Longinus có phải là tên của người lính La Mã đã đâm ngọn giáo vào Chúa Giêsu?

Trong hành trình tìm hiểu về những giờ phút cuối cùng của Chúa Giê-su Christ trên thập tự giá, một chi tiết bi thương nhưng đầy ý nghĩa thần học được ghi lại trong Phúc Âm Giăng: một người lính La Mã đã dùng giáo đâm vào cạnh sườn Ngài. Câu hỏi được đặt ra qua nhiều thế kỷ: Người lính ấy tên là gì? Danh xưng “Longinus” mà nhiều người quen thuộc có nguồn gốc từ đâu, và quan trọng hơn, ý nghĩa thuộc linh của hành động này là gì? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích Kinh Thánh, khảo sát các nguồn truyền thuyết, và quan trọng nhất là khai thác sự phong phú trong lẽ thật được mặc khải qua biến cố trọng đại này.

Để có cái nhìn chính xác, chúng ta phải bắt đầu từ Lời Chúa, nguồn mặc khải đáng tin cậy duy nhất. Sự kiện được ghi lại chi tiết nhất trong Giăng 19:31-37 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925):

"Vì là ngày sắm sửa, nên người Giu-đa xin Phi-lát cho đánh giập ống chân những kẻ bị đóng đinh trên cây thập tự và cất lấy thây đi. Vậy, quân lính lại, đánh giập ống chân người thứ nhứt và người thứ hai cùng bị đóng đinh với Ngài. Khi quân lính đến nơi Đức Chúa Jêsus, thấy Ngài đã chết rồi, thì không đánh giập ống chân Ngài; nhưng có một tên lính lấy giáo đâm ngang sườn Ngài, tức thì máu và nước chảy ra. Kẻ đã thấy thì làm chứng về việc đó, và lời chứng của người là thật; và người vẫn biết mình nói thật, hầu cho các ngươi cũng tin. Vì điều đó xảy ra, cho được ứng nghiệm lời Kinh Thánh nầy: Chẳng một cái xương nào của Ngài sẽ bị gãy. Lại có lời Kinh Thánh nầy nữa: Chúng sẽ ngó thấy người mà mình đã đâm."

Phân tích đoạn Kinh Thánh then chốt này, chúng ta thấy:

• Bối cảnh: Ngày Sa-bát trọng thể sắp đến, việc để xác trên thập tự giá trong ngày đó là vi phạm luật Môi-se (Phục Truyền 21:22-23). Do đó, người Giu-đa yêu cầu làm cho những người bị đóng đinh chết nhanh hơn bằng cách "đánh giập ống chân" (crurifragium). Hành động này phá vỡ xương ống chân, khiến nạn nhân không thể đẩy người lên để thở và nhanh chóng chết vì ngạt thở.
• Hành động của người lính: Khi đến Chúa Giê-su, họ nhận thấy Ngài "đã chết rồi". Điều này khác thường, vì thời gian Ngài trên thập tự giá tương đối ngắn so với những người khác. Một người lính (trong tiếng Hy Lạp là "heis tōn stratiōtōn" - εἷς τῶν στρατιωτῶν, nghĩa là "một kẻ trong bọn lính") đã dùng ngọn giáo ("lonchē" - λόγχη) đâm vào cạnh sườn Ngài. Mục đích có lẽ để xác nhận cái chết một cách chắc chắn.
• Kết quả và chứng cớ: Từ vết thương, "tức thì máu và nước chảy ra". Sứ đồ Giăng, tác giả Phúc Âm, nhấn mạnh rằng ông là nhân chứng tận mắt ("Kẻ đã thấy thì làm chứng") và lời chứng này là thật, với mục đích tối hậu là "hầu cho các ngươi cũng tin".
• Ứng nghiệm lời tiên tri: Giăng trích dẫn hai lời tiên tri Cựu Ước:
  1. "Chẳng một cái xương nào của Ngài sẽ bị gãy" (xuất phát từ Xuất Ê-díp-tô Ký 12:46 về con sinh lễ Vượt Qua và Thi Thiên 34:20). Điều này được ứng nghiệm khi họ không đánh giập ống chân Chúa.
  2. "Chúng sẽ ngó thấy người mà mình đã đâm" (trích từ Xa-cha-ri 12:10). Lời tiên tri này nói về dân Giu-đa sẽ nhìn lên Đấng họ đã đâm, nhưng ở đây được Giăng áp dụng cho chính hành động của người lính La Mã, cho thấy sự ứng nghiệm theo nghĩa thiêng liêng và trực tiếp.

Điều quan trọng cần ghi nhận: Kinh Thánh hoàn toàn không đề cập đến tên của người lính này. Ông ta xuất hiện và biến mất trong trang sách với tư cách là một công cụ vô danh trong sự quan phòng của Đức Chúa Trời để làm ứng nghiệm Lời Ngài.

Vậy danh xưng "Longinus" đến từ đâu? Đây là một chủ đề của truyền thuyết giáo hội (church tradition), không phải là ghi chép lịch sử hay thần học có thẩm quyền. Việc tìm hiểu giúp chúng ta phân biệt rõ giữa Lời Chúa và truyền thuyết của loài người.

Tên "Longinus" có lẽ bắt nguồn từ từ Hy Lạp "longchē" (λόγχη) có nghĩa là "cây giáo". Do đó, "Longinus" có thể là một cách đặt tên dựa trên vật dụng gắn liền với nhân vật, hơn là tên thật của ông. Truyền thuyết về ông phát triển mạnh trong các văn bản ngụy kinh (apocrypha) và huyền thoại thời Trung Cổ.

Một số nguồn truyền thuyết chính:

• "Acta Pilati" (Công Vụ của Phi-lát): Một văn bản ngụy kinh từ thế kỷ thứ 4 hoặc 5, trong đó người lính được gọi là "Longinus" và được mô tả là người đã tuyên xưng "Thật người này là Con Đức Chúa Trời" (một chi tiết mà Kinh Thánh gán cho viên đội trưởng sau khi Chúa chết - Ma-thi-ơ 27:54).
• Truyền Thuyết Giáo Hội Phương Đông và Tây: Longinus thường được mô tả là một viên đội trưởng (centurion) đã chứng kiến các hiện tượng siêu nhiên khi Chúa chết và trở thành một Cơ Đốc nhân. Một số truyền thuyết kể rằng ông sau đó từ bỏ quân ngũ, trở thành một tu sĩ và tử đạo vì đức tin.
• Nghệ Thuật và Văn Học: Các tác phẩm nghệ thuật Thời Phục Hưng và Trung Cổ thường khắc họa Longinus như một nhân vật quan trọng dưới chân thập tự giá, góp phần củng cố tên tuổi ông trong ý thức phổ biến.

Quan Điểm Tin Lành: Là những tín hữu tin vào "Kinh Thánh là Lời Đức Chúa Trời, duy nhất và đầy đủ cho đức tin và sự hành đạo" (Sola Scriptura), chúng ta tôn trọng các nghiên cứu lịch sử nhưng không xem truyền thuyết có cùng thẩm quyền với Kinh Thánh. Việc người lính có thực sự tin Chúa hay không, tên ông là gì, không làm thay đổi lẽ thật cứu rỗi và ý nghĩa của sự kiện. Sự nhấn mạnh của Kinh Thánh là vào Đấng bị đâm, chứ không phải vào người đâm.

Đây là trọng tâm thuộc linh mà chúng ta cần khai thác. Việc máu và nước chảy ra từ cạnh sườn Chúa Giê-su không phải là một chi tiết ngẫu nhiên hay chỉ có ý nghĩa y khoa (chứng minh cái chết thật). Nó mang những biểu tượng thần học vô cùng sâu sắc.

1. Bằng Chứng Về Cái Chết Thật Sự và Trọn Vẹn: Sự kiện này xác nhận Chúa Giê-su đã chết thật. Điều này bác bỏ các thuyết cho rằng Ngài chỉ ngất đi trên thập tự giá (swoon theory). Cái chết thật của Ngài là nền tảng cho sự sống lại thật. "Vì nếu chúng ta tin Đức Chúa Jêsus đã chết và sống lại, thì cũng vậy, Đức Chúa Trời sẽ đem những kẻ ngủ trong Đức Chúa Jêsus cùng đến với Ngài" (I Tê-sa-lô-ni-ca 4:14).
2. Sự Ứng Nghiệm và Hoàn Tất Của Lễ Vượt Qua: Như đã nói, việc không gãy xương ứng nghiệm hình bóng về con sinh lễ Vượt Qua (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:46). Chúa Giê-su là "Chiên Con lễ Vượt Qua của chúng ta" (I Cô-rinh-tô 5:7). Sự hy sinh của Ngài là trọn vẹn và hoàn hảo, không thiếu sót gì.
3. Biểu Tượng Của Sự Cứu Chuộc và Thanh Tẩy (Máu và Nước):
   - Máu (haima - αἷμα): Tượng trưng cho sự chuộc tội, sự tha thứ, và giao ước mới. "...không đổ huyết thì không có sự tha thứ" (Hê-bơ-rơ 9:22). Huyết của Chúa Giê-su rửa sạch mọi tội lỗi chúng ta (I Giăng 1:7).
   - Nước (hydōr - ὕδωρ): Có thể tượng trưng cho nhiều điều: sự sống (Giăng 4:14), sự tái sinh bởi Đức Thánh Linh (Giăng 3:5), và Lời Chúa có sức tẩy sạch (Ê-phê-sô 5:26). Sự kết hợp này chỉ về sự cứu rỗi trọn vẹn mà Chúa Giê-su mang lại: sự tha tội (máu) và sự tái tạo, ban sự sống mới (nước).
4. Sự Khai Sinh Hội Thánh: Một số giáo phụ giải nghĩa hình ảnh này như sự ra đời của Hội Thánh từ cạnh sườn Chúa, giống như Ê-va được tạo nên từ cạnh sườn A-đam (Sáng Thế Ký 2:21-22). Hội Thánh, là Hiền Thê của Christ, được sinh ra từ sự hy sinh của Ngài.

Lẽ thật từ sự kiện này không chỉ dừng lại ở sử học hay thần học trừu tượng, mà có sức biến đổi đời sống chúng ta hôm nay.

1. Sự Xác Quyết Cho Đức Tin: Chi tiết "máu và nước" được một nhân chứng tận mắt (Giăng) ghi lại cách tỉ mỉ cho chúng ta sự xác quyết mạnh mẽ. Đức tin Cơ Đốc không dựa trên chuyện thần thoại, mà trên những sự kiện lịch sử được chứng nhận. Mỗi khi nghi ngờ, chúng ta có thể nhớ đến sự chắc chắn này.
2. Sự Trọn Vẹn Của Công Tác Cứu Chuộc: Hành động cuối cùng trên thập tự giá đến từ một người lính ngoại bang, hoàn toàn nằm ngoài kế hoạch của con người, cho thấy sự chết của Chúa Giê-su là toàn vẹn và đủ cho mọi người. Không ai có thể thêm gì vào đó. Công việc cứu rỗi đã "được hoàn tất" (Giăng 19:30). Đời sống chúng ta phải là sự nghỉ ngơi trong sự trọn vẹn của thập tự giá, không cố gắng tự cứu mình bằng việc làm.
3. Sống Từ Nguồn Sống Tuôn Chảy: Từ cạnh sườn Chúa chết tuôn ra nguồn sự sống. Chúa Giê-su phán: "Kẻ nào tin ta thì sông nước hằng sống sẽ chảy từ trong lòng mình, y như Kinh Thánh đã chép vậy" (Giăng 7:38). Chúng ta được mời gọi uống nước sự sống từ Ngài mỗi ngày và để dòng sông ấy tuôn chảy đến người khác qua đời sống chứng đạo và yêu thương.
4. Nhìn Xem Đấng Mình Đã Đâm: Lời tiên tri trong Xa-cha-ri được Giăng nhắc đến nhắc nhở chúng ta về thái độ ăn năn. "Chúng sẽ ngó thấy Ta là Đấng chúng nó đã đâm" (Xa-cha-ri 12:10). Trong đời sống, mỗi khi phạm tội, chúng ta cần quay lại "nhìn xem" Chúa Giê-su trên thập tự giá, nhìn thấy giá của tội lỗi và tình yêu vô bờ của Ngài, từ đó có sự ăn năn thật lòng.
5. Làm Chứng Như Giăng: Sứ đồ Giăng đã làm chứng về điều ông thấy để người khác tin. Chúng ta, dù không thấy tận mắt, nhưng đã nhận được lời chứng đáng tin cậy đó. Nhiệm vụ của chúng ta là tiếp tục làm chứng về Đấng Christ chịu đâm vì tội lỗi chúng ta, để nhiều người cũng tin và được cứu.

Người lính La Mã vô danh trong các trang Phúc Âm, dù được hậu thế gọi bằng cái tên Longinus hay không, mãi mãi là một nhân vật phụ trong câu chuyện vĩ đại nhất lịch sử. Ông là công cụ vô thức trong tay Đức Chúa Trời để hoàn tất lời tiên tri và hé mở một lẽ thật quý báu: từ sự chết của Chiên Con Đức Chúa Trời, tuôn ra nguồn sự sống đời đời – được biểu trưng bằng máu chuộc tội và nước ban sự sống.

Thay vì tập trung truy tìm danh tính của người lính, chúng ta hãy tập trung vào Đấng Christ, là trung tâm của thập tự giá. Hãy để hình ảnh cạnh sườn bị đâm và dòng máu cùng nước chảy ra nhắc nhở chúng ta mỗi ngày về giá của tội lỗi, về sự hoàn tất của công trình cứu chuộc, và về nguồn sự sống dồi dào đang tuôn chảy cho bất cứ ai tin nhận Ngài. "Phước cho những kẻ chưa thấy mà đã tin vậy" (Giăng 20:29).