Kinh Thánh nói gì về sự tham muốn?

Trong một thế giới luôn thúc giục chúng ta “hãy muốn nhiều hơn, có nhiều hơn, và trở nên hơn”, khái niệm về sự tham muốn trở thành tâm điểm của cuộc chiến thuộc linh. Kinh Thánh không hề xem nhẹ chủ đề này; ngược lại, Kinh Thánh phân tích sự tham muốn một cách sâu sắc, từ nguyên nhân gốc rễ trong Vườn Ê-đen cho đến những hệ quả tàn phá trong đời sống cá nhân và cộng đồng. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào giáo lý của Kinh Thánh về sự tham muốn, khai thác ý nghĩa nguyên thủy của từ ngữ, những hình thái biểu hiện, hậu quả nghiêm trọng và con đường chiến thắng được ban cho qua Đấng Christ.

I. Định Nghĩa & Phân Tích Nguyên Ngữ: Tham Muốn Không Chỉ Là Ước Muốn

Trong tiếng Việt, “tham muốn” thường mang sắc thái tiêu cực, hàm chỉ lòng ham muốn quá độ, vượt khỏi giới hạn cho phép. Kinh Thánh sử dụng những từ ngữ cụ thể để mô tả hiện tượng này.

1. Trong Tân Ước (Tiếng Hy Lạp):

• ἐπιθυμία (epithymia): Đây là từ then chốt, xuất hiện rất nhiều lần. Nghĩa gốc là “sự khao khát mãnh liệt”, “sự thèm muốn”. Bản thân từ này có thể trung tính (như sự khao khát thiêng liêng - Lu-ca 22:15), nhưng trong đa số ngữ cảnh, nó mang nghĩa xấu: “sự tham dục”, “lòng ham muốn xác thịt”. Nó mô tả một sức kéo mạnh mẽ của tâm hồn hướng về một đối tượng bị cấm. “Vì mọi sự trong thế gian, như sự mê tham của xác thịt, sự mê tham của mắt, và sự kiêu ngạo của đời, đều chẳng từ Cha mà đến, nhưng từ thế gian mà ra.” (1 Giăng 2:16).
• πλεονεξία (pleonexia): Nhấn mạnh đến lòng tham lam, sự muốn chiếm hữu nhiều hơn, đặc biệt về của cải. Nó là lòng “tham lam”, gốc từ “pleon” (nhiều hơn) và “echo” (có). “Vậy, hãy giết chết các chi thể mình ở nơi hạ giới, ấy là sự dâm dục, ô uế, tình dục, lòng ham muốn xấu, và tính tham lam, mà tham lam cũng là thờ hình tượng vậy.” (Cô-lô-se 3:5).

2. Trong Cựu Ước (Tiếng Hê-bơ-rơ):

• חָמַד (chamad): Từ này diễn tả sự ước ao, thèm muốn mạnh mẽ, thường là đối với điều thuộc về người khác. Nó xuất hiện trong điều răn thứ 10: “Ngươi chớ tham muốn nhà kẻ lân cận ngươi, cũng đừng tham muốn vợ người, hoặc tôi trai tớ gái, bò, lừa, hay là vật chi thuộc về kẻ lân cận ngươi.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:17). Động từ này cũng được dùng trong Sáng Thế Ký 3:6 khi Ê-va thấy trái cây “vừa ăn ngon lại đẹp mắt” và “quý để mở trí khôn”.

Từ những phân tích trên, chúng ta thấy “tham muốn” theo Kinh Thánh là một sức thu hút nội tâm mãnh liệt, một sự khao khát chiếm hữu hoặc kinh nghiệm điều mà Đức Chúa Trời không cho phép hoặc không phải là phần của mình. Nó khác với “ước muốn” (desire) chính đáng mà Đức Chúa Trời đặt để trong con người (như ước muốn kết hôn, ước muốn làm việc, v.v.). Tham muốn luôn vượt qua ranh giới của sự hài lòng và sự phó thác vào sự chu cấp của Đức Chúa Trời.

II. Hiện Trạng & Căn Nguyên: Sự Tham Muốn Trong Lịch Sử Sa Ngã

Kinh Thánh không coi tham muốn như một tội lỗi nhỏ hay một điểm yếu đơn thuần. Nó chính là cánh cửa đầu tiên dẫn đến sự phạm tội và sự chết.

A. Nguyên Mẫu Trong Vườn Ê-đen (Sáng Thế Ký 3:1-6):
Câu chuyện Sa ngã là một phân tích tâm lý tuyệt vời về tiến trình của sự tham muốn: 1. Nghi ngờ Lời Chúa: Con rắn đặt câu hỏi: “Có phải Chúa đã phán...” (c.1). 2. Phủ nhận Hậu Quả: “Các ngươi chẳng chết đâu” (c.4). 3. Kích động Lòng Tham Muốn: “Hai mắt ngươi sẽ mở ra” (c.5) – đề xuất một điều “hơn” những gì họ đang có. 4. Tiếp Nhận Qua Các Giác Quan: Người nữ thấy trái cây “vừa ăn ngon lại đẹp mắt” (tham muốn của xác thịt, của mắt – c.6). 5. Lý Trí Hóa Hành Vi: “và quý để mở trí khôn” (sự kiêu ngạo của đời – c.6). 6. Hành Động Phạm Tội: “nàng hái trái mà ăn” (c.6).

Đây chính là khuôn mẫu cho mọi sự tham muốn dẫn đến tội lỗi: từ sự cám dỗ bên ngoài, đi vào tư tưởng, được tô vẽ và biện minh, rồi cuối cùng dẫn đến hành động phạm tội (Gia-cơ 1:14-15).

B. Sự Tham Muốn Được Liệt Kê Như Tội Trọng:
Kinh Thánh liên tục đặt sự tham muốn vào nhóm những tội lỗi nghiêm trọng nhất: - Nó là một phần của “công việc của xác thịt” (Ga-la-ti 5:19-21), đối lập với trái của Thánh Linh. - Phao-lô đồng hóa lòng tham lam với sự thờ hình tượng (Cô-lô-se 3:5; Ê-phê-sô 5:5), bởi vì nó đặt một điều gì đó (của cải, dục vọng) vào vị trí tối cao chỉ dành cho Đức Chúa Trời. - Chúa Giê-xu phán: “Vì từ nơi lòng mà ra những ác tưởng, những tội giết người, tội tà dâm, tội trộm cướp, tội làm chứng dối, và lộng ngôn.” (Ma-thi-ơ 15:19). “Ác tưởng” ở đây bao hàm mọi sự tham muốn xấu.

III. Các Hình Thái Biểu Hiện Của Sự Tham Muốn

Kinh Thánh chỉ ra nhiều lĩnh vực mà sự tham muốn thường hoành hành:

1. Tham Muốn Về Vật Chất & Của Cải (Tính Tham Lam):
Đây là một chủ đề xuyên suốt. Chúa Giê-xu cảnh báo: “Hãy giữ mình của tham lam; vì chẳng phải nhờ sự dư dật mà sự sống của người nào được của cải mình bảo tồn đâu.” (Lu-ca 12:15). Câu chuyện người giàu có ngốc (Lu-ca 12:16-21) và A-can (Giô-suê 7) là những minh họa rõ ràng về hậu quả của lòng tham vật chất. Phao-lô khẳng định “sự tham tiền bạc là cội rễ mọi điều ác” (1 Ti-mô-thê 6:10).

2. Tham Muốn Tình Dục:
Đây là dạng tham muốn được cảnh báo rõ ràng. Chúa Giê-xu nâng cao tiêu chuẩn của điều răn “chớ phạm tội tà dâm” khi phán: “Nhưng ta nói cho các ngươi biết: Hễ ai ngó đàn bà mà động tình tham muốn, thì trong lòng đã phạm tội tà dâm với người rồi.” (Ma-thi-ơ 5:28). Đây là một cuộc cách mạng tâm linh: tội lỗi bắt đầu từ tư tưởng và lòng tham muốn, chứ không chỉ từ hành động. Câu chuyện Đa-vít với Bát-sê-ba (2 Sa-mu-ên 11) là một ví dụ kinh điển về chuỗi hệ lụy khủng khiếp bắt nguồn từ một ánh nhìn tham muốn.

3. Tham Muốn Quyền Lực & Danh Vọng:
Sự tham muốn được thể hiện qua việc tranh giành địa vị, sự tôn trọng và quyền kiểm soát. Vợ chồng A-na-nia và Sa-phia-ra tham muốn danh tiếng của sự rộng rãi nhưng lại giữ lại phần tiền (Công vụ 5:1-11). Các môn đồ tranh luận ai là lớn nhất (Mác 9:33-34). Sự tham muốn này thường đi đôi với lòng kiêu ngạo.

4. Tham Muốn Những Điều Thuộc Về Người Khác:
Điều răn thứ 10 nhắm thẳng vào điều này: “chớ tham muốn... vật chi thuộc về kẻ lân cận ngươi.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:17). Nó bao gồm nhà cửa, vợ/chồng, tôi tớ, tài sản. Sự tham muốn này hủy hoại sự bằng lòng và lòng biết ơn, đồng thời nuôi dưỡng sự ghen tị và oán giận.

IV. Con Đường Chiến Thắng Sự Tham Muốn

Tin lành không chỉ vạch ra tội lỗi, mà còn ban cho giải pháp đắc thắng qua Chúa Giê-xu Christ.

A. Nhận Biết Bản Chất Thuộc Linh Của Cuộc Chiến:
Phao-lô thú nhận sự giằng co trong chính mình: “Tôi không làm điều lành mình muốn, nhưng làm điều dữ mình không muốn... Tôi bằng xác thịt, đã bị bán cho tội lỗi.” (Rô-ma 7:19, 14). Ông chỉ ra rằng cuộc chiến chống lại tham muốn là cuộc chiến giữa xác thịt và Thánh Linh (Ga-la-ti 5:16-17). Chúng ta không thể thắng bằng ý chí riêng, mà phải nhờ quyền năng của Thánh Linh.

B. Được Đổi Mới Trong Tâm Trí & Tư Tưởng:
Chiến trường đầu tiên là tâm trí. Phao-lô kêu gọi: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình” (Rô-ma 12:2). Chúng ta cần để Lời Chúa (“phép tắc hay, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời”) lấp đầy và định hình lại các ước muốn của mình. “Anh em hãy giữ lòng mình cho cẩn thận, Vì các nguồn sự sống do nơi lòng mà ra.” (Châm Ngôn 4:23).

C. Tập Sự Bằng Lòng & Biết Ơn:
Đây là vũ khí mạnh mẽ chống lại tham muốn. Phao-lô nói: “Vả, sự tin kính cùng sự thỏa lòng ấy là một lợi lớn.” (1 Ti-mô-thê 6:6). Và ông làm chứng: “Tôi đã tập hễ gặp cảnh ngộ nào, cũng thỏa lòng ở vậy.” (Phi-líp 4:11). Sự bằng lòng không phải là thụ động, mà là sự tín thác tích cực rằng Đức Chúa Trời biết điều gì là tốt nhất và sẽ cung ứng đủ cho nhu cầu của ta.

D. Sống Dưới Sự Điều Khiển Của Thánh Linh:
Lời hứa trong Ga-la-ti 5:16 là then chốt: “Hãy bước đi theo Thánh Linh, chớ hề làm trọn những điều ưa muốn của xác thịt.” Khi chúng ta đầu phục đời sống mình cho Đức Thánh Linh, Ngài sẽ sản sinh trong chúng ta “trái Thánh Linh” như “lòng yêu thương, sự vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ” (Ga-la-ti 5:22-23). Những đức tính này trực tiếp đối nghịch và đè bẹp những tham muốn của xác thịt.

E. Tránh Xa Sự Cám Dỗ & Nuôi Dưỡng Đời Sống Cộng Đồng:
Chúa Giê-xu dạy chúng ta cầu nguyện: “Xin chớ để chúng tôi bị cám dỗ” (Ma-thi-ơ 6:13). Điều này bao hàm sự khôn ngoan trong việc tránh xa những tình huống, phương tiện truyền thông, hay mối quan hệ có thể khơi gợi tham muốn. Đồng thời, chúng ta cần sống trong sự chân thật và gánh vác lẫn nhau trong Hội Thánh (Ga-la-ti 6:1-2).

V. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân

1. Kiểm Tra Lòng Mình Hằng Ngày: Thành thật trước mặt Chúa: “Điều gì tôi đang khao khát đến mức nó chi phối suy nghĩ và cảm xúc của tôi? Điều đó có vượt quá ý muốn tốt lành của Chúa không?” (Thi Thiên 139:23-24). 2. Lấy Lời Chúa Làm Tiêu Chuẩn: Khi một ước muốn nảy sinh, hãy đối chiếu với Kinh Thánh. Nó có được phép không? Nó có ích lợi không? Nó có làm chủ tôi không? (1 Cô-rinh-tô 6:12). 3. Thực Hành Sự Từ Bỏ & Cho Đi: Chủ động tập từ bỏ một số tiện nghi hay đặc quyền. Học cách cho đi rộng rãi. Điều này phá vỡ quyền lực của lòng tham lam và nuôi dưỡng tấm lòng hào phóng của Đấng Christ. 4. Hướng Sự Khao Khát Về Trời: Chuyển hướng năng lượng của sự khao khát sang những điều thuộc linh. Phao-lô khích lệ: “Anh em đã được sống lại với Đấng Christ, hãy tìm các sự ở trên trời... Hãy ham mến các sự ở trên trời, đừng ham mến các sự ở dưới đất;” (Cô-lô-se 3:1-2). Hãy khao khát sự hiện diện Chúa, Lời Ngài, và sự vinh hiển thiên đàng. 5. Sống Trong Ánh Sáng Và Có Trách Nhiệm: Tìm một người bạn thuộc linh tin cậy để chia sẻ những cuộc chiến của mình, cùng cầu nguyện và khích lệ.

Kết Luận

Sự tham muốn không phải là một khuyết điểm nhỏ có thể bỏ qua, mà là triệu chứng của một trái tim chưa được thỏa mãn hoàn toàn trong Đấng Christ. Nó chỉ ra rằng chúng ta đang tìm kiếm sự sống, sự thỏa nguyện và danh tính từ những nguồn tạo vật thay vì từ Đấng Tạo Hóa. Tin Lành của Chúa Giê-xu Christ ban cho chúng ta một hy vọng vượt trội: Chúng ta không bị kết tội vì những tham muốn tội lỗi (Rô-ma 8:1), và chúng ta được ban cho quyền năng của Thánh Linh để chiến thắng chúng.

Hãy nhớ lời của sứ đồ Phao-lô: “Đức Chúa Trời của tôi sẽ làm cho đầy đủ mọi sự cần dùng của anh em y theo sự giàu có của Ngài ở nơi vinh hiển trong Đức Chúa Giê-xu Christ.” (Phi-líp 4:19). Khi chúng ta thật sự tin rằng Đức Chúa Trời là Đấng ban mọi ơn tốt lành và đầy đủ cho chúng ta, lòng tham muốn những điều cấm đoán hoặc không phải phần mình sẽ dần nhường chỗ cho sự bằng lòng sâu sắc, lòng biết ơn chân thành, và một khao khát nồng cháy duy nhất: đó là được biết Chúa và làm vinh hiển Danh Ngài.

“Hỡi Đức Chúa Trời, Ngài là Đức Chúa Trời tôi, vừa sáng tôi tìm cầu Chúa. Linh hồn tôi khát khao Chúa, thân thể tôi mong mỏi về Chúa, trong một đồng vắng khô khan, cứng cỏi, không nước.” (Thi Thiên 63:1)