Lời nói êm dịu giống như tàng ong (Châm Ngôn 16:24) như thế nào?

Trong kho tàng chứa đựng sự khôn ngoan thần thượng của sách Châm Ngôn, có những câu Kinh Thánh vừa đơn giản, hình tượng, lại vừa chứa đựng chiều sâu khải thị phi thường về nguyên lý vận hành của cuộc sống. Châm Ngôn 16:24 chính là một viên ngọc quý như thế: “Lời nói êm dịu giống như tàng ong, Ngọt ngào cho tâm hồn và khỏe mạnh cho xương cốt.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu nói này không chỉ là một lời khuyên về giao tiếp, mà còn là một sự mặc khải về sức mạnh biến đổi và chữa lành của lời nói được Đức Thánh Linh điều khiển, có nguồn gốc từ sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời.

Để thấu hiểu trọn vẹn ý nghĩa, chúng ta cần đào sâu vào ngôn ngữ gốc. Câu Châm Ngôn 16:24 trong tiếng Hê-bơ-rơ được viết là: “Noam mitzpot devar ve-dovash al-nofesh u-maḥ li-‘atzmot marpe.’”

• “Lời nói êm dịu” (Noam mitzpot devar - דְּבַר־נֹעַם): Cụm từ này rất giàu ý nghĩa.
  • “Devar” (דבר): nghĩa là “lời”, “lời nói”, hoặc “vật”. Nó chỉ về một thực thể có năng lực, có sức nặng và hậu quả.
  • “Noam” (נֹעַם): là từ then chốt, thường được dịch là “êm dịu”, “dễ chịu”, “duyên dáng”, “sự vui thỏa”, hay “sự tốt đẹp”. Nó không chỉ mô tả âm thanh nhẹ nhàng bề ngoài, mà còn ám chỉ vẻ đẹp nội tại, sự dịu dàng đem lại niềm vui và sự hài lòng sâu xa. Nó đồng nghĩa với ân điển (grace) và sự tử tế (kindness) có nguồn gốc thần thượng. Vua Đa-vít từng cầu nguyện: “Còn tôi, nhờ sự nhân từ [tov và noam] của Chúa, sẽ được vào nhà Chúa” (Thi Thiên 5:7). Lời êm dịu (noam) là lời phản chiếu sự nhân từ và ân điển của chính Đức Chúa Trời.
• “Tàng ong” (Mitzpot - מִתְקוֹת): Không phải mật ong thông thường, mà là “tàng ong” hay “bánh mật ong” (honeycomb). Đây là phần ngọt nhất, tinh túy nhất, nguyên chất nhất của tổ ong. Nó là sản phẩm cuối cùng của một quá trình công phu và là nguồn dinh dưỡng quý giá.
• “Ngọt ngào cho tâm hồn” (ve-dovash al-nofesh - וּמָתוֹק לַנָּפֶשׁ):
  • “Nephesh” (נֶפֶשׁ): thường được dịch là “linh hồn”, nhưng trong ngữ cảnh Hê-bơ-rơ, nó chỉ toàn bộ con người, bao gồm ý chí, cảm xúc, khát vọng, và sự sống bên trong. Lời êm dịu tác động đến tận cốt lõi con người.
• “Khỏe mạnh cho xương cốt” (u-maḥ li-‘atzmot marpe - וּמַרְפֵּא לָעָצֶם):
  • “Atzamot” (עֶצֶם): là “xương cốt”, biểu tượng cho cấu trúc nâng đỡ, sức mạnh và sự vững chãi của đời sống.
  • “Marpe” (מַרְפֵּא): nghĩa là “sự chữa lành”, “phương thuốc”. Đây là một tuyên bố mạnh mẽ: lời nói không chỉ an ủi cảm xúc mà còn có sức mạnh chữa lành thực sự về thể chất và tâm linh, phục hồi sự vững vàng và kiên cố cho một con người.

Như vậy, bản dịch sát nghĩa hơn có thể là: “Lời nói mang vẻ đẹp của ân điển giống như tàng ong nguyên chất, ngọt ngào đến chính sự sống bên trong con người và là phương thuốc chữa lành cho cốt tủy của họ.”

Châm Ngôn 16:24 không đứng riêng lẻ. Nó là đỉnh cao của một chủ đề xuyên suốt sách Châm Ngôn về quyền năng của lời nói. Hãy so sánh và đối chiếu:

• Lưỡi Sắc Bén vs. Lời Êm Dịu: Trái ngược hoàn toàn với “lời nói êm dịu” là “lời nói gian tà” (Châm Ngôn 15:4) hay “lời vô độ” (Châm Ngôn 12:18). “Có lời nói như đâm vào gươm; Song lưỡi của người khôn ngoan vốn là thuốc hay” (Châm Ngôn 12:18). Lưỡi có thể gây thương tích sâu như gươm đâm, nhưng cũng có thể chữa lành như thuốc tốt. Lời êm dịu chính là thứ “thuốc hay” đó.
• Sự Khôn Ngoan từ Trên Cao: Sự khôn ngoan thật không phải là sự ranh mãnh thế gian, mà có đặc tính “êm dịu” (noam). “Vả, sự khôn ngoan từ trên mà xuống, thì trước hết là thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình” (Gia-cơ 3:17). Các đặc tính “nhu mì”, “đầy dẫy lòng thương xót” chính là nền tảng của lời nói êm dịu.
• Chúa Giê-xu – Hiện Thân Của Lời Êm Dịu: Đấng Christ, Ngôi Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14), chính là hiện thân trọn vẹn của “lời êm dịu”. Ngài phán: “Hỡi những kẻ mệt mỏi và gánh nặng, hãy đến cùng ta, ta sẽ cho các ngươi được yên nghỉ. Ta có lòng nhu mì, khiêm nhường…” (Ma-thi-ơ 11:28-29). Lời của Ngài vừa có uy quyền, vừa đầy ân điển, chữa lành người bệnh, giải cứu kẻ tội nhân và an ủi người sầu khổ.

Tại sao lại là “tàng ong” mà không phải thứ gì khác ngọt ngào? Hình ảnh này mang nhiều lớp nghĩa thần học sâu sắc:

1. Sự Ngọt Ngào Tự Nhiên và Quý Giá: Mật ong trong Kinh Thánh luôn là biểu tượng của sự ngọt ngào, dễ chịu và quý giá (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:8, Thi Thiên 19:10). Lời êm dịu đem lại cảm giác dễ chịu, thỏa mãn, và được trân trọng.
2. Dinh Dưỡng và Năng Lượng: Mật ong là nguồn dinh dưỡng và năng lượng. Giô-na-than sau khi nếm mật ong “mắt người sáng ra” (I Sa-mu-ên 14:27). Lời êm dịu được Đức Thánh Linh soi dẫn có khả năng ban sức lực tâm linh, khai sáng tâm trí và hồi phục tâm hồn mệt mỏi.
3. Đặc Tính Chữa Lành: Y học cổ truyền từ xưa đã biết dùng mật ong để sát trùng và chữa lành vết thương. Điều này hoàn toàn tương ứng với cụm từ “khỏe mạnh cho xương cốt” (marpe). Lời yêu thương, khích lệ, tha thứ có sức mạnh chữa lành những vết thương lòng, những tổn thương tâm lý, và thậm chí góp phần vào sức khỏe thể chất (tinh thần minh mẫn, cơ thể khỏe mạnh). “Lòng vui vẻ làm cho mặt tươi tỉnh; Nhưng tại lòng buồn bã, thần hồn bị nao sờn” (Châm Ngôn 15:13).
4. Sản Phẩm Của Sự Cần Mẫn và Khôn Ngoan: Loài ong làm việc cần mẫn và có trật tự. Lời êm dịu thật sự không phải là lời nói dối, tâng bốc, mà là kết quả của một tấm lòng được Chúa rèn giũa, đầy dẫy sự khôn ngoan từ trên và tình yêu thương. Nó là “sản phẩm” của một đời sống ở trong Chúa.

Làm thế nào để lời nói của chúng ta trở nên “như tàng ong”? Đây không phải là kỹ thuật giao tiếp, mà là vấn đề của tấm lòng được Đấng Christ biến đổi.

1. Nguồn Gốc: Tấm Lòng Được Chúa Đổi Mới
Chúa Giê-xu dạy: “Vì do sự đầy dẫy trong lòng mà miệng mới nói ra” (Lu-ca 6:45). Lời êm dịu bắt nguồn từ một tấm lòng (kardia trong tiếng Hy Lạp) đầy dẫy sự nhân từ (chrēstotēs) và ân điển (charis) của Chúa. Chúng ta cần được Thánh Linh của Chúa tuôn đổ tình yêu thương (agapē) vào lòng (Rô-ma 5:5), để từ đó lời nói mới tuôn ra sự sống.

2. Mục Đích: Xây Dựng và Ban Ân Điển
“Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói, hãy nói một lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến” (Ê-phê-sô 4:29). Lời êm dịu luôn hướng đến việc “giúp ơn” (charis – ban ân điển) và “có ích lợi” (oikodomēn – xây dựng) cho người nghe. Nó không phải là lời tâng bốc giả dối, mà là lời chân thật được nói ra trong tình yêu thương (Ê-phê-sô 4:15).

3. Thực Hành Cụ Thể:

• Trong Gia Đình: Vợ chồng hãy nói lời yêu thương, trân trọng, khích lệ thay vì chỉ trích, mỉa mai. Cha mẹ dùng lời nói uốn nắn con cái với sự dịu dàng và kiên nhẫn (Ê-phê-sô 6:4).
• Trong Hội Thánh: Khích lệ anh chị em đang yếu đuối, an ủi người đau buồn, nhẹ nhàng khuyên bảo người lầm lỗi (Ga-la-ti 6:1). Dùng các Thi Thiên, lời hát thuộc lòng để nói với nhau (Cô-lô-se 3:16).
• Trong Xã Hội: “Lời nói anh em phải có ân hậu theo luôn, và nêm thêm muối, hầu cho anh em biết nên đối đáp mỗi người là thể nào” (Cô-lô-se 4:6). Lời nói có ân hậu (charis) và khôn ngoan (như muối) để tạo cơ hội làm chứng về Phúc Âm.
• Với Chính Mình: Thay vì tự trách móc, hãy nhắc nhở lòng mình về lẽ thật của Phúc Âm: “Hỡi linh hồn ta, khá nín đi, hãy nhớ lại… sự nhân từ của Đức Giê-hô-va” (Ca Thương 3:21-23).

4. Cẩn Trọng với Lưỡi: Sách Gia-cơ cảnh báo mạnh mẽ về sức tàn phá của cái lưỡi (Gia-cơ 3:5-10). Do đó, chúng ta cần luôn cầu xin Chúa “canh giữ miệng tôi” (Thi Thiên 141:3) và “suy gẫm” trước khi nói (Châm Ngôn 15:28).

Châm Ngôn 16:24 là một lời hứa và một mệnh lệnh. Đó là lời hứa rằng khi lời nói của chúng ta được thấm nhuần bởi ân điển và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời, nó sẽ mang lại sự ngọt ngào chữa lành cho một thế giới đầy cay đắng và thương tích. Đó cũng là một mệnh lệnh kêu gọi chúng ta, những người đã nếm biết sự ngọt ngào tối thượng nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu, trở nên những kênh dẫn đưa sự ngọt ngào và chữa lành đó đến với người khác qua chính lời nói của mình.

Cuối cùng, lời êm dịu trọn vẹn nhất chính là Phúc Âm – Tin Lành về sự cứu rỗi trong Chúa Giê-xu Christ. Đó là “lời của ân điển” (Công Vụ 14:3) ban sự sống đời đời, chữa lành tâm linh tội lỗi và phục hồi mối quan hệ với Đức Chúa Trời. Ước mong mỗi chúng ta, khi đã được chạm đến bởi Lời Êm Dịu vĩ đại ấy, sẽ sống và nói ra những lời “giống như tàng ong”, để qua đó, Danh Chúa được tôn vinh và những tâm hồn tan vỡ được hồi phục.