thiết lập một trật tự giá trị hoàn toàn mới.
Trong Bài Giảng Trên Núi, Chúa tuyên bố: "Phước cho những kẻ có lòng khó khăn, vì nước thiên đàng là của họ!" (Ma-thi-ơ 5:3). Từ "khó khăn" (ptōchos trong tiếng Hy Lạp) không chỉ nghèo về vật chất, mà còn chỉ sự nghèo nàn về tâm linh, sự nhận biết mình trống rỗng và cần đến Đức Chúa Trời. Chúa đảo ngược thang giá trị của thế gian: những người bị xã hội coi thường lại được xem là có phước trong Nước Trời.
Hành động của Chúa Giê-xu còn mạnh mẽ hơn lời nói. Ngài chủ động tiếp cận và phục vụ những người bị gạt ra bên lề xã hội: người thu thuế (như Xa-chê), người phong hủi, phụ nữ bị khinh rẻ, và kẻ tội lỗi công khai. Câu chuyện Ngài nói chuyện với người đàn bà Sa-ma-ri (Giăng 4) là một ví dụ kinh điển, vượt qua ba rào cản bất bình đẳng lớn: sắc tộc (người Do Thái khinh người Sa-ma-ri), giới tính (đàn ông không nói chuyện công khai với phụ nữ lạ), và đạo đức xã hội (người phụ nữ có năm đời chồng).
Đỉnh cao của sự đảo ngược này nằm ở thập tự giá. Sứ đồ Phao-lô mô tả sự hạ mình của Chúa Giê-xu: "Ngài vốn có hình Đức Chúa Trời... nhưng đã tự bỏ mình đi, lấy hình tôi tớ... hạ mình xuống, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự" (Phi-líp 2:6-8). Đấng Tạo Hóa toàn năng trở nên một con người, chịu đựng sự bất công tột cùng và cái chết nhục nhã dành cho tội phạm thấp hèn nhất. Tại thập tự giá, mọi bức tường ngăn cách, mọi thứ bậc bất bình đẳng do tội lỗi tạo ra đều bị phá đổ (Ê-phê-sô 2:14-16).
Các thư tín Tân Ước triển khai sâu sắc lẽ thật này. Trong Đấng Christ, sự bình đẳng căn bản nhất đã được thiết lập: "Không còn phân biệt... chủ tớ, đàn ông đàn bà; vì trong Đấng Christ Jesus, anh em thảy đều một" (Ga-la-ti 3:28). Từ "một" (heis) không có nghĩa là xóa bỏ mọi khác biệt chức năng hay vai trò, nhưng khẳng định giá trị, phẩm giá và sự cứu rỗi ngang nhau trước mặt Đức Chúa Trời. Một nô lệ tên Ô-nê-si-mơ được Phao-lô đối xử như "người anh em rất yêu dấu" (Phi-lê-môn 1:16).
Tuy nhiên, sự bình đẳng trong phẩm giá và địa vị thuộc linh không đồng nghĩa với việc phủ nhận mọi trật tự hay khác biệt trong Hội Thánh và xã hội. Thay vào đó, nó đặt ra một nguyên tắc ứng xử hoàn toàn mới: tình yêu thương và sự phục vụ. Chúa dạy các môn đồ: "Ai muốn làm lớn trong các ngươi, thì sẽ làm đầy tớ; còn ai muốn làm đầu trong các ngươi, thì sẽ làm tôi mọi cho mọi người" (Mác 10:43-44). Quyền lực và địa vị không dùng để thống trị, mà để phục vụ, noi gương Chúa.
Sứ đồ Gia-cơ đặc biệt sắc bén khi lên án sự thiên vị trong Hội Thánh dựa trên sự giàu nghèo (Gia-cơ 2:1-9). Ông gọi đó là "tội lỗi" và vi phạm "luật pháp yêu thương". Ông cũng cảnh báo nghiêm khắc những người giàu áp bức (Gia-cơ 5:1-6).
Là những người tin Chúa Giê-xu, chúng ta được kêu gọi sống và hành động trong ánh sáng của lẽ thật này:
1. Thay Đổi Góc Nhìn (Renew the Mind): Trước hết, chúng ta phải để Lời Chúa đổi mới tâm trí mình (Rô-ma 12:2). Hãy nhìn mọi người – bất kể địa vị, chủng tộc, giới tính hay tình trạng kinh tế – như những người được Chúa dựng nên theo hình ảnh Ngài và là đối tượng cho tình yêu cứu chuộc của Đấng Christ. Hãy chống lại mọi định kiến vô hình trong lòng.
2. Sống Công Bình và Yêu Thương: Trong phạm vi ảnh hưởng của mình (gia đình, Hội Thánh, công sở, xã hội), chúng ta phải là những người thực thi công lý và bày tỏ lòng thương xót. Điều này có thể đơn giản là đối xử công bằng với nhân viên, giúp đỡ người yếu thế trong cộng đồng Hội Thánh, hoặc lên tiếng bảo vệ người bị áp bức khi có thể.
3. Quản Gia Trung Tín: Nếu Chúa ban cho chúng ta nhiều của cải, địa vị hay tài năng, chúng ta phải nhận biết đó là ủy thác (stewardship) để quản lý cho vinh quang Ngài và để góp phần giảm bớt sự bất công. Điều này không phải là chủ nghĩa xã hội, mà là tinh thần tự nguyện dâng hiến và chia sẻ như Hội Thánh đầu tiên (Công vụ 2:44-45; 4:32-35).
4. Rao Truyền Tin Lành – Giải Pháp Tối Hậu: Mọi nỗ lực cải tạo xã hội đều có giới hạn trong thế giới sa ngã. Giải pháp triệt để duy nhất cho mọi hình thức bất bình đẳng là Tin Lành của Đấng Christ. Chỉ khi con người được hòa thuận với Đức Chúa Trời qua huyết Chúa Giê-xu, họ mới có thể thật sự hòa thuận với nhau. Sự bình đẳng trọn vẹn sẽ chỉ được hiện thực hóa trong Trời Mới Đất Mới, nơi công lý ngự trị (2 Phi-e-rơ 3:13).
Kinh Thánh không hứa hẹn một xã hội bình quân không tưởng trên đất này, nhưng nó vạch trần nguyên nhân sâu xa của bất bình đẳng là tội lỗi, và bày tỏ trọn vẹn trái tim của Đức Chúa Trời – một Đấng công bình và yêu thương, đứng về phía người nghèo khó và bị áp bức. Qua sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ, Ngài đã tạo nên một cộng đồng mới – Hội Thánh – nơi mọi bức tường ngăn cách bị phá đổ và mọi tín hữu đều bình đẳng trong giá trị và phẩm giá trước mặt Ngài.
Vì vậy, chúng ta không được thờ ơ trước bất công, cũng không được cuốn vào làn sóng thù hận hay đố kỵ của thế gian. Thay vào đó, chúng ta được kêu gọi trở nên những sứ giả của sự hòa giải (2 Cô-rinh-tô 5:18), sống công bình, yêu thương và rộng rãi trong phạm vi Chúa đặt để, đồng thời rao truyền hy vọng duy nhất cho một tương lai nơi mọi nước mắt và bất công sẽ được lau sạch mãi mãi (Khải Huyền 21:4).