Chủ nghĩa khoái lạc là gì? Thế nào là một người theo chủ nghĩa khoái lạc?

Trong một thế giới luôn cổ vũ cho sự thỏa mãn tức thì và đề cao trải nghiệm cá nhân, triết lý sống “hãy tận hưởng đi” dường như trở thành chân lý ngầm được nhiều người đón nhận. Bài viết này sẽ đi sâu nghiên cứu về chủ nghĩa khoái lạc (Hedonism) dưới lăng kính của Lời Chúa, phân tích bản chất, hệ quả và con đường thay thế mà Đấng Christ dành cho những ai khao khát một đời sống thật sự viên mãn.

Chủ nghĩa khoái lạc (từ gốc Hy Lạp: ‘hēdonē’ (ἡδονή) có nghĩa là “khoái lạc”, “sự thỏa mãn”) là một học thuyết triết học khẳng định rằng khoái lạc (pleasure) và hạnh phúc (happiness) là mục đích tối cao hay thiện hảo căn bản nhất của đời sống con người. Hành vi nào đem lại khoái lạc tối đa và giảm thiểu đau khổ là hành vi đạo đức và đáng theo đuổi.

Một người theo chủ nghĩa khoái lạc (Hedonist) là người sống và hành xử theo nguyên tắc tối đa hóa niềm vui và sự dễ chịu cho bản thân, đồng thời tối thiểu hóa nỗi đau và sự khó chịu. Họ tin rằng ý nghĩa cuộc sống nằm ở việc tích lũy những trải nghiệm tích cực về thể xác, tình cảm và tinh thần. Trong văn hóa đương đại, hình thức này thường không xuất hiện như một triết lý có hệ thống, mà như một thái độ sống thực dụng: “Ăn, uống, vui chơi, vì ngày mai ta sẽ chết” (Ê-sai 22:13, 1 Cô-rinh-tô 15:32).

Kinh Thánh không dùng thuật ngữ “chủ nghĩa khoái lạc” một cách trực tiếp, nhưng đề cập rất rõ và mạnh mẽ về lối sống đặt khoái lạc làm trung tâm. Trong Tân Ước, từ Hy Lạp “hēdonē” xuất hiện và luôn được miêu tả trong mối tương quan tiêu cực với đời sống thuộc linh.

• Lu-ca 8:14: “Phần hột rơi vào bụi gai, là kẻ đã nghe đạo; nhưng rồi đi đường, bị sự lo lắng, giàu sang, sự vui sướng (hēdonōn) đời này làm cho nghẹt ngòi, nên không kết quả được.” Ở đây, “sự vui sướng đời này” (hēdonai tou biou) được liệt kê cùng với sự lo lắng và giàu sang như những thứ bóp nghẹt Lời Chúa, ngăn cản đời sống thuộc linh đơm hoa kết trái.
• Gia-cơ 4:1-3: “Bởi đâu có chiến tranh, bởi đâu có tranh đấu trong anh em? Há chẳng phải bởi sự vui sướng (hēdonōn) của anh em đang chiến đấu trong chi thể mình sao? ... Anh em cầu xin mà không nhận được, vì cầu xin trái lẽ, để dùng trong sự vui sướng (hēdonais) của anh em.” Sứ đồ Gia-cơ chỉ rõ gốc rễ của sự tranh cạnh, xung đột chính là lòng ham muốn thỏa mãn những khoái lạc của bản thân. Thậm chí sự cầu nguyện cũng có thể bị bóp méo thành công cụ để phục vụ cho mục đích khoái lạc cá nhân.
• Tít 3:3: “Vì chúng ta ngày trước cũng ngu muội, bội nghịch, bị lừa dối, bị đủ thứ tình dục và sự vui sướng (hēdonais) ràng buộc…” Phao-lô liệt kê đời sống trong “sự vui sướng” vào nhóm những đặc điểm của con người cũ, trước khi được tái sinh trong Chúa Cứu Thế.

Trong Cựu Ước, sách Tri-thiên (Truyền đạo) là một minh chứng hùng hồn cho sự trống rỗng của chủ nghĩa khoái lạc. Vua Sa-lô-môn, người từng có mọi điều kiện để theo đuổi khoái lạc – giàu sang, trí tuệ, quyền lực – đã thí nghiệm mọi thứ: “Ta nói trong lòng rằng: Hè! hãy thử sự vui sướng, và hưởng lấy điều sung sướng. Nầy, điều đó cũng là sự hư không” (Truyền đạo 2:1). Ông thử nghiệm rượu, công trình, của cải, âm nhạc, và cả những thú vui nhục dục (Truyền đạo 2:1-11). Kết luận sau cùng của ông là: “Hư không của sự hư không, thảy đều hư không” (Truyền đạo 1:2). Sự khoái lạc không thể lấp đầy được khoảng trống ý nghĩa mà Đức Chúa Trời đã đặt để trong lòng người (Truyền đạo 3:11).

Một sự hiểu lầm phổ biến là Cơ Đốc giáo chống lại niềm vui. Ngược lại, Kinh Thánh tràn ngập lời kêu gọi về sự vui mừng. Tuy nhiên, có một sự khác biệt căn bản giữa “hēdonē” (khoái lạc thuộc về xác thịt, tìm kiếm cho bản thân) và “chara” (χαρά – niềm vui, sự vui mừng thuộc linh) hay “agalliasis” (ἀγαλλίασις – sự hân hoan, vui mừng khôn xiết).

• Nguồn gốc: Hēdonē bắt nguồn từ việc thỏa mãn những ham muốn tự nhiên của “xác thịt” (sarx – σάρξ). Trong khi Chara bắt nguồn từ mối liên hệ với Đức Chúa Trời và sự hiện diện của Ngài (Thi Thiên 16:11 “Chúa sẽ chỉ cho tôi biết con đường sự sống; Trước mặt Chúa có trọn sự khoái lạc (pleasantness), Tay hữu Chúa có sự vui sướng (pleasures) vô cùng.”).
• Bản chất: Hēdonē thường phụ thuộc vào hoàn cảnh, tạm bợ và có thể dẫn đến nghiện ngập, thất vọng. Chara là một hoa trái của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22), tồn tại ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn (Gia-cơ 1:2).
• Đối tượng: Hēdonē hướng về bản thân. Chara hướng về Chúa và tha nhân (Rô-ma 12:15).

Phao-lô phân rõ hai con đường trong Ga-la-ti 5:16-21 & 22-23. “Công việc của xác thịt” bao gồm “sự ô uế, buông tuồng… say sưa, chè chén”, là những biểu hiện của việc tìm kiếm hēdonē. Trái lại, “hoa quả của Thánh Linh” là “tình yêu thương, sự vui mừng (chara)…” Sự đối kháng này không phải giữa “vui vẻ” và “buồn bã”, mà là giữa hai nguồn sống, hai chủ nhân khác nhau: xác thịt và Thánh Linh.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi không phải để sống khổ hạnh, cay đắng, mà để kinh nghiệm một đời sống dư dật và thỏa lòng thật sự trong Chúa. Dưới đây là một số nguyên tắc ứng dụng:

1. Kiểm Tra Động Cơ và Lòng Ham Muốn: Hãy tự hỏi: “Điều tôi đang tìm kiếm nhằm thỏa mãn bản thân tạm bợ, hay để tôn vinh Chúa và gây dựng người khác?” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Chúng ta được phép tận hưởng những ơn phước vật chất Chúa ban (1 Ti-mô-thê 4:4-5), nhưng đừng để chúng trở thành chủ nhân hay mục đích của đời sống.
2. Tái Định Hướng Nguồn Vui: Hãy nuôi dưỡng niềm vui thuộc linh (chara) qua sự thông công với Chúa. “Hãy vui mừng trong Chúa luôn luôn” (Phi-líp 4:4). Niềm vui này được nuôi dưỡng qua sự cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa, thờ phượng và sự hiệp một với Hội Thánh.
3. Sống Với Viễn Cảnh Đời Đời: Chủ nghĩa khoái lạc tập trung vào “hiện tại”. Đức tin Cơ Đốc đặt hy vọng vào sự vui sướng đời đời. “Vì sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng ta sanh cho chúng ta sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng, vô biên” (2 Cô-rinh-tô 4:17). Viễn cảnh này giúp chúng ta từ chối những “khoái lạc tội lỗi tạm thời” (Hê-bơ-rơ 11:25).
4. Tìm Khoái Lạc Trong Sự Cho Đi và Phục Vụ: Chúa Giê-xu dạy rằng “ban cho thì có phước hơn là nhận lãnh” (Công vụ 20:35). Niềm vui đích thực thường đến khi chúng ta ra khỏi chính mình để yêu thương và phục vụ người khác, bắt chước gương Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 12:2).
5. Đặt Mình Dưới Sự Dẫn Dắt của Thánh Linh: Hãy cầu xin Đức Thánh Linh hàng ngày để Ngài bày tỏ những khuynh hướng tìm kiếm khoái lạc tội lỗi trong lòng chúng ta và ban quyền năng để bước đi theo Thánh Linh, không theo xác thịt (Ga-la-ti 5:16).

Chủ nghĩa khoái lạc hứa hẹn con đường ngắn nhất đến hạnh phúc, nhưng cuối cùng lại dẫn đến sự nô lệ, trống rỗng và xa cách Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã từ bỏ mọi vinh hoa thiên đàng, chịu đau khổ trên thập tự giá vì niềm vui đặt ở trước mặt Ngài (Hê-bơ-rơ 12:2), đã mở ra một con đường khác. Ngài phán: “Ta đã đến, hầu cho chiên được sự sống, và được sự sống dư dật” (Giăng 10:10). Sự sống dư dật này không loại bỏ niềm vui, nhưng đặt nó trên nền tảng vững chắc và vĩnh cửu duy nhất: chính mối tương giao với Đấng Tạo Hóa.

Lời mời gọi của Phao-lô trong Rô-ma 12:2 vang vọng đến chúng ta ngày nay: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.” Thay vì bị nhào nặn bởi triết lý khoái lạc của “đời nầy”, chúng ta được biến đổi để nhận biết và kinh nghiệm ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời – đó mới chính là nguồn khoái lạc chân thật và bền vững.