Zohar là gì?

Trong hành trình tìm hiểu về các tôn giáo và tư tưởng tâm linh, nhiều tín hữu Cơ Đốc có thể bắt gặp thuật ngữ “Zohar” – một bộ sách huyền bí gắn liền với truyền thống Kabbalah của Do Thái giáo. Là những người nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta cần có cái nhìn rõ ràng, khách quan và quan trọng nhất là được soi dẫn bởi Lời Chúa (Kinh Thánh) về bất kỳ hệ thống tư tưởng nào bên ngoài mặc khải trọn vẹn của Đức Chúa Trời trong Chúa Cứu Thế Giê-xu. Bài viết này sẽ khảo cứu Zohar là gì, nội dung chính của nó, và đối chiếu với nền tảng đức tin Cơ Đốc dựa trên Kinh Thánh.

**Zohar: Định Nghĩa và Nguồn Gốc Lịch Sử**

Zohar (tiếng Hebrew: זֹהַר, có nghĩa là "Sự Rực Rỡ" hay "Ánh Sáng") được coi là tác phẩm trung tâm của văn học Kabbalah (truyền thống huyền học Do Thái). Nó chủ yếu là một bình luận huyền bí về Ngũ Kinh (Torah), được viết bằng tiếng Aramaic và một phần tiếng Hebrew. Theo truyền thống, Zohar được cho là tác phẩm của Rabbi Shimon bar Yochai (thế kỷ thứ 2 sau Chúa), một giáo sư Do Thái nổi tiếng, người đã nhận được sự mặc khải thần bí và truyền lại cho các môn đồ. Tuy nhiên, các học giả hiện đại phần lớn đồng ý rằng tác phẩm này chủ yếu được biên soạn bởi nhà văn người Tây Ban Nha Moses de León vào cuối thế kỷ 13.

Zohar không phải là một cuốn sách đơn lẻ mà là một bộ sưu tập đồ sộ gồm nhiều luận thuyết, kể chuyện, và các cuộc đối thoại giữa các rabbi, khám phá những ý nghĩa thần bí, biểu tượng và ẩn giấu đằng sau các câu chữ trong Kinh Thánh Hebrew (Cựu Ước). Mục đích của nó là dẫn dắt người đọc vào sự hiểu biết sâu xa hơn về bản chất của Đức Chúa Trời, sự sáng tạo, linh hồn con người và cấu trúc của các thế giới thần linh.

**Nội Dung Trọng Tâm và Các Khái Niệm Chính của Zohar**

Hệ thống tư tưởng của Zohar xoay quanh một số khái niệm then chốt:

• Ein Sof (אין סוף): Thuật ngữ chỉ "Đấng Vô Hạn", thực tại tối thượng và không thể biết được của Đức Chúa Trời, vượt qua mọi sự hiểu biết và mô tả. Ein Sof tồn tại trước mọi sự biểu lộ.
• Sefirot (ספירות): Đây là trung tâm của giáo lý Kabbalah. Mười Sefirot là mười thuộc tính/phương thức thần thánh, hay "những vòng phát sáng", thông qua đó Ein Sof biểu lộ chính Ngài để sáng tạo và duy trì vũ trụ. Chúng thường được mô tả như "Cây Sự Sống", biểu thị một dòng chảy năng lượng thần thánh từ trên cao xuống thế giới vật chất. Mười Sefirot này bao gồm các tên gọi như Keter (Vương miện), Chokhmah (Khôn ngoan), Binah (Hiểu biết), Chesed (Ân điển), Gevurah (Phán xét), v.v.
• Linh hồn và Sự cứu chuộc: Zohar dạy về cấu trúc phức tạp của linh hồn con người và mối liên hệ của nó với các thế giới trên. Mục đích tối hậu là "sửa chữa" (Tikkun) thế giới và hiệp nhất các Sefirot, đặc biệt là hiệp nhất các khía cạnh nam tính (Tiferet) và nữ tính (Shekhinah - sự hiện diện thần thánh) để đem sự cứu chuộc và trọn vẹn cho sự sáng tạo.
• Giải kinh theo nghĩa bí truyền: Zohar cho rằng Kinh Torah có bốn tầng ý nghĩa: Peshat (nghĩa đen), Remez (gợi ý/ẩn dụ), Derash (giải thích/giảng luận), và Sod (bí mật). Zohar tập trung khai thác tầng ý nghĩa thứ tư - Sod - tức là những chân lý thần bí ẩn giấu.

**Đối Chiếu Với Giáo Lý Kinh Thánh Tin Lành**

Là những tín hữu tin vào sự mặc khải trọn vẹn và đầy đủ của Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh, chúng ta cần xem xét Zohar dưới ánh sáng của Lời Chúa.

1. Về Sự Mặc Khải của Đức Chúa Trời: Kinh Thánh dạy rằng Đức Chúa Trời đã tự bày tỏ chính Ngài một cách rõ ràng và đầy đủ qua công trình sáng tạo (Thi-thiên 19:1), qua Lời phán của Ngài (2 Ti-mô-thê 3:16-17), và cách trọn vẹn nhất qua Con Ngài là Chúa Giê-xu Christ (Hê-bơ-rơ 1:1-3). Chúa Giê-xu phán: "Ai đã thấy ta, tức là đã thấy Cha" (Giăng 14:9). Sự nhấn mạnh của Zohar vào một kiến thức bí mật, chỉ dành cho giới tinh hoa được khai sáng, trái ngược với tính phổ quát và sẵn có của Tin Mừng. Phao-lô khẳng định: "Ấy vậy, đức tin đến bởi sự người ta nghe, mà người ta nghe, là khi lời của Đấng Christ được rao giảng" (Rô-ma 10:17).

2. Về Bản Chất của Đức Chúa Trời: Khái niệm Ein Sof như một thực thể không thể biết được, chỉ biểu lộ qua các Sefirot, khác xa với Đức Chúa Trời của Kinh Thánh. Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh là Đấng có nhân vị, yêu thương, thánh khiết và khao khát mối tương giao với con người. Ngài không phải là một "Đấng Vô Hạn" mơ hồ, mà là Cha Thiên Thượng đầy lòng thương xót. Quan trọng hơn, Kinh Thánh không dạy về một hệ thống các thuộc tính trung gian như Sefirot. Chúa Giê-xu Christ chính là Con Đường duy nhất để đến với Cha: "Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha" (Giăng 14:6). Ngài là "hình ảnh của Đức Chúa Trời không thấy được" (Cô-lô-se 1:15). Mọi sự đầy đủ của thần tính đều ngự trị trong Ngài (Cô-lô-se 2:9).

3. Về Sự Cứu Rỗi: Giáo lý Tikkun (sửa chữa thế giới) trong Zohar mang tính chất công đức và nỗ lực của con người trong một quá trình vũ trụ phức tạp. Trái lại, Tin Lành rao giảng sự cứu rỗi bởi ân điển duy nhất, đức tin duy nhất nơi công lao cứu chuộc hoàn tất một lần đủ cả của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá. "Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình" (Ê-phê-sô 2:8-9). Sự cứu rỗi là món quà nhưng không, nhận được bởi đức tin, không phải là phần thưởng cho sự hiểu biết huyền bí hay công đức tích lũy.

4. Về Thẩm Quyền Tối Cao: Đối với Cơ Đốc nhân, Kinh Thánh là Lời được Đức Chúa Trời hà hơi, có thẩm quyền tối cao và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Zohar, dù có tham chiếu đến Kinh Thánh, lại đặt một hệ thống giải nghĩa bí truyền lên trên văn bản, tạo ra một lớp "mặc khải" khác. Điều này tiềm ẩn nguy cơ xa rời ý nghĩa nguyên thủy được Chúa định và đi vào những suy đoán không có cơ sở (1 Ti-mô-thê 1:4; 2 Ti-mô-thê 2:16). Phao-lô cảnh báo: "Hãy giữ lấy phép lành mạnh của con đã nhận nơi ta, bằng đức tin và sự yêu thương trong Đấng Christ Jêsus" (2 Ti-mô-thê 1:13).

**Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Hằng Ngày**

Từ việc khảo cứu trên, chúng ta rút ra những bài học thực tiễn cho đời sống đức tin:

1. Gắn bó với Sự Mặc Khải Rõ Ràng của Đức Chúa Trời: Thay vì tò mò tìm kiếm những "kiến thức bí mật" ngoài Kinh Thánh, chúng ta được kêu gọi đào sâu vào sự hiểu biết về Chúa Giê-xu Christ, là sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 1:24). Sự hiểu biết thật bắt nguồn từ việc nghiên cứu, suy ngẫm và vâng phục Lời Chúa cách trung thực và khiêm nhường (Thi-thiên 119:105).

2. Cảnh Giác với Sự Cám Dỗ của "Sự Khôn Ngoan Thuộc Về Xác Thịt": Zohar, dù phức tạp và trí tuệ, có thể được xếp vào loại "sự khôn ngoan thuộc về xác thịt" mà Phao-lô cảnh báo (1 Cô-rinh-tô 2:4-5; Cô-lô-se 2:8). Sự khôn ngoan thật của chúng ta là Chúa Cứu Thế, và quyền phép của chúng ta đến từ Đức Thánh Linh, không từ những hệ thống triết lý phức tạp của loài người.

3. Sống Với Sự Đảm Bảo Cứu Rỗi Đơn Giản và Vững Chắc: Ân điển cứu rỗi trong Chúa Giê-xu là đơn giản, rõ ràng và đủ mạnh mẽ để một đứa trẻ có thể tiếp nhận (Ma-thi-ơ 18:3). Chúng ta không cần phải leo lên một "cây sự sống" huyền bí với những nấc thang phức tạp. Chúa Giê-xu đã hoàn tất mọi sự. Sự bình an và tự do của chúng ta nằm ở đó.

4. Tìm Kiếm Sự Hiệp Nhất Trong Chúa Giê-xu, Không Phải Trong Biểu Tượng: Mục tiêu của Cơ Đốc nhân không phải là hiệp nhất các thuộc tính thần thánh trừu tượng, mà là được hiệp nhất với chính Chúa Giê-xu và trong Ngài, được hiệp một với các anh chị em khác trong Thân Thể Ngài là Hội Thánh (Giăng 17:21-23; Ê-phê-sô 4:3-6).

**Kết Luận và Lời Khích Lệ**

Zohar đại diện cho một nỗ lực sâu sắc và phức tạp của tư tưởng tôn giáo nhằm thấu hiểu Đức Chúa Trời và vũ trụ. Tuy nhiên, từ góc độ của đức tin Tin Lành dựa trên Kinh Thánh, nó đi chệch khỏi trung tâm của sự mặc khải: đó là Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng đã đến trong thân xác, chịu chết và sống lại để cứu chuộc chúng ta. Chúng ta được kêu gọi tránh xa những "lời hư không theo truyền thống của loài người, theo các lề thói của thế gian, không theo Đấng Christ" (Cô-lô-se 2:8).

Thay vào đó, hãy tập trung vào "Giê-xu Christ, bị đóng đinh trên cây thập tự" (1 Cô-rinh-tô 2:2), là nguồn mạch của mọi sự khôn ngoan, hiểu biết và sự sống đời đời. Sự huyền nhiệm vĩ đại nhất mà chúng ta được mời gọi khám phá không phải nằm trong những cuốn sách bí truyền, mà nằm trong tình yêu không dò lường được của Đức Chúa Trời thể hiện qua Chúa Giê-xu Christ (Ê-phê-sô 3:18-19). Hãy để lòng trí chúng ta bền chí trong Lời Ngài, là ánh sáng cho đường lối chúng ta và là nền tảng vững chắc cho đức tin.

"Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành." (2 Ti-mô-thê 3:16-17)