Đồng Tâm Trong Rô-ma 12:16
Trong bức tranh sống động về đời sống Cơ Đốc nhân được sứ đồ Phao-lô phác họa trong Rô-ma chương 12, câu 16 nổi lên như một viên ngọc quý, cô đọng một nguyên tắc sống còn cho sự hiệp một và tình yêu thương trong Hội Thánh: “Hãy đồng tâm với nhau; đừng có ý tưởng cao sang, nhưng hãy hạ mình xuống hiệp với kẻ hèn mọn. Chớ cho mình là khôn ngoan.” (Rô-ma 12:16, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Khái niệm “đồng tâm” (hay “cùng một ý” trong một số bản dịch) không đơn thuần là một lời khuyên về cách cư xử xã giao, mà là một mệnh lệnh thuộc linh sâu sắc, bắt nguồn từ chính bản tính của Đức Chúa Trời và công trình cứu chuộc trong Đấng Christ. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai phá ý nghĩa phong phú của từ “đồng tâm” trong nguyên bản, đặt nó trong văn mạch thần học của sách Rô-ma, và đưa ra những áp dụng thiết thực cho Hội Thánh và cá nhân Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Phân Tích Ngữ Nghĩa: “Đồng Tâm” Trong Nguyên Ngữ Hy Lạp
Để thấu hiểu trọn vẹn mệnh lệnh này, chúng ta phải quay về với từ ngữ nguyên thủy mà Phao-lô đã sử dụng. Cụm “hãy đồng tâm với nhau” trong tiếng Hy Lạp là **τὸ αὐτὸ εἰς ἀλλήλους φρονοῦντες** (to auto eis allēlous phronountes).
- “τὸ αὐτὸ” (to auto): Có nghĩa là “cùng một điều”, “điều tương tự”. Nó nhấn mạnh đến một mục tiêu, một trọng tâm, một thực tại chung.
- “εἰς ἀλλήλους” (eis allēlous): Có nghĩa là “hướng về nhau”, “đối với nhau”. Điều này chỉ rõ phạm vi và đối tượng của hành động: là mối quan hệ hỗ tương trong cộng đồng đức tin.
- “φρονοῦντες” (phronountes): Đây là hình thức phân từ hiện tại chủ động của động từ **φρονέω (phroneō)**. Đây là từ then chốt. Phroneō không chỉ đơn giản là “nghĩ về” một điều gì đó. Nó mang nghĩa rộng hơn: **suy nghĩ, quan tâm, có ý định, tập trung tâm trí, và thậm chí là sống theo một lý tưởng hay nguyên tắc nào đó.** Nó liên quan đến toàn bộ định hướng của tâm trí, ý chí và cảm xúc.
Như vậy, cụm từ này có thể được hiểu sâu xa là: **“cùng nhau định hướng tâm trí, sự quan tâm và ý chí của mình về một mục đích chung, trong mối quan hệ hỗ tương với nhau.”** Đây không phải là sự đồng nhất hóa máy móc (mọi người nghĩ y chang nhau về mọi chi tiết), mà là sự hiệp nhất trong cùng một định hướng nền tảng, cùng một mối bận tâm chính, cùng một thế giới quan được định hình bởi lẽ thật của Phúc Âm.
Động từ phroneō này xuất hiện xuyên suốt trong các thư tín của Phao-lô, đặc biệt khi ông nói về sự hiệp một. Trong Phi-líp 2:2, ông kêu gọi: “thì xin anh em hãy hiệp ý với nhau, đồng tình yêu thương, đồng tâm, đồng tư tưởng mà làm cho tôi được trọn vui.” Ở đây, “đồng tâm” chính là từ phroneō tương tự. Thú vị hơn, trong Phi-líp 2:5, Phao-lô đưa ra nền tảng tối thượng cho sự “đồng tâm” này: “Hãy có đồng một tâm tình như Đấng Christ đã có.” Tâm trí của Đấng Christ – tâm trí khiêm nhường, vâng phục và hy sinh – chính là khuôn mẫu cho tâm trí chung của Hội Thánh.
II. Văn Mạch Của Rô-ma 12: “Đồng Tâm” Là Kết Quả Của Tâm Trí Được Biến Cải
Không thể tách rời Rô-ma 12:16 ra khỏi dòng chảy lập luận thần học vĩ đại của cả sách Rô-ma. Chương 1-11 trình bày Phúc Âm trọn vẹn: sự phán xét trên mọi người, sự công bình của Đức Chúa Trời được bày tỏ qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, sự xưng công bình, sự nên thánh, và sự an bài nhiệm mầu của Đức Chúa Trời với dân Y-sơ-ra-ên và các dân ngoại. Tất cả dẫn đến cao trào trong 11:33-36: lời ca ngợi về sự khôn ngoan và thông biết vô cùng của Đức Chúa Trời.
Từ nền tảng giáo lý vững chắc đó, Phao-lô chuyển sang phần ứng dụng: “Vậy, hỡi anh em, tôi lấy sự thương xót của Đức Chúa Trời khuyên anh em dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em.” (12:1). Tiếp theo là lời kêu gọi then chốt: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.” (12:2).
Chính tại đây, chúng ta tìm thấy nguồn năng lực cho “đồng tâm”. **Sự “đồng tâm” (cùng định hướng tâm trí) với anh em trong Hội Thánh là kết quả tự nhiên và cần thiết của một “tâm thần” (νοῦς – nous, tâm trí, sự hiểu biết) đã được Đức Chúa Trời biến đổi và đổi mới.** Một tâm trí vẫn còn bị định hình bởi “đời này” – với những thước đo giá trị về địa vị, sự khôn ngoan theo thế gian, và chủ nghĩa cá nhân – sẽ không thể nào “đồng tâm” theo cách Phao-lô mô tả được. Chỉ khi tâm trí chúng ta được đổi mới để nhận biết, yêu mến và vâng theo ý muốn trọn vẹn của Đức Chúa Trời, chúng ta mới có thể có cùng một định hướng nền tảng với những người cùng được tái sinh.
Các câu từ 3 đến 15 mô tả cụ thể đời sống của một cộng đồng có tâm trí được biến đổi: sự khiêm nhường trong việc sử dụng ân tứ (c.3-8), tình yêu thương chân thật và ghét điều ác (c.9), lòng hiếu khách và chúc phước cho kẻ bắt bớ (c.10-14). Tất cả dẫn đến và được tóm tắt trong câu 16 về “đồng tâm”.
III. Giải Nghĩa Ba Phần Của Rô-ma 12:16: Biểu Hiện Cụ Thể Của “Đồng Tâm”
Phao-lô không để khái niệm “đồng tâm” ở dạng trừu tượng. Ông lập tức giải thích nó bằng ba mệnh lệnh cụ thể, vừa là phương tiện để đạt được, vừa là biểu hiện của sự đồng tâm thật.
1. “Đừng có ý tưởng cao sang” (μὴ τὰ ὑψηλὰ φρονοῦντες – mē ta hypsēla phronountes):
Thú vị là ở đây Phao-lô lại dùng chính động từ phroneō. Ông nói: “Đừng định hướng tâm trí của các ngươi vào những điều cao sang (hypsēla).” “Cao sang” ở đây không chỉ là của cải vật chất, mà chủ yếu là địa vị, sự tự tôn, sự kiêu ngạo về tâm linh hoặc tri thức. Đó là thái độ nhìn mình cao hơn người khác (xem c.3). Một tâm trí được biến đổi phải từ bỏ sự ham muốn được vượt trội, được công nhận. Sự “đồng tâm” thật bắt đầu bằng việc hạ những toan tính cao ngạo xuống.
2. “Nhưng hãy hạ mình xuống hiệp với kẻ hèn mọn” (ἀλλὰ τοῖς ταπεινοῖς συναπαγόμενοι – alla tois tapeinois synapagomenoi):
Đây là mặt tích cực. “Hạ mình xuống” (συναπαγόμενοι) có nghĩa đen là “bị cuốn theo cùng với”, “kết hiệp với”. Nó diễn tả một hành động chủ động, có chủ ý: tự nguyện đi vào thế giới, hoàn cảnh và mối quan hệ với những người “hèn mọn” (tapeinois). Từ “hèn mọn” chỉ những người thấp kém về địa vị xã hội, kinh tế, hoặc thậm chí bị xem thường trong cộng đồng. Thay vì tránh né để giữ “phẩm giá” của mình, Cơ Đốc nhân được kêu gọi chủ động đồng hành, kết hiệp với họ. Đây chính là bắt chước Chúa Giê-xu, Đấng “vốn có hình Đức Chúa Trời… song đã tự bỏ mình đi, lấy hình tôi tớ… hạ mình xuống” (Phi-líp 2:6-8). “Đồng tâm” không phải là tìm đến những người giống mình, mà là chủ động hạ mình để hiệp với những người khác mình, thấp kém hơn mình trong mắt thế gian.
3. “Chớ cho mình là khôn ngoan” (μὴ γίνεσθε φρόνιμοι παρ᾽ ἑαυτοῖς – mē ginesthe phronimoi par’ heautois):
Mệnh lệnh này có thể được dịch sát là “Đừng trở nên khôn ngoan [theo cách đánh giá] bên cạnh chính mình.” Nó cảnh báo chống lại sự khôn ngoan tự phát, tự mãn, dựa trên tiêu chuẩn và sự đánh giá của bản thân. Loại “khôn ngoan” này là kẻ thù của sự “đồng tâm”, vì nó khiến chúng ta tin rằng chỉ có quan điểm của mình là đúng, khinh thường sự đóng góp hay sửa dạy của người khác. Nó trái ngược với sự khôn ngoan đến từ trên, “trước hết là thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì” (Gia-cơ 3:17). Một cộng đồng “đồng tâm” là nơi mọi người khiêm nhường xem sự khôn ngoan của mình là đến từ Chúa và cần được kiểm chứng trong mối tương giao với Hội Thánh.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cá Nhân Và Hội Thánh
Lời dạy về “đồng tâm” không phải là lý thuyết suông, mà có sức biến đổi mạnh mẽ trong đời sống thường nhật của chúng ta.
1. Trong Đời Sống Hội Thánh Địa Phương:
- Ưu Tiên Sự Hiệp Một Trong Chân Lý Cốt Lõi: Hãy cùng nhau tập trung tâm trí vào Phúc Âm của Chúa Giê-xu Christ, sự chết và sống lại của Ngài. Đây là nền tảng không thể thương lượng cho sự “đồng tâm”. Trong những vấn đề không thuộc về giáo lý cốt lõi, hãy thể hiện sự khoan dung, kiên nhẫn và tình yêu thương (Ê-phê-sô 4:1-6).
- Chủ Động Đồng Hành Với Những Người “Hèn Mọn”: Điều này có nghĩa là quan tâm thực sự đến những cụ già cô đơn, những gia đình khó khăn, những tân tín hữu còn lúng túng, những người có hoàn cảnh đặc biệt. Mời họ dùng bữa, thăm viếng, lắng nghe và thực sự bước vào đời sống của họ.
- Lắng Nghe Trước Khi Phán Xét: Trong các buổi thảo luận, hội ý, thay vì vội vàng bảo vệ quan điểm của mình, hãy tập lắng nghe để hiểu tâm trí và trải nghiệm của anh chị em khác. “Mỗi người trong anh em hãy chăm về sự lợi kẻ khác hơn là về sự lợi mình.” (Phi-líp 2:4).
2. Trong Đời Sống Cá Nhân Và Gia Đình:
- Kiểm Soát Tư Tưởng Kiêu Ngạo: Mỗi ngày, hãy tự vấn lòng mình trước Chúa: “Hôm nay tôi có đang ‘có ý tưởng cao sang’ không? Tôi có đang coi mình quan trọng hơn vợ/chồng, con cái, đồng nghiệp của mình không?” Xưng tội và từ bỏ điều đó.
- Thực Hành Sự Hạ Mình Có Chủ Ý: Trong gia đình, điều này có thể là tự nguyện làm những việc vặt mà không ai muốn làm, mà không cần được khen ngợi. Trong công việc, có thể là sẵn sàng hỗ trợ một đồng nghiệp mới hoặc gặp khó khăn, dù việc đó không nằm trong mô tả công việc của mình.
- Từ Bỏ Tinh Thần “Tôi Biết Rồi”: Trong việc học Lời Chúa, hãy khiêm tốn học hỏi từ những tín hữu trưởng thành, từ các sách giải kinh, và ngay cả từ những thắc mắc của con trẻ. Đừng cho rằng mình đã hiểu hết mọi điều.
V. Kết Luận: Đồng Tâm – Dấu Ấn Của Một Cộng Đồng Được Cứu Chuộc
“Đồng tâm” trong Rô-ma 12:16 là lời kêu gọi đầy uy quyền và ân điển cho mọi thời đại. Nó không phải là nỗ lực hòa hợp mang tính chính trị hay xã giao, mà là sự hiệp nhất nội tâm sâu sắc, xuất phát từ một tâm trí đã được Đấng Christ biến đổi. Nó được thể hiện qua sự từ bỏ kiêu ngạo, sự chủ động khiêm nhường hạ mình, và sự khôn ngoan được rèn giũa trong cộng đồng đức tin. Sống “đồng tâm” chính là phản chiếu mối tương giao hiệp một trong Ba Ngôi Đức Chúa Trời (Giăng 17:21) và là bằng chứng hùng hồn cho thế gian về tình yêu của Đấng Christ (Giăng 13:35).
Ước mong mỗi chúng ta, nhờ ân điển Chúa và quyền năng của Thánh Linh, ngày càng kinh nghiệm và thể hiện sự “đồng tâm” diệu kỳ này, để danh Chúa được tôn vinh và Hội Thánh Ngài trở nên mạnh mẽ trong sự hiệp một thánh khiết.