Nhận Biết Giáo Sư Giả Và Tiên Tri Giả Theo Kinh Thánh
Trong bối cảnh tôn giáo đa dạng và phức tạp ngày nay, lời cảnh báo của Chúa Giê-xu và các sứ đồ về những “giáo sư giả” (false teachers) và “tiên tri giả” (false prophets) trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Sự hiện diện của họ không phải là hiện tượng ngoại biên mà là một phần trong lời tiên tri về thời kỳ cuối cùng, đòi hỏi mỗi tín hữu phải “thử cho biết các thần” (1 Giăng 4:1) và trang bị cho mình sự hiểu biết Kinh Thánh vững vàng. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các tiêu chuẩn Kinh Thánh để nhận diện, phân tích bản chất và động cơ, đồng thời đưa ra ứng dụng thực tiễn cho Hội Thánh.
I. Lời Cảnh Báo Khẩn Thiết Từ Chúa Giê-xu Và Các Sứ Đồ
Kinh Thánh không hề né tránh vấn đề này. Chính Chúa Giê-xu đã mở đầu một trong những bài giảng quan trọng nhất với lời cảnh báo: “Hãy coi chừng tiên tri giả, là những kẻ mang lốt chiên đến cùng các ngươi, song bề trong thật là muông sói hay cắn xé” (Ma-thi-ơ 7:15). Từ “coi chừng” (προσέχω - prosechō) trong tiếng Hy Lạp mang nghĩa “chú ý cẩn thận, giữ mình, cảnh giác”. Đây không phải là lời khuyên nhẹ nhàng mà là một mệnh lệnh đầy tính khẩn trương.
Sứ đồ Phi-e-rơ cũng xác nhận hiện thực đáng buồn này: “Nhưng cũng như xưa trong dân sự có tiên tri giả, thì trong anh em cũng sẽ có giáo sư giả, là những kẻ truyền dạy đạo dị đoan làm hại, chối Chúa đã chuộc mình, và tự mình chuốc lấy sự hủy phá thình lình” (2 Phi-e-rơ 2:1). Động từ “sẽ có” (ἔσονται - esontai) ở thì tương lai, khẳng định đây là điều chắc chắn xảy ra trong lòng Hội Thánh (“trong anh em”), không chỉ ở thế gian bên ngoài. Phao-lô đồng thanh khi viết cho các trưởng lão Ê-phê-sô: “Vì tôi biết rằng sau khi tôi đi, sẽ có muông sói dữ tợn xen vào trong vòng anh em, chẳng tiếc bầy đâu” (Công vụ 20:29).
II. Các Dấu Hiệu Nhận Biết Căn Bản Theo Kinh Thánh
Kinh Thánh cung cấp một bộ tiêu chuẩn rõ ràng, toàn diện, tập trung vào cả giáo lý, đời sống và động cơ.
1. Xét Đoán Dựa Trên Giáo Lý Và Lời Tuyên Xưng Về Đấng Christ
Đây là tiêu chuẩn tối thượng và rõ ràng nhất. Sứ đồ Giăng viết: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ. Bởi điều nầy, hãy nhận biết Thánh Linh của Đức Chúa Trời: phàm thần nào xưng Đức Chúa Jêsus Christ lấy xác thịt mà ra đời, thần ấy là bởi Đức Chúa Trời” (1 Giăng 4:1-2). Trọng tâm nằm ở thần học về Chúa Cứu Thế (Christology). Bất cứ giáo lý nào phủ nhận thần tánh trọn vẹn và nhân tánh trọn vẹn của Chúa Giê-xu (Ngôi Lời đã trở nên xác thịt – Giăng 1:14), phủ nhận sự chết chuộc tội thay và sự sống lại bằng xác thịt của Ngài, đều đến từ “thần của đấng địch lại Christ” (1 Giăng 4:3).
Phao-lô đồng ý: “Dầu chúng ta, hay là một thiên sứ trên trời, truyền cho anh em một Tin Lành nào khác với Tin Lành chúng tôi đã truyền cho anh em, thì người ấy đáng bị a-na-them!” (Ga-la-ti 1:8). Tin Lành duy nhất là Tin Lành về ân điển, sự cứu rỗi bởi đức tin nơi công lao của Đấng Christ, chứ không bởi việc làm (Ê-phê-sô 2:8-9). Bất kỳ sự dạy dỗ nào thêm thắt hoặc bớt xén điều này đều là “một Tin Lành khác”.
2. Xét Đoán Dựa Trên Bông Trái Của Đời Sống
Chúa Giê-xu phán: “Các ngươi nhờ những trái nó mà nhận biết được... Hễ cây lành thì sanh trái lành, nhưng cây độc thì sanh trái độc” (Ma-thi-ơ 7:16-17). “Bông trái” (καρπός - karpos) ở đây không chỉ là những thành tựu bề ngoài hay số lượng tín đồ, mà trước hết là bông trái của Đức Thánh Linh được mô tả trong Ga-la-ti 5:22-23: “lòng yêu thương, sự vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ.” Một đời sống thiếu vắng những đức tính này, nhưng đầy dẫy “công việc của xác thịt” (Ga-la-ti 5:19-21) như gian dâm, tham lam, kiêu ngạo, tranh đố, thì cần được xem xét cách thận trọng.
2 Phi-e-rơ chương 2 mô tả chi tiết “bông trái độc” của giáo sư giả: “lòng ham mê sự ô uế, sự không kính sợ, dùng lời sỗ sàng khinh dể bậc tôn trọng... có lòng quen tham lam... lòng tập quen tham dục” (2 Phi-e-rơ 2:10, 14). Họ thường bị chi phối bởi lòng tham (tham tiền bạc, danh vọng, quyền lực) và dục vọng xác thịt.
3. Xét Đoán Dựa Trên Động Cơ, Mục Đích Và Phương Pháp
a. Động cơ vụ lợi: Phi-e-rơ nói họ “lấy lòng tham lam mà chực dùng anh em trục lợi” (2 Phi-e-rơ 2:3). Tiên tri giả Ba-la-am là hình bóng kinh điển (Giu-đe 1:11; Khải huyền 2:14). Ông sẵn sàng nói lời tiên tri thuê cho vua Ba-lác để đổi lấy tiền quà, dù biết ý Chúa là ban phước cho Y-sơ-ra-ên.
b. Tìm kiếm sự tôn vinh cho bản thân: Họ thích “ngôi cao nhà hội, thích người ta chào mình giữa chợ” (Ma-thi-ơ 23:6-7). Lời nói và hành động của họ thường nhằm quy tụ tín đồ về với cá nhân mình hoặc tổ chức của mình, thay vì quy tụ họ về với Đấng Christ.
c. Phương pháp lén lút và gây chia rẽ: Giu-đe cảnh báo về những kẻ “lén lút vào trong” (Giu-đe 1:4). Họ không công khai chối bỏ Chúa, mà dùng sự khôn ngoan xảo quyệt để từ từ đưa những giáo lý sai lầm vào. Họ cũng thường gây nên bè đảng và chia rẽ trong Hội Thánh (Rô-ma 16:17-18).
d. Khước từ sự sửa dạy và lẽ thật: Một đặc điểm then chốt là thái độ của họ đối với Lời Chúa. Người dạy chân chính luôn khiêm nhường đón nhận sự sửa dạy dựa trên Kinh Thánh. Giáo sư giả thường chống đối, công kích cá nhân, hoặc tìm cách vuốt ve tai của người nghe (2 Ti-mô-thê 4:3-4).
III. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc
Nhận biết không phải để thỏa mãn tính tò mò hay nuôi dưỡng tinh thần nghi kỵ, mà để bảo vệ bầy chiên và giữ gìn sự thuần khiết của Tin Lành. Dưới đây là những bước ứng dụng thiết thực:
1. Trở Nên Người Nghiên Cứu Kinh Thánh Cá Nhân (A Berean): Sách Công vụ ca ngợi người Bê-rê “có ý hẳn hoi hơn người Tê-sa-lô-ni-ca, đều sẵn lòng chịu lấy đạo, ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng” (Công vụ 17:11). Mỗi tín hữu phải có trách nhiệm cá nhân trong việc học hỏi Lời Chúa, không chỉ nghe cách thụ động. Hãy đối chiếu mọi lời giảng dạy với toàn bộ Kinh Thánh.
2. Nuôi Dưỡng Sự Nhạy Cảm Thuộc Linh Qua Mối Liên Hệ Với Chúa: Chiên thật nghe và nhận biết tiếng của Người Chăn (Giăng 10:27). Mối tương giao cá nhân sâu nhiệm với Chúa Giê-xu qua sự cầu nguyện và vâng phục sẽ tạo nên một “cảm quan thuộc linh” giúp chúng ta nhận ra điều gì không đến từ Ngài.
3. Quan Sát Đời Sống Và Bông Trái Cách Kiên Nhẫn: Đừng vội vàng đánh giá dựa trên một bài giảng hay, nhưng hãy quan sát đời sống lâu dài của người dạy. Đời sống gia đình họ có trật tự không? Họ có khiêm nhường và dễ tiếp thu sự sửa dạy không? Họ sống có tiết độ và thánh khiết không?
4. Đặt Câu Hỏi Về Trọng Tâm Của Sứ Điệp: Sứ điệp đó có luôn quy về thập tự giá và sự phục sinh của Đấng Christ không? Có đề cao ân điển hay đặt nặng luật pháp và việc làm? Có hứa hẹn sự giàu có, thành công thế tục như một phần thưởng tất yếu của đức tin không?
5. Gắn Bó Với Một Hội Thánh Địa Phương Lành Mạnh: Đừng sống đạo cô độc. Một Hội Thánh lành mạnh có những người lãnh đạo được Kinh Thánh tiêu chuẩn hóa (1 Ti-mô-thê 3:1-13), có sự sửa dạy và khích lệ lẫn nhau, là môi trường an toàn để phát triển và được bảo vệ khỏi sự dạy dỗ sai lạc.
Kết Luận
Vấn đề giáo sư giả và tiên tri giả là một thực tại nghiêm trọng mà mỗi thế hệ Cơ Đốc nhân phải đối diện. Tuy nhiên, chúng ta không cần sống trong sợ hãi. Chúa đã ban cho chúng ta mọi công cụ cần thiết trong Lời Ngài để “phân biệt” (Διάκρισις - diakrisis, 1 Cô-rinh-tô 12:10) và đứng vững. Hãy nhớ rằng, cuối cùng, “Vả, nền của Đức Chúa Trời đã đặt vững chắc...” (2 Ti-mô-thê 2:19). Nền tảng đó là Đấng Christ và Lời bất di dịch của Ngài. Nhiệm vụ của chúng ta là gắn chặt đời sống mình vào nền tảng ấy, luôn tỉnh thức, nhưng cũng luôn giữ lòng yêu thương và cầu thay cho những ai có thể đang bị lừa dối. Hãy để Lời Chúa trong Ma-thi-ơ 7:24-25 về người khôn xây nhà trên vầng đá là kim chỉ nam cho đời sống đức tin của chúng ta.