Quadratus Thành Athens
Trong hành trình tìm hiểu về lịch sử Hội Thánh ban đầu, chúng ta thường tập trung vào các Sứ đồ và những nhân vật chính trong sách Công Vụ. Tuy nhiên, có những “trụ cột thầm lặng” đã đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và truyền bá đức tin giữa những làn sóng bách hại và tà giáo. Một trong những nhân vật như vậy là Quadratus (còn được phiên âm là Cơ-đơ-ra-tút) thành Athens. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào tiểu sử, vai trò lịch sử, và những bài học thuộc linh quý giá mà chúng ta có thể rút ra từ cuộc đời của vị Giáo phụ quan trọng này.
Sau khi sứ đồ Phao-lô rao giảng tại Athens (Công vụ 17:16-34), một Hội Thánh nhỏ đã được thành lập giữa lòng trung tâm triết học và thần thoại Hy Lạp. Đến đầu thế kỷ thứ hai, Hội Thánh tại đây phải đối mặt với những thách thức kép: từ bên ngoài là sự nghi ngờ và bách hại của chính quyền La Mã, từ bên trong là sự tấn công của các tà thuyết như ngộ đạo (Gnosticism). Trong bối cảnh đó, các lãnh đạo Hội Thánh cần không chỉ có đức tin thuần khiết mà còn phải có học thức uyên bác để biện giải cho chân lý. Quadratus xuất hiện như một nhân vật đáp ứng cả hai yêu cầu khắt khe này.
Thông tin về Quadratus chủ yếu đến từ hai sử gia Hội Thánh đầu tiên: Eusebius của Caesarea (khoảng 260-340 S.C.) và Jerome (khoảng 347-420 S.C.). Theo Eusebius trong tác phẩm Lịch Sử Giáo Hội (Historia Ecclesiastica, Quyển 3, chương 37), Quadratus là một trong những nhà biện giáo đầu tiên. Ông đã trình lên Hoàng đế Hadrian (trị vì 117-138 S.C.) một bức thư (hay một luận văn biện hộ) nhằm bảo vệ Cơ Đốc giáo khỏi những lời buộc tội sai trái.
Điểm đáng chú ý nhất về Quadratus, được Eusebius trích dẫn, là ông tự nhận mình là môn đồ của các sứ đồ. Điều này có nghĩa ông đã từng gặp gỡ hoặc được dạy dỗ trực tiếp bởi những người đã thấy Chúa Giê-xu. Thậm chí, một số truyền thống cho rằng ông là một trong bảy mươi môn đồ được Chúa Giê-xu sai đi (Lu-ca 10:1). Dù không thể xác minh chắc chắn, chi tiết này cho thấy Quadratus thuộc về thế hệ “các Giáo phụ thời Hậu Sứ đồ”, là cầu nối sống động giữa thời đại các sứ đồ và Hội Thánh sau này.
Jerome, trong tác phẩm De Viris Illustribus (Về Những Người Nổi Tiếng), đã xác nhận thêm thông tin về Quadratus và gọi ông là môn đồ của các sứ đồ, có tài hùng biện và học thức.
Rất tiếc, toàn văn bức thư/biện luận của Quadratus gửi Hoàng đế Hadrian đã bị thất lạc. Tuy nhiên, Eusebius đã giữ lại cho chúng ta một đoạn trích vô cùng quý giá, có thể nói là một trong những bằng chứng ngoài Kinh Thánh sớm nhất về tính lịch sử của các phép lạ Chúa Giê-xu:
“Những công việc của Đấng Cứu Thế chúng ta luôn hiện diện giữa chúng ta, vì chúng thật sự là chân thật: những người được chữa lành, những người được sống lại từ kẻ chết – những người không chỉ được thấy khi được chữa lành hay khi được sống lại, mà còn luôn hiện diện; không chỉ trong lúc Chúa Cứu Thế ở đời này, mà còn trong một thời gian dài sau khi Ngài đã về trời; đến nỗi một số người trong họ đã sống cho đến thời đại của chúng ta.”
Đoạn văn này mang ý nghĩa thần học và biện giáo sâu sắc:
- Tính Hiện Thực của Phép Lạ: Quadratus không trình bày phép lạ như những câu chuyện huyền thoại, mà như những sự kiện lịch sử có nhân chứng cụ thể. Ông khẳng định những người được Chúa Giê-xu chữa lành và khiến sống lại vẫn còn sống cho đến thời của ông. Đây là lập luận mạnh mẽ chống lại những kẻ hoài nghi.
- Quyền Năng Liên Tục của Đấng Christ: Phép lạ không chấm dứt với sự thăng thiên của Chúa Giê-xu. Sự hiện diện của những nhân chứng sống cho thấy quyền năng cứu rỗi và phục hồi của Đấng Christ vẫn có hiệu lực và tác động lâu dài trong Hội Thánh.
- Mục Đích của Phép Lạ: Phép lạ không chỉ để thể hiện quyền năng, mà để xác nhận sứ mệnh và thân vị của Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si, Con Đức Chúa Trời (Giăng 20:30-31). Quadratus gián tiếp chỉ ra rằng những dấu kỳ phép lạ này làm chứng cho lẽ thật mà Cơ Đốc nhân rao giảng.
Cách biện giải của Quadratus phản ánh lời dạy của sứ đồ Phi-e-rơ: “Hãy thường thường sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em, song phải hiền hòa và kính sợ” (1 Phi-e-rơ 3:15). Ông đã dùng lý lẽ, bằng chứng và thái độ tôn trọng để trình bày đức tin trước nhà cầm quyền.
Quadratus không đơn độc. Ông là người cùng thời với các Giáo phụ nổi tiếng khác như Ignatius thành Antioch và Polycarp thành Smyrna. Trong khi Ignatius nhấn mạnh về thẩm quyền của giám mục và thực tại nhập thể của Chúa Giê-xu để chống lại tà thuyết, và Polycarp nổi bật với lòng trung tín cho đến chết, thì Quadratus đại diện cho dòng chảy biện giáo tri thức. Ông cho thấy đức tin Cơ Đốc không mù quáng, mà có cơ sở lịch sử và lý trí vững chắc, có thể đứng vững ngay cả trong môi trường tri thức bậc nhất như Athens và La Mã.
Một số truyền thống cũng cho rằng Quadratus sau này trở thành Giám mục tại Athens. Dù khó kiểm chứng, điều này phù hợp với hình mẫu lãnh đạo Hội Thánh thời kỳ đầu: vừa là người chăn bầy, vừa là người bảo vệ chân lý.
Cuộc đời và di sản của Quadratus để lại nhiều bài học thiết thực cho Cơ Đốc nhân trong mọi thời đại:
1. Sự Quý Giá Của Nền Tảng Sứ Đồ: Quadratus tôn trọng và gắn bó với lời chứng của các sứ đồ. Ngày nay, chúng ta có Lời Đức Chúa Trời đã được ghi chép đầy đủ. Bài học là phải bám chắc lấy Kinh Thánh – Lời được linh cảm và là thẩm quyền tối cao cho đức tin và sự thực hành (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Chúng ta cần tránh xa những giáo lý “mới lạ” đi chệch khỏi nền tảng sứ đồ.
2. Đức Tin và Lý Trí Song Hành: Quadratus không sợ hãi trước nền văn hóa tri thức của Hy Lạp. Ông dùng chính học thức và khả năng biện luận của mình để bảo vệ đức tin. Cơ Đốc nhân ngày nay cần trang bị cho mình không chỉ đức tin nồng nhiệt, mà còn cả sự hiểu biết về Kinh Thánh, thần học, và cả cách đối thoại với thế giới quan khác. Chúng ta được kêu gọi để yêu mến Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết sức, và hết trí khôn (Lu-ca 10:27).
3. Biện Giáo Với Tình Yêu Thương và Sự Kính Trọng: Quadratus viết thư cho hoàng đế với thái độ tôn trọng. Biện giáo (apologetics) không phải là cuộc chiến tranh cãi để thắng thua, mà là để “trình bày” (1 Phi-e-rơ 3:15) và gỡ những vật cản trên đường người khác đến với Chúa. Chúng ta cần học cách trình bày chân lý cách rõ ràng, nhã nhặn, và đầy lòng thương xót.
4. Làm Chứng Bằng Đời Sống và Bằng Lịch Sử: Quadratus chỉ ra những nhân chứng sống của phép lạ. Cách làm chứng mạnh mẽ nhất của chúng ta ngày nay chính là đời sống được biến đổi bởi Phúc Âm. Khi chúng ta sống yêu thương, thánh khiết và đầy hy vọng, chúng ta trở thành “bức thư sống” cho mọi người đọc (2 Cô-rinh-tô 3:2-3). Chứng nhân của chúng ta về ân điển Chúa phải rõ ràng và lâu dài.
5. Trung Thành Trong Thế Hệ Của Mình: Quadratus đã trung tín với nhiệm vụ Chúa đặt để trong bối cảnh cụ thể của ông: bảo vệ Hội Thánh non trẻ trước quyền lực La Mã. Mỗi thế hệ Cơ Đốc nhân đều có những thách thức riêng (tương đối thuyết, chủ nghĩa vật chất, v.v.). Chúng ta được kêu gọi hiểu biết thời đại mình và trung thành làm chứng cho Chúa Giê-xu một cách thích hợp và can đảm.
Quadratus thành Athens có thể không phải là một cái tên quen thuộc như Phao-lô hay Giăng, nhưng di sản của ông thật đáng trân trọng. Ông đại diện cho những Cơ Đốc nhân trí thức, dũng cảm, trung thành, đã dùng tất cả khả năng Chúa ban để bảo vệ và trình bày chân lý Phúc Âm. Ông là cầu nối sống giữa thời đại phép lạ và thời đại đức tin, khẳng định rằng đức tin của chúng ta đặt trên nền tảng lịch sử vững chắc.
Là những người tin theo Chúa Giê-xu trong thế kỷ 21, chúng ta hãy noi gương Quadratus: gìn giữ đức tin tinh tuyền đã truyền cho các thánh đồ một lần đủ cả (Giu-đe 1:3), dùng trí khôn Chúa ban để học hỏi và biện giải cho niềm hy vọng trong chúng ta, và sống một đời sống làm chứng sống động về quyền năng cứu rỗi của Đấng Christ – Đấng hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi (Hê-bơ-rơ 13:8).
Dù chỉ còn một mảnh vụn lời nói, tiếng vang về đức tin và sự trung tín của Quadratus vẫn còn vọng đến hôm nay, thúc giục chúng ta tiếp tục chạy xong cuộc đua với lòng trung tín.