Người Nhiệt Thành Trong Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin, cụm từ "người nhiệt thành" thường gợi lên hình ảnh về một lòng sốt sắng mãnh liệt, một sự cống hiến không khoan nhượng. Nhưng trong bối cảnh Kinh Thánh, đặc biệt là Tân Ước, "người nhiệt thành" (Zealot) mang những sắc thái lịch sử và thuộc linh sâu sắc, vừa mô tả một nhóm người cụ thể, vừa phác họa một đức tính tâm linh mà mọi Cơ Đốc nhân được kêu gọi. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa, các nhân vật tiêu biểu và bài học ứng dụng về lòng nhiệt thành thánh theo tiêu chuẩn của Lời Chúa.
Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, từ chính được dùng là ζηλωτής (zēlōtēs), có nghĩa là "người nhiệt thành", "người sốt sắng". Từ này xuất phát từ danh từ ζῆλος (zēlos) - "lòng nhiệt thành, sự sốt sắng, lòng nóng nảy". Trong Cựu Ước, khái niệm tương ứng thường liên quan đến chính Đức Giê-hô-va, Ngài được mô tả là "Đức Chúa Trời kỵ tà" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:5), với từ Hê-bơ-rơ קַנָּא (qanna) - mang nghĩa "ghen tương, nhiệt thành" vì danh và sự thánh khiết của Ngài.
Về mặt lịch sử-chính trị, người Zealot là một nhóm người Do Thái yêu nước cực đoan vào thế kỷ thứ nhất, nổi lên để chống lại sự cai trị của Đế quốc La Mã. Họ tin rằng chỉ có Đức Chúa Trời mới là Vua của Y-sơ-ra-ên, và họ sẵn sàng dùng bạo lực để lật đổ ách thống trị ngoại bang. Sự nhiệt thành của họ là về chính trị và dân tộc. Một trong mười hai sứ đồ của Chúa Giê-xu được Kinh Thánh đặc biệt ghi nhận với biệt danh này: Si-môn Xê-lốt (Lu-ca 6:15, Công vụ 1:13), hay "Si-môn người Ca-na-an" (nghĩa là "người nhiệt thành" theo tiếng A-ram, Mác 3:18, Ma-thi-ơ 10:4).
Tuy nhiên, Kinh Thánh mở rộng ý nghĩa của "người nhiệt thành" vượt ra ngoài phạm trù chính trị, hướng đến một tấm lòng sốt sắng thuộc linh vì những điều thuộc về Đức Chúa Trời. Đây là lòng nhiệt thành mà Chúa Giê-xu đã thể hiện trọn vẹn và kêu gọi các môn đồ Ngài noi theo.
Chúa Giê-xu là hiện thân trọn vẹn của lòng nhiệt thành thánh khiết. Sứ đồ Giăng đã ghi lại sự kiện Chúa dọn sạch đền thờ như một minh chứng: "Kế đó, các môn đồ nhớ lại lời trong Kinh Thánh rằng: Vì lòng sốt sắng về nhà Chúa mà thiêu đốt tôi." (Giăng 2:17, trích từ Thi thiên 69:9). Hành động này không phải từ cơn giận xác thịt, mà xuất phát từ lòng nhiệt thành thánh khiết vì sự tôn nghiêm của nhà Cha Ngài. Ngài không thể chịu đựng được việc nơi thờ phượng Đức Chúa Trời chân thật bị biến thành nơi buôn bán, mua bán.
"Rồi Ngài phán cùng người bán bò câu rằng: Hãy cất bỏ đồ đó ra khỏi đây; đừng làm cho nhà Cha ta thành ra nhà buôn bán." (Giăng 2:16)
Lòng nhiệt thành của Chúa Giê-xu hướng trọn về ý muốn và vinh quang của Đức Chúa Trời. Ngài tuyên bố: "Lương thực của ta tức là làm theo ý muốn của Đấng sai ta đến, và làm trọn công việc Ngài." (Giăng 4:34). Sự sốt sắng này thúc giục Ngài đi khắp nơi để giảng dạy, chữa lành, và cuối cùng, vâng phục cho đến chết trên thập tự giá vì sự cứu rỗi của nhân loại.
Kinh Thánh ghi lại nhiều nhân vật với lòng nhiệt thành, nhưng không phải lúc nào sự nhiệt thành ấy cũng đúng đắn ngay từ đầu. Sự biến đổi bởi ân điển Chúa mới là then chốt.
1. Sứ Đồ Phao-lô (Sau-lơ Trước Khi Trở Lại): Trước khi gặp Chúa trên đường đến Đa-mách, Sau-lơ là một người nhiệt thành theo cách riêng của ông. Ông tự mô tả mình: "về sự sốt sắng của tôi đối với Đức Chúa Trời, thì cũng như anh em đều biết." (Phi-líp 3:6). Ông "hà-hơi dọa giết" các môn đồ Chúa (Công vụ 9:1), và "tôi đã bắt bớ Hội thánh Chúa quá chừng, đến đỗi tàn hại Hội thánh ấy" (Ga-la-ti 1:13). Lòng nhiệt thành của ông khi ấy là "theo sự công bình riêng" (Phi-líp 3:9), dựa trên sự hiểu biết và truyền thống tôn giáo, nhưng lại chống nghịch chính Đấng Mê-si. Chính Chúa Giê-xu đã biến đổi sự nhiệt thành ấy, hướng nó thành năng lực rao truyền Tin Lành cho dân Ngoại. Phao-lô trở thành người nhiệt thành nhất cho Phúc Âm.
2. Tiên Tri Ê-li: Trong cảnh tranh chiến với các tiên tri của Ba-anh trên núi Cạt-mên, Ê-li đã kêu lên với dân chúng: "Các ngươi đi khập khễnh hai đầu gối cho đến chừng nào? Nếu Giê-hô-va là Đức Chúa Trời, hãy theo Ngài; nếu Ba-anh là Đức Chúa Trời, hãy theo hắn!" (1 Các Vua 18:21). Lời nói đầy nhiệt huyết này bộc lộ lòng sốt sắng của ông vì danh Giê-hô-va, không chấp nhận sự nửa vời, hai lòng. Tuy nhiên, ngay sau chiến thắng vĩ đại, ông lại chạy trốn vì sợ hãi Giê-sa-bên (1 Các Vua 19:3). Điều này cho thấy ngay cả lòng nhiệt thành mạnh mẽ nhất cũng có thể bị suy giảm bởi xác thịt và sợ hãi, và cần được Chúa phục hồi qua sự hiện diện yên tĩnh của Ngài (1 Các Vua 19:12).
3. Sứ Đồ Phi-e-rơ: Tính cách của Phi-e-rơ thể hiện lòng nhiệt thành bộc phát. Ông tuyên bố sẽ không bao giờ chối Chúa (Ma-thi-ơ 26:35), và thậm chí rút gươm chém đầy tớ thầy cả thượng phẩm để bảo vệ Thầy mình (Giăng 18:10). Sự nhiệt thành này là chân thành nhưng thiếu sự khôn ngoan và dựa trên sức riêng. Chúa Giê-xu đã chữa lành kẻ bị thương và quở trách hành động đó (Lu-ca 22:51). Lòng nhiệt thành xác thịt của Phi-e-rơ cần được tinh luyện qua sự thất bại (chối Chúa) và được đổ đầy Đức Thánh Linh (Công vụ 2) để trở nên hiệu quả và đúng đắn.
4. Sứ Đồ Ma-thi-ơ (Lê-vi): Sự biến đổi từ một người thâu thuế (bị xem là kẻ phản quốc, tay sai cho La Mã) thành một sứ đồ nhiệt thành là một minh chứng mạnh mẽ. Khi được Chúa Giê-xu kêu gọi, ông "đứng dậy mà theo Ngài" ngay lập tức (Ma-thi-ơ 9:9). Ông nhiệt thành mở tiệc tại nhà mình để giới thiệu bạn bè, đồng nghiệp – những người tội lỗi – với Chúa Giê-xu (Lu-ca 5:29). Lòng nhiệt thành của ông được thể hiện qua hành động cụ thể: dùng những gì mình có (nhà cửa, của cải, mối quan hệ) để phục vụ Chúa và đem người khác đến với Ngài.
Sứ đồ Phao-lô, từ kinh nghiệm của chính mình, đã chỉ ra sự khác biệt quan trọng: "Tôi làm chứng cho họ rằng họ có lòng sốt sắng về Đức Chúa Trời, nhưng lòng sốt sắng đó là không phải theo trí khôn. Bởi họ không nhận biết sự công bình của Đức Chúa Trời và tìm cách lập sự công bình riêng của mình, nên không chịu phục sự công bình của Đức Chúa Trời." (Rô-ma 10:2-3).
Nhiệt thành xác thịt thường đặc trưng bởi:
Dựa trên sức riêng và cảm xúc cá nhân.
Hướng đến thành tích, danh tiếng, hoặc sự công nhận của con người.
Thiếu sự hiểu biết đúng đắn về ý muốn và sự công bình của Đức Chúa Trời.
Dễ dẫn đến tính độc đoán, phán xét, chia rẽ, và hành động thiếu yêu thương.
Có thể nhiệt thành vì một giáo lý, một truyền thống, hay một tổ chức hơn là vì chính Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Nhiệt thành thánh (theo Thánh Linh) được nhận diện bởi:
Bắt nguồn từ mối tương giao với Chúa và được Thánh Linh cảm động (Rô-ma 12:11: "phải có lòng sốt sắng... được Đức Thánh Linh đốt cháy").
Hướng đến vinh quang của Đức Chúa Trời và sự vâng phục ý muốn Ngài.
Được cân bằng bởi tình yêu thương, sự khôn ngoan và lẽ thật (1 Cô-rinh-tô 13:6: "chẳng vui về điều không công bình, nhưng vui về lẽ thật").
Thể hiện qua sự kiên trì, nhịn nhục và hành động vì lợi ích của người khác.
Luôn gắn liền với thập tự giá Chúa Giê-xu – tức là sự từ bỏ chính mình, không tìm kiếm sự vinh hiển riêng.
Là Cơ Đốc nhân ngày nay, chúng ta được kêu gọi trở nên những "người nhiệt thành về các việc lành" (Tít 2:14). Dưới đây là một số phương diện thực tiễn:
1. Nhiệt Thành Trong Mối Tương Giao Với Chúa:
- Sự cầu nguyện sốt sắng: Hãy "bền đỗ... tỉnh thức mà thêm sự tạ ơn" trong sự cầu nguyện (Cô-lô-se 4:2).
- Sự thờ phượng tận hiến: Dâng cho Chúa sự yêu mến trọn vẹn, như Ma-ri ở Bê-tha-ni đã dâng dầu thơm quý giá (Giăng 12:3).
- Sự ham thích Lời Chúa: Như trẻ thơ ham sữa, hãy thèm khát Lời Chúa để lớn lên (1 Phi-e-rơ 2:2).
2. Nhiệt Thành Trong Đời Sống Hội Thánh:
- Sử dụng ân tứ cách sốt sắng: "Ví bằng người nào làm việc gì, hãy lấy lòng sốt sắng mà làm" (Rô-ma 12:8, 11).
- Yêu thương anh em cách thật lòng và sốt sắng: "Hãy yêu mến nhau sốt sắng hết lòng" (1 Phi-e-rơ 1:22).
- Gìn giữ sự hiệp một: Nhiệt thành vì sự hiệp nhất của Hội Thánh, là điều Chúa Giê-xu cầu nguyện (Giăng 17:21).
3. Nhiệt Thành Trong Sự Phục Vụ và Truyền Giáo:
- Có lòng sốt sắng cứu người hư mất: Như Phao-lô, "trong lòng tôi có sự đau đớn lớn và nỗi buồn không nguôi" vì anh em mình (Rô-ma 9:2). Chia sẻ Tin Lành không phải từ nghĩa vụ, mà từ lòng thương xót và sốt sắng.
- Làm việc lành cách sẵn lòng: "Đức Chúa Trời chúng ta đã sắm sẵn việc lành cho chúng ta làm" (Ê-phê-sô 2:10). Hãy tìm kiếm và thực hiện chúng với lòng nhiệt thành.
Người nhiệt thành trong Kinh Thánh không chỉ giới hạn ở nhóm Zealot lịch sử hay những nhân vật nổi bật. Đó là hình ảnh của mọi tín hữu được kêu gọi có một tấm lòng cháy bỏng vì Chúa và công việc Ngài. Chúa Giê-xu Christ là mẫu mực trọn vẹn. Ngài cảnh báo chúng ta về sự nhiệt thành xác thịt nguy hiểm, nhưng cũng ban Thánh Linh Ngài để đốt cháy trong chúng ta ngọn lửa nhiệt thành thánh khiết.
"Hãy sốt sắng về các sự ban cho thiêng liêng, nhất là sự nói tiên tri... Hãy làm hết thảy trong tình yêu thương." (1 Cô-rinh-tô 14:1, 16:14)
Ước mong mỗi chúng ta, nhờ ân điển Chúa, sẽ trở nên những "người nhiệt thành" mới – không bằng gươm giáo chính trị hay nhiệt huyết xác thịt, mà bằng tấm lòng khiêm nhường, yêu thương, vâng phục và hết lòng tìm kiếm vinh quang Đức Chúa Trời trong mọi sự. Hãy để lời cầu nguyện của David cũng là lời cầu nguyện của chúng ta: "Lòng sốt sắng về nhà Chúa đã ăn nuốt tôi" (Thi thiên 69:9).