Kinh Thánh nói gì về những thử thách?

Trong hành trình đức tin của một Cơ Đốc nhân, “thử thách” là một khái niệm không thể tránh khỏi và thường được nhắc đến với nhiều cảm xúc phức tạp: lo sợ, oán trách, hoặc đôi khi là sự chấp nhận mang tính cam chịu. Tuy nhiên, để có một cái nhìn đúng đắn và vững vàng, chúng ta cần quay về Lời Đức Chúa Trời – kim chỉ nam cho mọi sự hiểu biết. Kinh Thánh không hề lảng tránh hay phủ nhận sự hiện diện của thử thách; ngược lại, Kinh Thánh mở ra cho chúng ta một viễn cảnh thần học sâu sắc về mục đích, bản chất và kết quả của những nan đề mà chúng ta đối diện. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát đề tài này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, với sự tham chiếu đến ngôn ngữ gốc và các phân đoạn then chốt.

Trong Tân Ước Hy Lạp, có hai từ then chốt giúp chúng ta hiểu rõ hơn về khái niệm thử thách:

• Peirasmos (πειρασμός): Từ này thường được dịch là “sự cám dỗ” hoặc “sự thử thách.” Nó mang ý nghĩa một sự thử nghiệm, một hoàn cảnh được dùng để kiểm tra tính chân thật, đức tin, hoặc sự trung tín của một người. Nó có thể đến từ ma quỷ với mục đích xấu (như cám dỗ Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 4:1), hoặc từ Đức Chúa Trời với mục đích tốt lành (Gia-cơ 1:2). Bối cảnh quyết định mục đích.
• Dokimion (δοκίμιον) & Dokimazō (δοκιμάζω): Nhóm từ này nhấn mạnh đến quá trình tinh luyện, thử nghiệm để chứng minh giá trị và sự thuần khiết, như vàng được thử lửa (I Phi-e-rơ 1:7). Nó hướng đến kết quả tích cực là sự trưởng thành và đức tin đã được chứng minh.

Sự phân biệt này là then chốt: Cùng một hoàn cảnh khó khăn, nhưng Đức Chúa Trời cho phép nó xảy ra như một dokimion (sự tinh luyện) để làm cho chúng ta trưởng thành, trong khi kẻ thù tìm cách dùng nó như một peirasmos (cám dỗ) để khiến chúng ta sa ngã và nghi ngờ Đức Chúa Trời.

Kinh Thánh trình bày nhiều mục đích thần học quan trọng đằng sau những thử thách:

1. Tinh Luyện Đức Tin và Phát Triển Nhân Cách: Sứ đồ Phi-e-rơ viết: "Anh em vui mừng về điều đó, dầu hiện nay anh em vì sự thử thách trăm bề buộc phải buồn bã ít lâu. Hầu cho sự thử thách đức tin anh em là quí hơn vàng hay hư nát, dầu đã bị thử lửa, được tìm ra là đáng khen ngợi, vinh hiển và tôn trọng khi Đức Chúa Jêsus Christ hiện ra" (I Phi-e-rơ 1:6-7). Đức tin chân thật không bị hủy diệt bởi lửa thử thách, mà ngược lại, được tinh luyện, loại bỏ những tạp chất, để trở nên tinh sạch và quý giá trước mặt Đức Chúa Trời.

2. Sản Sinh Sự Nhịn Nhục và Trưởng Thành Thuộc Linh: Gia-cơ nói rõ: "Hỡi anh em, hãy coi sự thử thách trăm bề như là điều vui mừng trọn vẹn, vì biết rằng sự thử thách đức tin anh em sinh ra sự nhịn nhục. Nhưng sự nhịn nhục phải làm trọn việc nó, hầu cho chính mình anh em cũng trọn lành trọn vẹn, không thiếu thốn chút nào" (Gia-cơ 1:2-4). Từ Hy Lạp cho “nhịn nhục” ở đây là hupomonē (ὑπομονὴ), không phải sự chịu đựng thụ động, mà là sự kiên trì bền đỗ, lòng bền bỉ tích cực dưới áp lực. Quá trình này dẫn đến sự “trọn lành trọn vẹn” – tức là sự trưởng thành, trở nên hoàn thiện trong mục đích của Đức Chúa Trời.

3. Nhận Biết Sự Yếu Đuối và Phụ Thuộc Hoàn Toàn Vào Ân Điển: Phao-lô đã kinh nghiệm điều này khi cầu xin Chúa cất khỏi ông “cái giằm xóc trong thịt.” Câu trả lời của Chúa là: “Ân điển ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối” (II Cô-rinh-tô 12:9). Thử thách thường vạch trần sự hạn chế và yếu đuối của bản thân, từ đó dạy chúng ta bài học căn bản của đời sống Cơ Đốc: “Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 2:8).

4. Được Đoán Xét Và Thanh Tẩy (Đối Với Hội Thánh): Thử thách cũng có chức năng phán xét và thanh tẩy cộng đồng dân Chúa. Sứ đồ Phao-lô nói về sự bắt bớ và khó khăn như một phương cách để phân biệt người thật với người giả trong Hội Thánh: “Vả, phải có những bè đảng trong anh em, hầu cho được nhận biết trong vòng anh em những kẻ nào thật là trung thành” (I Cô-rinh-tô 11:19).

1. Thử Thách Về Đau Khổ và Mất Mát (Suffering): Sách Gióp là một nghiên cứu điển hình về thử thách dữ dội không do tội lỗi cá nhân gây ra. Mục đích cuối cùng được bày tỏ là để Gióp (và chúng ta) biết Đức Chúa Trời trên phương diện tri thức về Ngài chuyển thành kinh nghiệm thực tế về Ngài (Gióp 42:5). Chúa Giê-xu cũng đảm bảo: “Các ngươi sẽ có sự hoạn nạn trong thế gian, nhưng hãy cứ vững lòng, ta đã thắng thế gian rồi!” (Giăng 16:33).

2. Thử Thách Về Sự Bắt Bớ Vì Danh Chúa (Persecution): Đây là một đặc ân và dấu hiệu của người môn đồ thật (Ma-thi-ơ 5:10-12). Sự bắt bớ trở thành phương tiện làm chứng và rao truyền Phúc Âm (Công vụ 8:1,4). Nó củng cố mối tương giao giữa các tín hữu (Công vụ 2:44-47) và thanh luyện động cơ phục vụ.

3. Thử Thách Về Cám Dỗ Tội Lỗi (Temptation): Như đã đề cập, đây là mặt trận của peirasmos. Kinh Thánh đảm bảo: “Chưa từng có sự cám dỗ nào xảy đến cho anh em mà là sự cám dỗ chung của loài người. Đức Chúa Trời là thành tín, Ngài chẳng hề cho anh em bị cám dỗ quá sức mình đâu, nhưng trong sự cám dỗ, Ngài cũng mở đàng cho ra khỏi, để anh em có thể chịu được” (I Cô-rinh-tô 10:13). Từ “đường ra” trong tiếng Hy Lạp là ekbasis (ἔκβασις), chỉ lối thoát, sự giải cứu. Đức Chúa Trời luôn cung ứng phương cách để chiến thắng.

1. Thay Đổi Góc Nhìn: Từ “Tại Sao?” Sang “Để Làm Gì?”. Thay vì chất vấn Chúa “Tại sao con?” (một câu hỏi thường dẫn đến sự oán trách), hãy học hỏi từ Gia-cơ và Phi-e-rơ, hỏi rằng: “Lạy Chúa, Ngài muốn dạy con điều gì, tinh luyện con điều gì, và bày tỏ chính Ngài cho con như thế nào qua hoàn cảnh này?” Đây là sự đầu phục trong đức tin.

2. Vui Mừng Trong Hy Vọng. “Vui mừng” trong Gia-cơ 1:2 không phải là cảm xúc hân hoan trước nỗi đau, mà là thái độ của lòng tin cậy vào sự chủ tể tốt lành và mục đích hoàn thiện của Đức Chúa Trời. Sự vui mừng này bắt nguồn từ hy vọng cánh chung: biết rằng thử thách chỉ là tạm thời và đang dệt nên vinh hiển đời đời (II Cô-rinh-tô 4:17).

3. Nương Cậy Vào Lời Hứa Và Sự Hiện Diện Của Chúa. Đa-vít trong sa mạc Giu-đa đã kêu lên: “Đức Chúa Trời ôi! Ngài là Đức Chúa Trời tôi, vội vàng tìm kiếm Chúa…” (Thi thiên 63:1). Trong thử thách, chúng ta cần tìm kiếm Chúa nhiều hơn qua sự cầu nguyện và suy gẫm Lời Ngài. Chúa Giê-xu hứa: “Ta sẽ chẳng lìa ngươi đâu, chẳng bỏ ngươi đâu” (Hê-bơ-rơ 13:5).

4. Tìm Kiếm Sự Nâng Đỡ Trong Thân Thể Đấng Christ. Kinh Thánh dạy chúng ta mang gánh nặng cho nhau (Ga-la-ti 6:2). Một Hội Thánh hiệp một, cầu nguyện và nâng đỡ nhau là môi trường quan trọng để vượt qua thử thách (Truyền đạo 4:9-12).

5. Nhìn Xem Chúa Giê-xu, Đấng Gương Mẫu Tối Cao. Sứ đồ khuyên: “Hãy nhìn xem Đức Chúa Jêsus, tác giả và Đấng làm trọn đức tin của chúng ta, Ngài đã vì sự vui mừng đặt trước mặt mình, nhịn chịu thập tự giá, khinh điều sỉ nhục, và hiện nay ngồi bên hữu ngôi Đức Chúa Trời” (Hê-bơ-rơ 12:2). Chúa Giê-xu đã trải qua mọi thử thách của con người, nhưng không phạm tội. Ngài thấu hiểu và là nguồn ân điển giúp đỡ chúng ta trong thì giờ có cần dùng (Hê-bơ-rơ 4:15-16).

Thử thách, dưới ánh sáng của Kinh Thánh, không phải là dấu hiệu của sự thất bại, bị bỏ rơi, hay trừng phạt tùy tiện của Đức Chúa Trời. Thay vào đó, nó là công cụ chủ ý trong tay Đấng Thợ Gốm khôn ngoan và yêu thương, dùng để tạo nên nơi chúng ta hình ảnh của Con Ngài (Rô-ma 8:28-29). Nó là trường đào tạo đức tin, là lò lửa tinh luyện tình yêu, và là cánh đồng nơi sự nhịn nhục được gieo trồng để gặt hái sự trưởng thành.

Lời hứa quý báu nhất dành cho chúng ta giữa cơn thử thách không phải là sự giải cứu tức thì, mà là sự hiện diện đời đời của chính Đức Chúa Trời: “Khi ngươi vượt qua các dòng nước, ta sẽ ở cùng ngươi; qua các sông, sẽ không ngập ngươi. Khi ngươi bước qua lửa, sẽ chẳng bị cháy, ngọn lửa chẳng đốt ngươi” (Ê-sai 43:2). Hãy bền lòng. Thử thách hiện tại chỉ là một chương ngắn trong câu chuyện vĩ đại về ân điển của Đức Chúa Trời dành cho bạn, hướng đến một kết thúc vinh hiển không thể diễn tả được.