Môi-se Có Con Cái Không?
Trong hành trình khám phá cuộc đời các nhân vật trung tâm của Kinh Thánh, gia đình và dòng dõi của họ thường hé lộ những bài học sâu sắc về ân điển, sự trung tín và những khiếm khuyết của con người ngay cả giữa những công tác vĩ đại nhất. Môi-se, người giải phóng và nhà lập pháp vĩ đại của dân Y-sơ-ra-ên, không phải là ngoại lệ. Câu hỏi "Môi-se có con cái không?" không chỉ đơn thuần là một thắc mắc lịch sử, mà còn mở ra cánh cửa để hiểu về một khía cạnh thân mật hơn trong đời sống của vị tiên tri này, qua đó rút ra những nguyên tắc thuộc linh quý báu cho các gia đình Cơ Đốc ngày nay.
Kinh Thánh ghi chép rõ ràng rằng Môi-se có vợ và con cái. Sau khi trốn khỏi Ai Cập, Môi-se đến xứ Ma-đi-an. Tại đây, ông gặp và được gia đình thầy tế lễ Ma-đi-an là Rê-u-ên (cũng được gọi là Giê-trô) tiếp đón. Ông kết hôn với một trong những người con gái của Rê-u-ên, là Xíp-bô-ra (Xuất Ê-díp-tô Ký 2:21). Cuộc hôn nhân này đã sinh ra những người con.
1. Các Con Trai Của Môi-se:
Kinh Thánh nêu tên hai người con trai của Môi-se và Xíp-bô-ra:
- Ghẹt-sôn (Gershom): Tên này mang ý nghĩa "tôi là một kẻ khách lạ trong xứ ngoại bang" (Xuất Ê-díp-tô Ký 2:22; 18:3). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, "Ger" (גֵּר) có nghĩa là "người ngoại kiều, khách lạ". Môi-se đặt tên này để ghi nhớ thân phận lưu vong của mình.
- Ê-li-ê-se (Eliezer): Tên này có nghĩa "Đức Chúa Trời của cha tôi đã giúp đỡ tôi, và giải cứu tôi khỏi gươm của Pha-ra-ôn" (Xuất Ê-díp-tô Ký 18:4). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, "Eli" (אֵלִי) nghĩa là "Đức Chúa Trời của tôi", và "ezer" (עֵזֶר) nghĩa là "sự giúp đỡ, sự cứu giúp".
Sách 1 Sử Ký 23:15 xác nhận lại điều này: "Con trai của Môi-se là Ghẹt-sôn và Ê-li-ê-se." Đây là một ghi chép quan trọng trong gia phả, khẳng định dòng dõi của Môi-se tiếp tục trong dân Y-sơ-ra-ên.
Một sự kiện bí ẩn và quan trọng liên quan đến con cái của Môi-se được ghi trong Xuất Ê-díp-tô Ký 4:24-26. Khi Môi-se đang trên đường trở về Ai Cập để thực hiện sứ mạng giải phóng, Đức Giê-hô-va gặp ông và tìm cách giết ông. Lý do được hé lộ qua hành động của Xíp-bô-ra:
"Xíp-bô-ra lấy con dao bằng đá, cắt dương bì của con mình, và quăng dưới chân Môi-se, mà nói rằng: Thật, chàng là huyết lang của tôi! Đức Giê-hô-va bèn tha Môi-se. Nàng bèn nói: Huyết lang của tôi! là vì phép cắt bì." (Xuất Ê-díp-tô Ký 4:25-26).
Sự kiện này cho thấy Môi-se đã không làm trọn giao ước cắt bì cho con trai mình – có lẽ là Ghẹt-sôn. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, cụm từ "huyết lang" (חֲתַן־דָּמִים, *chatan-damim*) rất đáng chú ý. Nó có thể được hiểu là "chàng rể của huyết", hàm ý rằng Môi-se đã trở thành người thân (chàng rể) của gia đình Xíp-bô-ra thông qua nghi thức huyết của giao ước. Sự chậm trễ này trong việc vâng giữ giao ước là một thiếu sót nghiêm trọng, gần như khiến Môi-se phải trả giá bằng mạng sống. Hành động nhanh chóng và dứt khoát của Xíp-bô-ra đã cứu ông, nhấn mạnh tầm quan trọng tuyệt đối của việc vâng lời Chúa trong cả những chi tiết của đời sống gia đình, ngay cả khi đang bận rộn với sứ mạng lớn lao.
Con cháu của Môi-se không biến mất khỏi lịch sử Y-sơ-ra-ên. Họ được ghi nhận có một vai trò đặc biệt:
- Con cháu Ghẹt-sôn được liệt kê trong 1 Sử Ký 23:15-16 và 26:24-28. Họ được giao nhiệm vụ giữ các kho tàng của đền thờ, chứng tỏ một chức vụ đáng tin cậy.
- Con cháu Ê-li-ê-se chỉ có một con trai là Rê-ha-bia, và dòng dõi ông "sanh sản rất nhiều" (1 Sử Ký 23:17). Điều thú vị là vì dòng dõi quá đông, họ được phân chia nhiệm vụ khác với các chi phái khác.
Quan trọng hơn, Kinh Thánh chỉ ra rằng con cháu của Môi-se được xếp vào chi phái Lê-vi và phục vụ trong đền thờ, nhưng không giữ chức tế lễ thượng phẩm. Chức tế lễ thượng phẩm được giao cho dòng dõi A-rôn, anh của Môi-se (Xuất Ê-díp-tô Ký 28:1). Đây là một sự sắp đặt có chủ ý của Đức Chúa Trời, phân biệt giữa quyền lãnh đạo chính trị/pháp luật (Môi-se) và chức vụ tế lễ (A-rôn). Điều này dạy chúng ta rằng ân tứ và sự kêu gọi của Chúa là khác nhau trong cùng một gia đình, và chúng ta không nên so sánh hay ghen tị, nhưng vui mừng trong phần Chúa đã định cho mình.
Một câu hỏi phức tạp hơn nảy sinh từ Dân Số Ký 12:1, nơi Mi-ri-am và A-rôn nói hành Môi-se vì "người vợ Ê-thi-ô-bi" (người nữ xứ Cút) mà ông đã lấy. Có hai cách giải thích chính:
1. Xíp-bô-ra chính là người vợ Ê-thi-ô-bi: "Ê-thi-ô-bi" (Cushite) có thể chỉ đến vùng đất thuộc bán đảo Ả Rập, gần với Ma-đi-an. Xíp-bô-ra là người Ma-đi-an, có thể được mô tả chung là thuộc vùng "Cút". Mi-ri-am và A-rôn có thể khinh thường bà vì xuất thân ngoại bang.
2. Môi-se có một người vợ thứ hai sau khi Xíp-bô-ra qua đời: Một số học giả cho rằng sau khi Xíp-bô-ra mất, Môi-se có thể đã kết hôn với một phụ nữ thuộc dân ngoại khác.
Dù theo cách giải thích nào, phản ứng của Đức Chúa Trời là rất rõ ràng: Ngài nghiêm khắc khiển trách Mi-ri-am và A-rôn, xác nhận địa vị đặc biệt của Môi-se như là "tôi tớ trung tín" của Ngài (Dân Số Ký 12:7-8). Bài học ở đây là sự nguy hiểm của việc chỉ trích các nhà lãnh đạo thuộc linh của Đức Chúa Trời, đặc biệt dựa trên những vấn đề cá nhân hoặc thành kiến chủng tộc/văn hóa. Đức Chúa Trời bảo vệ những người Ngài đã chọn.
Cuộc đời gia đình của Môi-se, với những thành công và thất bại, để lại nhiều bài học quý giá:
1. Ưu Tiên Giao Ước Gia Đình Trong Sứ Mạng:
Sự kiện Xuất Ê-díp-tô Ký 4 cảnh báo chúng ta rằng không sứ mạng lớn lao nào, dù là phục vụ Chúa, có thể biện minh cho việc bỏ bê trách nhiệm thuộc linh đối với gia đình mình. Việc dạy dỗ con cái trong đường lối Chúa, kỷ luật thuộc linh trong nhà, phải là ưu tiên hàng đầu (Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:6-7). Đôi khi, "con dao bằng đá" của sự vâng lời dứt khoát và kịp thời là cần thiết để bảo vệ cả gia đình khỏi sự đoán phạt thuộc linh.
2. Chấp Nhận Và Vượt Qua Những Khiếm Khuyết Trong Quá Khứ:
Môi-se đã từng thất bại trong việc thi hành giao ước với con trai mình. Tuy nhiên, Đức Chúa Trời đã tha thứ và tiếp tục sử dụng ông. Điều này an ủi các bậc cha mẹ ngày nay, những người có thể cảm thấy hối tiếc về những sai lầm trong việc nuôi dạy con cái. Ân điển Chúa đủ cho chúng ta, và Ngài có thể chuộc lại thời gian đã mất (Giô-ên 2:25).
3. Gia Đình Là Nơi Ẩn Náu Và Hỗ Trợ:
Gia đình của Rê-u-ên đã cung cấp cho Môi-se một nơi ẩn náu, sự bình yên và một gia đình khi ông trốn chạy. Xíp-bô-ra, dù là người ngoại bang, đã có sự nhạy bén thuộc linh để cứu chồng mình. Gia đình Cơ Đốc phải là một "Ma-đi-an" – một nơi an toàn, nâng đỡ và sửa trị bằng tình yêu thương.
4. Dòng Dõi Thuộc Linh Quan Trọng Hơn Huyết Thống:
Mặc dù Môi-se có con cái ruột, Kinh Thánh tập trung nhiều hơn vào vai trò của ông như một "cha" thuộc linh cho cả dân tộc (Dân Số Ký 11:12). Đối với chúng ta, việc đầu tư vào "con cái thuộc linh", những người mà chúng ta môn đệ hóa và dẫn dắt trong đức tin, có một giá trị vĩnh cửu. Sự ảnh hưởng thuộc linh còn lại đời đời.
5. Giao Phó Con Cái Cho Chúa Trong Sự Phục Vụ:
Môi-se đã phải rời xa Xíp-bô-ra và các con trong một thời gian dài khi ông dẫn dắt dân sự ra khỏi Ai Cập (họ được đoàn tụ sau đó trong Xuất Ê-díp-tô Ký 18). Điều này nhắc nhở các bậc cha mẹ phục vụ Chúa rằng, cuối cùng, con cái thuộc về Chúa. Chúng ta phải học cách giao phó chúng cho sự chăm sóc và chương trình của Ngài, tin cậy rằng Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp và Môi-se cũng là Đức Chúa Trời của con cái chúng ta.
Vậy, câu trả lời rõ ràng từ Kinh Thánh là: Môi-se có con cái. Ông có hai con trai là Ghẹt-sôn và Ê-li-ê-se với người vợ Xíp-bô-ra, và dòng dõi của ông tiếp tục trong dân Y-sơ-ra-ên, phục vụ trong nhà Chúa. Tuy nhiên, câu chuyện về gia đình Môi-se không chỉ dừng lại ở việc liệt kê tên. Nó là một bức tranh sống động về một người được Chúa dùng cách phi thường nhưng vẫn phải đối mặt với những thách thức bình thường của đời sống gia đình: việc vâng giữ giao ước, sự hòa hợp văn hóa, và việc cân bằng giữa trách nhiệm công và tư.
Cuối cùng, cuộc đời Môi-se chỉ về Đấng Cứu Thế lớn hơn Môi-se: Chúa Giê-xu Christ. Nếu Môi-se là người trung gian của giao ước cũ, thì Chúa Giê-xu là Đấng Trung Bảo của giao ước mới (Hê-bơ-rơ 3:1-6). Nếu con cái Môi-se được hưởng một di sản trong chi phái Lê-vi, thì mọi người tin nhận Chúa Giê-xu đều trở thành con cái của Đức Chúa Trời (Giăng 1:12), và là "dòng dõi được lựa chọn, chức tế lễ nhà vua" (1 Phi-e-rơ 2:9). Chúng ta được mời gọi không chỉ đọc về gia đình Môi-se, mà còn bước vào gia đình đức tin của Đấng Christ, nơi mối quan hệ với Ngài định hình mọi mối quan hệ khác, kể cả gia đình ruột thịt của chúng ta.
Ước mong mỗi chúng ta, từ bài học của Môi-se, biết xây dựng mái ấm gia đình mình trên nền tảng của sự vâng lời Chúa, ân điển và sự giao phó trọn vẹn, để dòng dõi chúng ta, cả thuộc thể lẫn thuộc linh, đều có thể rao truyền công việc quyền năng của Đức Giê-hô-va cho thế hệ sau.