Xã hội hậu Cơ Đốc có nghĩa là gì?

Trong dòng chảy của lịch sử và sự biến đổi văn hóa, thuật ngữ “xã hội hậu Cơ Đốc” (Post-Christian Society) ngày càng được nhắc đến để mô tả bối cảnh nơi các giá trị, niềm tin và cấu trúc xã hội chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Cơ Đốc giáo trong quá khứ, nhưng nay đang suy giảm hoặc bị từ chối công khai. Đối với Cơ Đốc nhân, việc hiểu rõ bản chất của thời đại này không nhằm mục đích bi quan hay rút lui, mà để xác định lại sứ mệnh, củng cố đức tin và sống đúng với lẽ thật của Lời Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát khái niệm này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, giải nghĩa các nguyên tắc nền tảng và đưa ra sự ứng dụng thực tiễn cho đời sống đức tin.

Khái niệm “hậu Cơ Đốc” không trực tiếp xuất hiện trong Kinh Thánh, nhưng Kinh Thánh đã mô tả rất rõ các giai đoạn xã hội từ chối hoặc quay lưng lại với lẽ thật của Đức Chúa Trời. Từ nguyên Hy Lạp của từ “thế gian” trong Tân Ước là κόσμος (kosmos), thường chỉ về hệ thống trật tự, văn hóa và giá trị đối lập lại với Đức Chúa Trời (Giăng 15:18-19). Một xã hội hậu Cơ Đốc, vì thế, có thể được xem như một dạng thức cụ thể của kosmos này – một hệ thống đã từng biết đến phúc âm nhưng nay chọn con đường khác.

Sứ đồ Phao-lô, trong thư gửi cho Hội Thánh tại Rô-ma, đã mô tả một quá trình suy thoái đạo đức bắt nguồn từ việc “cầm giữ lẽ thật trong sự không công bình” và không “tôn kính Đức Chúa Trời, cũng không tạ ơn Ngài” (Rô-ma 1:18, 21). Xã hội đó, dù đã nhìn biết về Đức Chúa Trời qua công trình sáng tạo (Rô-ma 1:20), vẫn cứ “lầm lạc trong sự suy tưởng hư không”, dẫn đến một loạt những sự sa đọa về luân lý và tâm linh (Rô-ma 1:22-32). Đây chính là bức tranh tiên tri về một xã hội từ bỏ nền tảng của mình.

Các sách tiên tri và tân ước cung cấp những dấu hiệu nhận biết về một xã hội xa rời Đức Chúa Trời:

• Chủ Nghĩa Tương Đối và Sự Phủ Nhận Lẽ Thật Tuyệt Đối: Trong thư gửi Ti-mô-thê, Phao-lô tiên tri về “những ngày sau rốt”, khi con người sẽ “không chịu nghe dạy dỗ theo lẽ lành” và “dồn vây lấy mình những giáo sư theo tư dục mình” (2 Ti-mô-thê 4:3-4). Từ Hy Lạp ἀλήθεια (alētheia) – lẽ thật – sẽ bị thay thế bằng “những lời huyễn” (μῦθος, mythos – chuyện huyễn hoặc). Đây là hiện tượng của chủ nghĩa hậu hiện đại, nơi chân lý bị xem là kiến tạo và tương đối.
• Sự Thờ Phượng Thụ Tạo Thay Vì Đấng Tạo Hóa: Như đã nói trong Rô-ma 1:25, đặc trưng căn bản là con người “thờ phượng và hầu việc loài chịu dựng nên thế cho Đấng dựng nên”. Trong xã hội hậu Cơ Đốc, điều này có thể biểu hiện qua việc tôn thờ chủ nghĩa cá nhân, khoa học thực chứng (scientism), chủ nghĩa vật chất, hoặc các hệ tư tưởng chính trị được tuyệt đối hóa.
• Sự Bội Đạo và Nguội Lạnh Trong Tình Yêu Thương: Chúa Giê-xu cảnh báo rằng “vì cớ tội ác càng thêm nhiều, thì lòng yêu mến của phần nhiều người sẽ nguội lần” (Ma-thi-ơ 24:12). Từ Hy Lạp ἀγάπη (agapē) – tình yêu thương vô điều kiện – sẽ trở nên nguội lạnh. Sự bội đạo (ἀποστασία, apostasia) cũng được Phao-lô nhắc đến như một dấu hiệu của thời kỳ cuối (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:3).
• Sự Đảo Lộn Các Giá Trị Luân Lý: Sách Ê-sai từng than vãn: “Khốn thay cho kẻ gọi dữ là lành, gọi lành là dữ; lấy tối làm sáng, lấy sáng làm tối” (Ê-sai 5:20). Điều này đồng vọng với mô tả trong 2 Ti-mô-thê 3:1-5 về “những ngày sau rốt” đầy khó khăn, khi con người yêu mình, yêu tiền bạc, tự cao, vô ơn, không tình nghĩa, không tự chủ, ghét điều thiện.

Kinh Thánh không kêu gọi Cơ Đốc nhân sống trong sự sợ hãi hay rút lui hoàn toàn khỏi xã hội. Thay vào đó, chúng ta được kêu gọi trở nên “muối của đất” và “ánh sáng cho thế gian” (Ma-thi-ơ 5:13-14).

• Là Muối – Vai Trò Bảo Quản và Thanh Tẩy: Muối (ἅλας, halas) trong thời cổ đại có chức năng bảo quản thực phẩm khỏi hư thối. Trong một xã hội hậu Cơ Đốc, sự hiện diện của Cơ Đốc nhân phải có tác dụng ngăn chặn sự thối nát về đạo đức và tâm linh. Nhưng Chúa cảnh báo: “Nếu muối mất mặn đi, thì sẽ lấy gì làm cho mặn lại?” (câu 13). Điều này nhấn mạnh đến sự cần thiết phải giữ gìn bản sắc và giá trị đặc trưng của mình – chính là sự thánh khiết và chân lý của Phúc Âm.
• Là Ánh Sáng – Vai Trò Bày Tỏ và Dẫn Dắt: Ánh sáng (φῶς, phōs) không thể bị giấu đi. Chúa Giê-xu phán: “Sự sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta như vậy, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi, và ngợi khen Cha các ngươi ở trên trời” (Ma-thi-ơ 5:16). Trong một xã hội ngày càng tối tăm về thuộc linh, đời sống công chính, việc lành và lời chứng về ân điển Chúa của chúng ta càng phải rõ ràng và thu hút.
• Tri Thức Và Sự Khôn Ngoan Thuộc Linh: Sứ đồ Phi-e-rơ khích lệ chúng ta: “Hãy trả lời cho mọi kẻ hỏi lý do về sự trông cậy trong anh em” (1 Phi-e-rơ 3:15). Trong xã hội chất vấn và hoài nghi, chúng ta cần trang bị không chỉ bằng đức tin đơn sơ, mà còn bằng sự hiểu biết sâu sắc về Lời Chúa và khả năng biện giáo (ἀπολογία, apologia – lời binh vực) cách ôn hòa và kính sợ.

Kinh Thánh cung cấp nhiều tấm gương về việc sống đức tin giữa những xã hội ngoại giáo hoặc thù nghịch:

• Đa-ni-ên Và Ba Bạn Tại Ba-by-lôn: Họ sống giữa một đế chế thù nghịch, nơi văn hóa và tôn giáo đối nghịch với Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên. Họ quyết tâm “không làm ô dơ mình” (Đa-ni-ên 1:8) trong chuyện ăn uống, nhưng đồng thời vẫn phục vụ xuất sắc trong chính quyền. Họ không thỏa hiệp ngay cả khi đối diện với lò lửa hực và hang sư tử (Đa-ni-ên 3, 6). Đây là mô hình: thánh khiết trong cá nhân, xuất sắc trong nghề nghiệp, và bất khuất trong nguyên tắc.
• Phao-lô Tại A-rê-ô-ba: Khi đứng trước Hội đồng A-rê-ô-ba, một trung tâm triết học và tôn giáo Hy Lạp, Phao-lô không công kích, mà khéo léo dùng bàn thờ “kính thần không biết” và trích dẫn các thi nhân của họ để dẫn đến việc rao giảng về Đức Chúa Trời chân thật và sự phục sinh (Công vụ 17:22-31). Ông thể hiện sự hiểu biết văn hóa để tìm điểm tiếp cận cho Phúc Âm.
• Chúa Giê-xu – Sự Kết Nối Giữa Thánh Khiết Và Thương Xót: Chúa Giê-xu là mẫu mực hoàn hảo. Ngài không tránh né những người tội lỗi, người thu thuế, nhưng đồng bàn với họ (Lu-ca 15:1-2). Tuy nhiên, Ngài không bao giờ thỏa hiệp với tội lỗi. Ngài nói với người đàn bà phạm tội ngoại tình sau khi bảo vệ bà: “Hãy đi, đừng phạm tội nữa” (Giăng 8:11). Ngài là “đầy ơn và lẽ thật” (Giăng 1:14).

Làm thế nào để chúng ta sống và làm chứng một cách hiệu quả trong xã hội hậu Cơ Đốc?

1. Củng Cố Nền Tảng Cá Nhân Trong Chúa Giê-xu: Trước hết, chúng ta phải “ở trong Ngài” như nhánh nho gắn liền với gốc nho (Giăng 15:4-5). Điều này đòi hỏi đời sống cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa mỗi ngày, và vâng phục Thánh Linh. Sự thánh khiết cá nhân là vũ khí mạnh nhất.
2. Xây Dựng Gia Đình Vững Mạnh Theo Khuôn Mẫu Kinh Thánh: Gia đình là “Hội Thánh tại gia”. Trong một xã hội làm mờ nhòe các giá trị gia đình, việc xây dựng gia đình trên nền tảng của tình yêu thương (Ê-phê-sô 5:25), sự dạy dỗ con cái về đường lối Chúa (Phục truyền 6:7), và giữ gìn giao ước hôn nhân là một lời chứng hùng hồn.
3. Tham Gia Vào Cộng Đồng Với Tình Yêu Và Sự Phục Vụ Cụ Thể: Thay vì chỉ phê phán, hãy trở thành người phục vụ. Hãy “làm điều lành cho mọi người, nhất là cho anh em trong đức tin” (Ga-la-ti 6:10). Tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện, chăm sóc người nghèo khó, với động cơ thuần khiết bởi tình yêu của Chúa.
4. Giao Tiếp Khôn Ngoan Và Đầy Ân Điển: “Lời nói anh em phải có ân hậu theo luôn, và nêm thêm muối, hầu cho anh em biết nên đối đáp mỗi người là thể nào” (Cô-lô-se 4:6). Trong các cuộc đối thoại về đức tin, hãy lắng nghe nhiều hơn, tôn trọng người đối diện, và tìm cơ hội để chia sẻ hy vọng của mình một cách khiêm nhường.
5. Gắn Bó Và Khích Lệ Trong Hội Thánh Địa Phương: “Chớ bỏ sự nhóm lại như mấy kẻ quen làm, nhưng phải khuyên bảo nhau” (Hê-bơ-rơ 10:25). Hội Thánh là nơi chúng ta được nuôi dưỡng, sửa trị, và cùng nhau vững vàng trong trận chiến thuộc linh. Sự hiệp một của Hội Thánh chính là bằng chứng cho thế gian về tình yêu của Chúa (Giăng 17:21).

Xã hội hậu Cơ Đốc, với tất cả những thách thức của nó, không phải là điều nằm ngoài sự quan phòng của Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu Christ vẫn đang ngự trị, và Hội Thánh của Ngài vẫn sẽ tồn tại cho đến ngày Ngài trở lại (Ma-thi-ơ 16:18). Thời đại này có thể là cơ hội để đức tin của chúng ta được tinh luyện, để tình yêu thương được bày tỏ rõ ràng hơn, và để Phúc Âm được rao truyền trong sự đơn sơ và quyền năng của Thánh Linh.

Hãy nhớ lời hứa trong sách Ê-sai dành cho những người trung tín: “Nếu ngươi đi qua giữa nước, ta sẽ ở cùng; vượt qua sông, sẽ không ngập. Nếu ngươi lửa, sẽ không bị cháy” (Ê-sai 43:2). Dù xã hội có biến đổi thế nào, Đức Chúa Trời vẫn là Đấng “hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi” (Hê-bơ-rơ 13:8). Sứ mệnh của chúng ta vẫn không thay đổi: Yêu mến Chúa, yêu thương người lân cận, và khiến muôn dân trở nên môn đồ của Chúa Giê-xu. Hãy bước vào thời đại này không phải với tâm thế bại trận, mà với tư thế của những sứ giả mang ánh sáng của Đấng đã chiến thắng thế gian (Giăng 16:33).