Ý Nghĩa Lời Tuyên Xưng Của Viên Đại Đội Trưởng: 'Người Này Đúng Là Con Thiên Chúa' (Ma-thi-ơ 27:54)
Trong giờ phút u ám và bi thảm nhất của lịch sử nhân loại – cái chết của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá – một lời tuyên xưng vang lên từ một nguồn hoàn toàn bất ngờ. “Quả thật người nầy là Con Đức Chúa Trời” (Ma-thi-ơ 27:54, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Người thốt lên lời này không phải là một môn đồ, một tiên tri, hay một thầy tế lễ, mà là một viên đại đội trưởng (centurion) của đế quốc La Mã, người chỉ huy đội hành quyết. Lời tuyên xưng này không đơn thuần là một nhận xét; nó là một tín điều được thốt ra dưới sự cảm động của Đức Thánh Linh, trở thành một trong những sự xác nhận mạnh mẽ nhất về thân vị của Đấng Christ ngay trong giờ phút tối tăm. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ý nghĩa thần học, và ứng dụng thuộc linh từ sự kiện đầy quyền năng này.
I. Bối Cảnh Lịch Sử và Văn Bản
Sự kiện được ghi lại trong cả ba sách Phúc Âm Nhất Lãm: Ma-thi-ơ 27:54, Mác 15:39, và Lu-ca 23:47. Mỗi sách nhấn mạnh một góc độ khác nhau:
- Ma-thi-ơ 27:54: “Thầy đội và những lính cùng với người canh giữ Đức Chúa Jêsus, thấy đất động và những điều xảy đến, thì sợ hãi lắm, mà nói rằng: Thật người nầy là Con Đức Chúa Trời.”
- Mác 15:39: “Và thầy đội đứng đối ngang Ngài, nghe Ngài kêu la thể nào, và thấy Ngài trút linh hồn làm sao, thì nói rằng: Người nầy quả thật là Con Đức Chúa Trời.”
- Lu-ca 23:47: “Thấy sự xảy ra như vậy, viên cai binh ngợi khen Đức Chúa Trời, mà rằng: Thật người nầy là người công bình.”
Bối cảnh trực tiếp trước lời tuyên xưng bao gồm ba giờ tối tăm (từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín), tiếng kêu lớn của Chúa Giê-xu (“Ê-li, Ê-li, la-ma sa-bách-ta-ni?” – “Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?”), và cuối cùng, Ngài phó linh hồn (Ma-thi-ơ 27:45-50). Ngay sau khi Chúa tắt hơi, những dấu lạ kinh khiếp xảy ra:
- Màn trong đền thờ xé ra làm hai từ trên chí dưới (Ma-thi-ơ 27:51a): Đây không phải là sự rách do con người, mà là một hành động siêu nhiên của Đức Chúa Trời, báo hiệu sự chấm dứt của hệ thống tế lễ cũ và mở ra con đường mới, sống động đến với sự hiện diện của Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 10:19-20).
- Đất động, đá lớn vỡ ra (Ma-thi-ơ 27:51b): Biểu thị sự rung chuyển của cả tạo vật trước sự kiện trung tâm của lịch sử cứu chuộc.
- Mồ mả mở ra và nhiều thân thể của các thánh đồ ngủ được sống lại (Ma-thi-ơ 27:52-53): Một sự bảo đảm và hoa quả đầu mùa của sự sống lại mà Chúa Giê-xu đã đem đến.
II. Phân Tích Nhân Vật: Viên Đại Đội Trưởng La Mã
Viên đại đội trưởng (ἑκατοντάρχης – *hekatontarchēs* trong tiếng Hy Lạp) là một sĩ quan chuyên nghiệp, chỉ huy một trăm binh lính. Ông là hiện thân của quyền lực, trật tự, và sự tàn nhẫn của đế chế La Mã. Ông đã chứng kiến và có lẽ chỉ huy vô số cuộc hành quyết. Tuy nhiên, cuộc hành quyết này hoàn toàn khác biệt.
Ông không phải là người Do Thái; ông là một dân ngoại (Gentile), thờ phượng các thần của Đế quốc La Mã. Theo sử gia, các binh lính thi hành án thường rất cứng cỏi, nhẫn tâm. Thế nhưng, ông đã bị đánh động. Cả ba Phúc Âm đều cho thấy ông là người đưa ra lời tuyên xưng, và Ma-thi-ơ cho biết những người lính cùng ông cũng đồng tình (“thầy đội và những lính… nói rằng”).
III. Ý Nghĩa Thần Học Của Lời Tuyên Xưng
Cụm từ “Con Đức Chúa Trời” (ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ – *ho huios tou Theou*) mang trọng lượng thần học khổng lồ. Trong Cựu Ước, danh hiệu này đôi khi được dùng cho các thiên sứ (Gióp 1:6), dân Y-sơ-ra-ên (Xuất Ê-díp-tô 4:22), hay các vị vua (Thi-thiên 2:7). Nhưng trong Tân Ước, đặc biệt trong các sách Phúc Âm, nó mang một ý nghĩa độc nhất vô nhị, chỉ về Đấng Mê-si, Đấng có mối liên hệ độc nhất, mật thiết và đồng bản thể với Đức Chúa Cha.
1. Một Sự Mặc Khải Trực Tiếp: Làm sao một viên sĩ quan dân ngoại có thể đi đến một tuyên bố thần học sâu sắc như vậy? Đây không phải là kết luận của lý trí thuần túy. Đây là kết quả của một sự mặc khải (Ma-thi-ơ 16:17). Những dấu lạ từ trời (bóng tối, động đất, xé màn) đã phá vỡ lớp vỏ cứng của ông, và Đức Thánh Linh đã mở mắt tâm linh cho ông nhìn thấy sự thật: Người bị đóng đinh không phải là một tội phạm thông thường, mà chính là Con Đức Chúa Trời. Ông thấy được điều mà những thầy tế lễ thượng phẩm đầy học thức đã từ chối nhìn thấy.
2. Sự Đảo Ngược Của Thập Tự Giá: Thập tự giá là biểu tượng của sự sỉ nhục, đau đớn và thất bại. Thế nhưng, chính tại nơi vẻ ngoài là thất bại tột cùng ấy, quyền năng và thân vị thần thượng của Đấng Christ được bày tỏ cách mạnh mẽ nhất. Viên đại đội trưởng nhìn lên một người sắp chết và tuyên xưng sự sống đời đời. Ông nhìn thấy sự yếu đuối và tuyên xưng quyền năng tối thượng. Đây chính là sự điên dại và yếu đuối của Đức Chúa Trời, là sự khôn ngoan và quyền năng hơn hết của Ngài (1 Cô-rinh-tô 1:24-25).
3. Sự Ứng Nghiệm Cho Dân Ngoại: Lời tuyên xưng của một người La Mã là một dấu hiệu tiên tri về sự cứu rỗi sẽ tràn đến dân ngoại. Trong thần học của Ma-thi-ơ, chủ đề “dân ngoại” rất quan trọng (xem Ma-thi-ơ 1:5-6 có ghi tên những phụ nữ ngoại bang; Ma-thi-ơ 2:1-12 có các nhà thông thái từ Đông phương; và đại mạng lệnh trong Ma-thi-ơ 28:19). Viên đại đội trưởng là hoa quả đầu mùa của muôn dân sẽ quy phục Đấng Christ. Ông đại diện cho thế giới ngoại bang đang mở lòng đón nhận Phúc Âm.
4. Sự Tương Phản Với Các Nhà Lãnh Đạo Do Thái: Trong khi các thầy tế lễ, thầy thông giáo và trưởng lão chế giễu Chúa (“Hắn là Vua dân Y-sơ-ra-ên… Hắn nhờ cậy Đức Chúa Trời; nếu Đức Chúa Trời yêu hắn thì bây giờ Ngài giải cứu hắn đi” – Ma-thi-ơ 27:42-43), thì một sĩ quan dân ngoại lại tuyên xưng đức tin. Điều này ứng nghiệm lời tiên tri về sự cứng lòng của Y-sơ-ra-ên và sự tiếp nhận của dân ngoại (Rô-ma 9-11).
IV. Phản Ứng Của Viên Đại Đội Trưởng: Từ “Sợ Hãi” Đến “Tuyên Xưng”
Ma-thi-ơ ghi lại rằng họ “sợ hãi lắm” (ἐφοβήθησαν σφόδρα – *ephobēthēsan sphodra*). Từ “sợ hãi” (φοβέω – *phobeō*) ở đây không chỉ là nỗi sợ thông thường, mà là sự kinh hãi, tôn kính đầy run sợ trước sự hiện diện của thần linh (cùng từ được dùng trong Ma-thi-ơ 17:6 khi các môn đồ nghe tiếng Đức Chúa Trời từ trời). Đây là phản ứng thích hợp của con người khi đối diện với những hành động quyền năng của Đức Chúa Trời.
Tuy nhiên, phản ứng của ông không dừng lại ở nỗi sợ. Nỗi sợ dẫn ông đến chỗ tuyên xưng. Hành trình tâm linh của ông là một khuôn mẫu: Chứng Kiến → Kinh Sợ → Nhận Biết → Tuyên Xưng. Ông đã “thấy” và “nghe” (Mác 15:39), và từ đó đưa ra một tuyên bố đức tin.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Lời tuyên xưng của viên đại đội trưởng không chỉ là một sự kiện lịch sử; nó chứa đựng những bài học sâu sắc cho hành trình đức tin của mỗi chúng ta ngày nay.
1. Hãy Nhìn Lên Thập Tự Giá: Giống như viên đại đội trưởng, chúng ta cần “đứng đối ngang” thập tự giá (Mác 15:39) và chiêm ngưỡng nó. Sự hiểu biết thật về Chúa Giê-xu không đến từ triết lý cao siêu, mà đến từ việc nhìn thấy Ngài trong sự hy sinh, yếu đuối và tình yêu tột cùng của thập tự giá. Mọi sự dạy dỗ thuộc linh phải bắt nguồn và quy về thập tự giá (1 Cô-rinh-tô 2:2).
2. Để Cho Lời Chúa và Thánh Linh Mặc Khải: Chúng ta cần cầu xin Đức Thánh Linh mở mắt tâm linh chúng ta, như Ngài đã làm cho viên đại đội trưởng, để chúng ta có thể nhận biết Chúa Giê-xu cách đúng đắn – không chỉ là một nhà đạo đức, một thầy giáo, mà là Con Đức Chúa Trời hằng sống, là Cứu Chúa và Chúa của chúng ta.
3. Lời Tuyên Xưng Xuất Phát Từ Sự Kinh Sợ Thánh Khiết: Đời sống Cơ Đốc không nên đánh mất sự kinh sợ, tôn kính đối với sự thánh khiết và quyền năng của Đức Chúa Trời. Sự nhận biết về tội lỗi và ân điển của thập tự giá phải dẫn chúng ta đến thái độ vừa biết ơn sâu xa, vừa tôn kính run sợ (Phi-líp 2:12).
4. Đức Tin Có Thể Đến Từ Những Nơi Bất Ngờ: Chúng ta không nên định kiến về việc ai có thể hoặc không thể tiếp nhận Phúc Âm. Đức Chúa Trời có thể chạm đến và biến đổi những tấm lòng cứng cỏi nhất, ở những vị trí bất ngờ nhất – một viên sĩ quan La Mã, một người thu thuế, một kẻ bắt bớ Hội thánh. Điều này khích lệ chúng ta trong sự cầu nguyện và làm chứng cho tất cả mọi người.
5. Sống Với Lời Tuyên Xưng: Viên đại đội trưởng đã công khai thừa nhận điều ông tin. Lời tuyên xưng của chúng ta về Chúa Giê-xu là “Con Đức Chúa Trời” cũng phải được thể hiện qua lời nói, cách sống, và sự trung tín của chúng ta trong mọi hoàn cảnh (Rô-ma 10:9-10).
Kết Luận
Lời tuyên xưng “Người nầy quả thật là Con Đức Chúa Trời” của viên đại đội trưởng La Mã đứng như một cột mốc sừng sững tại chân thập tự giá. Nó là tiếng vọng của thiên đàng giữa tiếng ồn ào của sự chế giễu và tuyệt vọng. Nó xác nhận rằng ngay trong giờ phút tối tăm nhất, ánh sáng của lẽ thật vẫn không bị dập tắt. Thập tự giá không che giấu thân vị của Đấng Christ; trái lại, nó bày tỏ thân vị ấy một cách huy hoàng và mầu nhiệm nhất.
Ngày nay, mỗi chúng ta cũng được mời gọi đứng dưới chân thập tự giá, nhìn lên Đấng bị đâm, và cùng với viên đại đội trưởng, cùng với Hội Thánh qua mọi thời đại, tuyên xưng rằng: “Ngài thật là Con Thiên Chúa, là Chúa tôi, và là Cứu Chúa của tôi.” Từ lời tuyên xưng đó, một đời sống mới, một sự phục vụ mới, và một hy vọng vững chắc sẽ được sinh ra.