What is TULIP in Calvinism?

Thần học Cải chánh (Reformed theology) dựa trên những giáo lý của John Calvin và các nhà cải cách khác. Vào các năm 1618–1619, Hội nghị Dort được tổ chức để đáp lại những phản đối của nhóm Arminian. Tại đây, các nhà thần học đã hệ thống hóa năm điểm giáo lý then chốt, sau này được tóm tắt bằng từ viết tắt TULIP. TULIP đại diện cho:

• T – Total depravity (Sa ngã toàn diện)
• U – Unconditional election (Sự chọn lựa vô điều kiện)
• L – Limited atonement (Sự chuộc tội giới hạn)
• I – Irresistible grace (Ân điển không thể cưỡng lại)
• P – Perseverance of the saints (Sự bền lòng của các thánh đồ)

Bài viết này sẽ khám phá từng điểm dựa trên nền tảng Kinh Thánh, đồng thời đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc.

Sa ngã toàn diện không có nghĩa là con người xấu đến mức tột cùng, mà là tội lỗi đã ảnh hưởng đến mọi phương diện của bản tính con người: trí tuệ, ý chí, tình cảm. Kinh Thánh dạy rằng do sự sa ngã của A-đam, tất cả loài người đều đã chết về mặt thuộc linh (Ê‑phê‑sô 2:1). “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời.” (Ê‑phê‑sô 2:8). Con người hoàn toàn không có khả năng tự mình quay về cùng Đức Chúa Trời:

• “Chẳng có một người công bình nào hết, dẫu một người cũng không. Chẳng có một người nào hiểu biết, chẳng có một người nào tìm kiếm Đức Chúa Trời.” (Rô‑ma 3:10‑12).
• “Lòng người ta là dối trá hơn mọi vật, và rất là xấu xa; ai có thể biết được?” (Giê‑rê‑mi 17:9).
• Ngay cả sau cơn nước lụt, Đức Chúa Trời phán: “Vì ý tưởng của lòng người ta là xấu xa từ khi còn tuổi trẻ.” (Sáng thế 8:21).

Trong tiếng Hy Lạp, Ê‑phê‑sô 2:5 dùng từ νεκρὸς (nekros – chết) để diễn tả tình trạng của chúng ta. Sự chết thuộc linh này khiến con người không thể tự mình đáp lại Phúc Âm nếu không có sự can thiệp của Thánh Linh. Do đó, sự cứu rỗi hoàn toàn đến từ ân điển của Đức Chúa Trời.

Đức Chúa Trời, trước khi sáng thế, đã chọn một số người để được cứu rỗi. Sự lựa chọn này không dựa trên bất kỳ điều kiện nào nơi con người (như đức tin hay việc thiện được báo trước) mà hoàn toàn xuất phát từ ý muốn tự do và tình yêu thương của Ngài. Kinh Thánh dạy rõ:

• “Vì Ngài đã chọn chúng ta trong Ngài trước khi sáng thế, để chúng ta được nên thánh không chỗ trách được trước mặt Đức Chúa Trời.” (Ê‑phê‑sô 1:4).
• “Chúng ta được định sẵn để nhận làm con nuôi bởi Chúa Giê‑xu Christ, theo ý tốt của Ngài.” (Ê‑phê‑sô 1:5).
• Rô‑ma 9:11‑13 minh họa qua câu chuyện Gia‑cốp và Ê‑sau: “Vì khi hai đứa chưa sanh ra, chưa làm điều chi lành hay dữ, hầu cho được giữ vững ý chỉ Đức Chúa Trời, là ý định sẵn bởi sự kén chọn tự do của Ngài, chẳng cứ việc làm, nhưng cứ Đấng kêu gọi, thì có lời phán cho mẹ hai đứa rằng: Đứa lớn sẽ làm tôi đứa nhỏ; như có chép: Ta yêu Gia‑cốp và ghét Ê‑sau.”

Tiếng Hy Lạp sử dụng từ προορίζω (proorizō – định trước) và ἐκλεκτός (eklektos – được chọn). Sự chọn lựa vô điều kiện dẫn đến sự kêu gọi, xưng công bình và vinh hiển (Rô‑ma 8:30). Điều này nhấn mạnh rằng cứu rỗi bắt đầu và kết thúc nơi Đức Chúa Trời.

Còn được gọi là “sự cứu chuộc đặc biệt” (particular redemption). Giáo lý này dạy rằng sự chết chuộc tội của Chúa Giê‑xu có mục đích và hiệu quả cứu rỗi duy nhất cho những người được chọn. Điều này không có nghĩa là giá trị của sự hy sinh của Chúa Giê‑xu là hạn chế, nhưng sự áp dụng hiệu quả của nó chỉ dành cho các thánh đồ. Kinh Thánh cho thấy:

• “Ta là người chăn hiền lành, người chăn hiền lành vì chiên mình phó sự sống mình.” (Giăng 10:11). “Ta vì chiên ta phó sự sống mình.” (câu 15).
• “Ngài sẽ cứu dân mình ra khỏi tội.” (Ma‑thi‑ơ 1:21).
• “Hỡi người làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh, phó chính mình vì Hội thánh.” (Ê‑phê‑sô 5:25).
• Trong lời cầu nguyện, Chúa Giê‑xu nói: “Con cầu nguyện cho chúng nó; chẳng phải cầu nguyện cho thế gian đâu, nhưng cho kẻ Cha đã giao cho Con.” (Giăng 17:9).

Những câu Kinh Thánh khác như Giăng 3:16 (“Đức Chúa Trời yêu thương thế gian…”) được hiểu là tình yêu của Đức Chúa Trời dành cho mọi dân tộc, không chỉ người Do Thái, và sự hy sinh của Chúa Giê‑xu đủ cho mọi người, nhưng chỉ những người tin mới nhận được sự cứu rỗi thật.

Khi Đức Chúa Trời kêu gọi một người được chọn để cứu rỗi, Ngài ban Thánh Linh tái sinh lòng người đó, khiến họ đáp ứng bằng đức tin. Ân điển này là hiệu quả; nó không thể bị cưỡng lại cuối cùng vì Đức Chúa Trời thay đổi ý muốn của con người. Kinh Thánh khẳng định:

• “Tất cả những người Cha cho Ta sẽ đến cùng Ta, và kẻ đến cùng Ta thì Ta không bao giờ bỏ ra ngoài.” (Giăng 6:37).
• “Cha là Đấng sai Ta, thì kéo đến cùng Ta.” (Giăng 6:44). Từ Hy Lạp ἕλκω (helkō) nghĩa là “kéo” và thường mang ý hiệu quả.
• Trong Công vụ 16:14, Chúa đã mở lòng Ly‑đi: “Chúa mở lòng cho người để chăm chỉ nghe những lời Phao‑lô nói.”
• “Vì Đức Chúa Trời là Đấng hành động trong anh em, để vừa muốn vừa làm theo ý tốt Ngài.” (Phi‑líp 2:13).

Sự kêu gọi hiệu quả này bảo đảm rằng tất cả những ai được chọn sẽ đáp lại Phúc Âm và được cứu.

Những người thật sự được cứu sẽ bền đỗ trong đức tin cho đến cuối cùng và không thể mất sự cứu rỗi. Đức Chúa Trời bảo tồn họ bằng quyền năng của Ngài. Kinh Thánh cho chúng ta nhiều lời hứa quý báu:

• “Ta ban cho chúng sự sống đời đời; chúng sẽ không bao giờ hư mất, và không ai cướp chúng khỏi tay Ta. Cha Ta là Đấng lớn hơn hết đã giao chúng cho Ta, và không ai có thể cướp chúng khỏi tay Cha.” (Giăng 10:28‑29).
• “Tôi tin chắc rằng Đấng đã khởi làm việc lành trong anh em, sẽ làm trọn hết cho đến ngày của Đức Chúa Giê‑xu Christ.” (Phi‑líp 1:6).
• Rô‑ma 8:30: “Những kẻ Ngài đã định sẵn thì Ngài cũng đã gọi, những kẻ Ngài đã gọi thì Ngài cũng làm cho xưng công bình, và những kẻ Ngài làm cho xưng công bình thì Ngài cũng làm cho vinh hiển.”
• “là kẻ bởi đức tin được quyền phép Đức Chúa Trời giữ, đặng ban sự cứu rỗi.” (1 Phi‑e‑rơ 1:5).

Giáo lý này không khuyến khích sống buông thả, vì đức tin thật luôn kết quả trong sự thánh khiết và sự vâng phục.

Năm điểm TULIP không chỉ là lý thuyết thần học, mà còn có giá trị thực tiễn sâu sắc cho đời sống tin kính:

• Sa ngã toàn diện nhắc nhở chúng ta rằng không có gì trong bản thân đáng được cứu, dẫn đến sự khiêm nhường và cảm tạ Chúa vì ân điển. Nó cũng giúp chúng ta kiên nhẫn hơn trong việc chia sẻ Phúc Âm, vì hiểu rằng người chưa tin đang chết thuộc linh và cần Thánh Linh hành động.
• Sự chọn lựa vô điều kiện đem lại sự bảo đảm cứu rỗi vì nền tảng là sự chọn lựa bất biến của Đức Chúa Trời, không phải công đức hay cảm xúc của chúng ta. Điều này dẫn đến sự thờ phượng chân thành và lòng biết ơn sâu xa. Nó cũng thúc đẩy truyền giáo vì chúng ta biết rằng Đức Chúa Trời sẽ cứu những người Ngài đã chọn.
• Sự chuộc tội giới hạn củng cố niềm tin vào hiệu quả của sự chết của Chúa Giê‑xu. Chúng ta được an ủi vì sự cứu rỗi không dựa trên sự bấp bênh của ý chí con người mà trên sự hy sinh hoàn hảo của Đấng Christ đã hoàn tất mọi sự.
• Ân điển không thể cưỡng lại mang đến sự an tâm rằng khi Đức Chúa Trời kêu gọi ai, người đó chắc chắn sẽ đến. Sự kêu gọi hiệu quả này giúp chúng ta vững tin trong sự bảo đảm cứu rỗi và sự bền lòng.
• Sự bền lòng của các thánh đồ khích lệ chúng ta tiếp tục chạy đường đua, biết rằng Đức Chúa Trời sẽ giữ chúng ta đến cuối cùng. Nó thúc đẩy chúng ta sống thánh khiết, không phải vì sợ mất sự cứu rỗi, nhưng vì lòng biết ơn và ao ước làm vinh hiển Danh Ngài.

Tất cả những giáo lý này đều qui hướng về sự tôn cao chủ quyền và ân điển của Đức Chúa Trời, hạ thấp sự kiêu ngạo của con người, và đưa chúng ta đến sự thờ phượng đích thực.

TULIP là một cách tóm tắt có hệ thống về những chân lý Kinh Thánh liên quan đến sự cứu rỗi. Dù có những tranh luận thần học xung quanh, việc nghiên cứu cẩn thận Kinh Thánh cho thấy rõ rằng Đức Chúa Trời là Đấng chủ động trong toàn bộ quá trình cứu rỗi, từ khởi đầu cho đến cuối cùng. Những lẽ thật này giúp chúng ta hiểu sâu hơn về Phúc Âm và sống một đời sống vững vàng trong ân điển. Hãy để TULIP nhắc nhở chúng ta mỗi ngày về tình yêu thương và quyền năng của Đức Chúa Trời, Đấng đã cứu chúng ta và sẽ giữ chúng ta trọn vẹn cho đến ngày sau rốt.