Ga-la-ti 1:8 áp dụng cho Công giáo thế nào?

Thư Ga-la-ti là một trong những bức thư mạnh mẽ nhất của sứ đồ Phao-lô, được viết để đối đầu với những giáo sư giả đang cố gắng làm biến chất Tin Lành của Đấng Christ. Ga-la-ti 1:8 là một lời cảnh báo nghiêm trọng: "Nhưng nếu chúng tôi, hoặc thiên sứ trên trời, truyền cho anh em một Tin Lành khác với Tin Lành chúng tôi đã truyền, thì người ấy đáng bị a-na-them!" (Kinh Thánh Tin Lành 1925). Lời rủa sả này cho thấy tầm quan trọng tối thượng của việc giữ gìn sự thuần khiết của Phúc Âm. Nhưng làm thế nào để áp dụng lời này cho Giáo hội Công giáo? Nhiều tín hữu Tin Lành cho rằng giáo lý Công giáo đã thêm vào Tin Lành những điều không có trong Kinh Thánh, do đó rao giảng một "tin lành khác". Bài viết này sẽ phân tích kỹ lưỡng vấn đề dưới ánh sáng của Kinh Thánh, với sự tham chiếu đến ngôn ngữ gốc và bối cảnh lịch sử.

1. Bối cảnh của Ga-la-ti 1:8

Phao-lô viết thư này cho các Hội thánh tại Ga-la-ti khi nghe tin họ đang từ bỏ Tin Lành đã nhận (Ga-la-ti 1:6). Một số người Giu-đa hóa đã xâm nhập, dạy rằng ngoài đức tin nơi Chúa Giê-xu, người tin còn phải chịu cắt bì và tuân giữ luật Môi-se để được cứu rỗi (Công vụ 15:1). Phao-lô gọi đây là "một Tin Lành khác" (ἕτερον εὐαγγέλιον – heteron euangelion), tức là một tin mừng thuộc loại khác, không phải cùng bản chất với Tin Lành ông đã rao giảng. Phản ứng của ông rất dứt khoát: bất kỳ ai, dù là chính ông hay một thiên sứ, nếu rao giảng một Tin Lành khác, đều đáng bị a-na-them (ἀνάθεμα) – nghĩa là bị rủa sả, dâng cho sự hủy diệt, bị cắt đứt khỏi Đấng Christ. Sự nghiêm trọng này cho thấy Tin Lành không thể bị thay đổi hay thêm thắt.

2. Tin Lành thật là gì?

Trước khi xét xem Công giáo có rao giảng tin lành khác hay không, chúng ta phải xác định Tin Lành thật theo Kinh Thánh. Phao-lô tóm tắt: "Đấng Christ chịu chết vì tội chúng ta theo lời Kinh Thánh; Ngài đã bị chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại theo lời Kinh Thánh" (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Đó là cốt lõi lịch sử, nhưng ý nghĩa cứu rỗi của nó được giải thích qua nhiều phân đoạn:

• "Vì chúng tôi kể rằng người ta được xưng công bình bởi đức tin, chớ không bởi việc làm theo luật pháp." (Rô-ma 3:28)
• "Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình." (Ê-phê-sô 2:8-9)
• "Biết rằng một người không được xưng công bình bởi các việc luật pháp, nhưng bởi đức tin trong Đức Chúa Giê-xu Christ, nên chính chúng tôi đã tin Đức Chúa Giê-xu Christ, để được xưng công bình bởi đức tin trong Đấng Christ, chớ không bởi các việc luật pháp; vì chẳng có ai được xưng công bình bởi các việc luật pháp." (Ga-la-ti 2:16)

Tin Lành thật dạy rằng sự cứu rỗi là một ân tứ nhưng không của Đức Chúa Trời, nhận được duy nhất bởi đức tin nơi sự chết chuộc tội và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ. Sự xưng công bình là một hành động tuyên bố của Đức Chúa Trời, Ngài kể sự công bình của Đấng Christ cho người tin, chứ không phải dựa trên bất kỳ công đức nào của con người. Đó là sola fide (đức tin mà thôi), sola gratia (ân điển mà thôi).

3. Giáo lý Công giáo về sự cứu rỗi

Giáo hội Công giáo Rô-ma dạy rằng sự cứu rỗi đến bởi ân điển, nhưng không phải chỉ bởi đức tin. Qua các Công đồng, đặc biệt Công đồng Trent (1545-1563), họ định nghĩa sự xưng công bình không chỉ là sự tha tội mà còn là sự thánh hóa và đổi mới bên trong, được ban qua các bí tích. Theo Công giáo, ân điển thánh hóa (sanctifying grace) được truyền qua các bí tích như Báp-têm, Thánh Thể, Hòa giải (xưng tội), và người tín hữu phải cộng tác với ân điển đó bằng những việc lành để duy trì và tăng trưởng ân sủng. Sự cứu rỗi là một quá trình cần sự kiên trì đến cùng; công đức của con người, được hỗ trợ bởi ân điển, có giá trị trước mặt Đức Chúa Trời. Ngoài ra, Giáo hội Công giáo tin vào lời cầu thay của Đức Maria và các thánh, việc lãnh nhận ân xá (indulgences) để giảm bớt hình phạt tạm thời, và luyện ngục (purgatory) để thanh luyện trước khi vào thiên đàng.

Về mặt thần học, Công giáo dạy rằng đức tin phải được hành động bởi tình yêu (fides caritate formata) thì mới đem lại sự xưng công bình. Công đồng Trent tuyên bố: "Nếu ai nói rằng người tội nhân được xưng công bình chỉ bởi đức tin mà thôi, có nghĩa là không cần sự cộng tác nào khác để đạt được ơn xưng công bình, và rằng hoàn toàn không cần sự quyết tâm của ý chí, thì kẻ ấy bị rủa sả" (Canon 9). Như vậy, giáo lý chính thức của Công giáo phản đối trực tiếp nguyên lý sola fide của Tin Lành.

4. Tại sao đây được xem là một "Tin Lành khác"?

So sánh với tình huống trong thư Ga-la-ti: những người Giu-đa hóa dạy rằng ngoài đức tin nơi Chúa Giê-xu, người ta phải chịu cắt bì và giữ luật Môi-se. Phao-lô kết án điều này vì nó làm giảm giá trị của thập tự giá: "Nếu sự công bình đến bởi luật pháp, thì Đấng Christ chịu chết là vô ích." (Ga-la-ti 2:21). Tương tự, nếu sự công bình đến qua việc tuân giữ các bí tích, làm các việc đền tội, hoặc công đức cá nhân, thì sự chết của Đấng Christ không còn là đầy đủ nữa. Đó là sự pha trộn giữa ân điển và việc làm, biến Tin Lành thành một thứ tôn giáo dựa trên thành tích.

Mặc dù Công giáo nói rằng các việc lành là do ân điển tác động, nhưng chúng vẫn được coi là điều kiện cần thiết để được cứu. Điều này đi ngược lại lời dạy rõ ràng của Phao-lô: "Còn kẻ nào làm việc, thì tiền công không kể là ơn, nhưng kể như là nợ; nhưng kẻ chẳng làm việc chi hết, mà tin Đấng xưng người có tội là công bình, thì đức tin của kẻ ấy kể là công bình cho." (Rô-ma 4:4-5). Nếu sự cứu rỗi là một món quà thì không thể vừa là quà vừa là công trả lương. Sự xưng công bình hoàn toàn dựa trên sự thay thế của Đấng Christ, được nhận lãnh qua đức tin, và đức tin tự nó không phải là một công đức.

Vì vậy, từ góc nhìn Kinh Thánh, giáo lý Công giáo về sự cứu rỗi thực sự là một "tin lành khác" – heteron euangelion – khác về bản chất so với Tin Lành mà Phao-lô đã rao giảng.

5. Các cảnh báo Kinh Thánh khác về việc thêm vào Tin Lành

Ga-la-ti 1:8 không phải là lời cảnh báo duy nhất. Khải Huyền 22:18-19 nghiêm cấm thêm hoặc bớt những lời tiên tri. Phục truyền 4:2 khuyên dân Y-sơ-ra-ên không thêm bớt điều răn của Đức Giê-hô-va. Bất kỳ sự thêm thắt nào vào sứ điệp cứu rỗi đều làm biến dạng Tin Lành và khiến nó trở thành một sức mạnh khác, không còn là quyền năng của Đức Chúa Trời để cứu mọi kẻ tin nữa (Rô-ma 1:16).

6. Công giáo có nằm dưới sự rủa sả của Ga-la-ti 1:8 không?

Nếu xét về hệ thống giáo lý chính thức, câu trả lời là có, vì Giáo hội Công giáo dạy một con đường cứu rỗi khác với Tin Lành của Kinh Thánh. Tuy nhiên, chúng ta phải phân biệt giữa hệ thống và cá nhân. Nhiều tín hữu Công giáo có lòng tin chân thành nơi Chúa Giê-xu, dù họ chưa hiểu rõ về ân điển thuần túy. Đức Chúa Trời nhìn thấy lòng và có thể cứu những người thật lòng tìm kiếm Ngài, ngay cả khi họ ở trong một hệ phái sai lầm. Nhưng điều đó không biện minh cho giáo lý sai. Hệ thống Công giáo, với uy quyền giáo hoàng và các tín điều, đã đi chệch khỏi Tin Lành thuần khiết và do đó đáng bị lời rủa sả nghiêm trọng mà Phao-lô đã tuyên bố.

7. Góc nhìn lịch sử: Cuộc Cải chánh Tin Lành

Vào thế kỷ 16, Martin Luther, một tu sĩ Công giáo, khám phá lại lẽ thật về sự xưng công bình bởi đức tin khi nghiên cứu thư Rô-ma. Ông nhận ra rằng Giáo hội thời đó đã bán ân xá và khiến dân chúng tin rằng họ có thể mua được sự cứu rỗi bằng tiền bạc và việc lành. Luther dùng Ga-la-ti 1:8 để tố cáo sự lạc giáo của giáo hội. Cuộc Cải chánh đã khôi phục nguyên tắc sola Scriptura (Kinh Thánh là tiêu chuẩn duy nhất) và sola fide. Các nhà Cải chánh coi Giáo hội Công giáo là đã rời bỏ Tin Lành thật và rơi vào sự rủa sả của Đức Chúa Trời.

8. Phản biện và đáp trả

Ngày nay, nhiều người Công giáo cho rằng họ cũng tin vào ơn cứu độ bởi ân điển, chỉ khác là đức tin phải được thể hiện qua việc làm. Họ trích Gia-cơ 2:24: "Ấy vậy, người ta được xưng công bình bởi việc làm, mà không phải chỉ bởi đức tin mà thôi." Tuy nhiên, sứ đồ Gia-cơ đang nói về đức tin chết, tức là đức tin không có việc làm. Ông không mâu thuẫn với Phao-lô vì cả hai đều nói về hai khía cạnh khác nhau: Phao-lô nói về sự xưng công bình trước mặt Đức Chúa Trời (căn cứ pháp lý), còn Gia-cơ nói về sự chứng minh đức tin trước mặt loài người (bằng hành động). Nhưng khi đặt việc làm như một điều kiện để được xưng công bình, thì đó là đi ngược lại Rô-ma 4:5. Sự khác biệt giữa "đức tin mà thôi" và "đức tin được thể hiện qua tình yêu" là rất lớn; một bên coi việc làm là kết quả tất yếu của đức tin thật, bên kia coi việc làm là thành phần cấu thành của đức tin cứu rỗi.

Thêm nữa, Công giáo dùng truyền thống ngang hàng với Kinh Thánh, điều mà Chúa Giê-xu lên án trong Ma-thi-ơ 15:3,6 khi Ngài quở trách người Pha-ri-si vì bỏ điều răn của Đức Chúa Trời mà giữ lời truyền khẩu của loài người. Việc tôn kính Đức Maria, cầu nguyện với các thánh, tin luyện ngục đều không có nền tảng Kinh Thánh và thực chất là thêm vào Lời Chúa.

9. Tầm quan trọng của việc giữ đúng Tin Lành

Lý do Phao-lô dùng ngôn từ mạnh mẽ là vì sự cứu rỗi của con người đang bị đe dọa. Một Tin Lành sai không thể cứu được ai. Nếu chúng ta tin một Tin Lành khác, chúng ta vẫn còn ở trong tội lỗi và hư mất (Ga-la-ti 5:4). Vì vậy, đây không chỉ là vấn đề thần học hàn lâm mà là vấn đề sống còn cho mỗi linh hồn.

Ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc

Lời cảnh báo của Ga-la-ti 1:8 không chỉ hướng về người khác, mà còn nhắc nhở mỗi chúng ta phải cẩn thận với chính mình. Dưới đây là một số áp dụng:

• Kiểm tra mọi sự dạy dỗ bằng Kinh Thánh: Hãy noi gương người Bê-rê "ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11). Đừng chấp nhận bất cứ giáo lý nào chỉ vì truyền thống hay uy quyền con người.
• Giữ gìn Tin Lành trong lòng bạn: Hãy đảm bảo rằng bạn đang đặt sự tin cậy duy nhất nơi Chúa Giê-xu Christ và công việc Ngài đã hoàn tất trên thập tự giá. Đừng dựa vào bất kỳ nghi lễ, bí tích, hay việc lành nào của bản thân để được cứu.
• Chia sẻ Tin Lành thật cách rõ ràng: Khi làm chứng cho người Công giáo hoặc bất kỳ ai, hãy nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi là bởi ân điển qua đức tin mà thôi. Giải thích rằng việc lành là kết quả của sự cứu, không phải điều kiện.
• Yêu thương và cầu nguyện cho những người đang lầm lạc: Mặc dù phải bảo vệ chân lý, chúng ta phải làm với tinh thần khiêm nhường, nhẹ nhàng (1 Phi-e-rơ 3:15). Hãy cầu nguyện cho sự mở mắt thuộc linh của họ.
• Trong Hội thánh địa phương: Mục sư và người dạy phải rao giảng Tin Lành thuần túy, tránh cả hai cực: chủ nghĩa luật pháp (thêm việc làm) và chủ nghĩa buông thả (bỏ qua sự thánh khiết). Hãy nắm vững Ngũ Tín Lý Duy (sola Scriptura, sola fide, sola gratia, solus Christus, soli Deo gloria).

Kết luận

Ga-la-ti 1:8 là một hồi chuông cảnh tỉnh cho mọi thế hệ: đừng bao giờ dung hòa hay thay đổi Tin Lành của Đấng Christ. Khi so sánh giáo lý Công giáo với Kinh Thánh, chúng ta thấy nó đã thêm vào nhiều yếu tố ngoại lai như các bí tích, việc đền tội, công đức con người, và sự tôn kính các thánh, biến nó thành một tin lành khác. Hệ quả là nó đáng bị a-na-them. Là con cái Chúa, chúng ta phải trung thành với Lời Ngài, giữ gìn sự thuần khiết của Phúc Âm và rao truyền nó cho mọi người. Hãy luôn nhớ rằng "Tin Lành... là quyền phép của Đức Chúa Trời để cứu mọi kẻ tin" (Rô-ma 1:16).