Lois và Eunice là ai trong Kinh Thánh?

Trong hành trình đức tin của Hội Thánh buổi ban đầu, ánh sáng của các sứ đồ và những nhà truyền giáo như Phao-lô thường chiếm vị trí trung tâm. Tuy nhiên, nền tảng vững chắc của đức tin thường được xây dựng trong sự yên lặng của mái ấm gia đình, bởi những con người trung tín mà tên tuổi của họ chỉ thoáng qua trong các trang Kinh Thánh. Lô-ít và Êu-nít chính là những nhân vật như thế - một người bà và một người mẹ, những người đã gieo trồng, vun xới và truyền lại di sản đức tin quý giá cho thế hệ tiếp theo: Ti-mô-thê, môn đồ yêu dấu và đồng lao trung thành của sứ đồ Phao-lô. Cuộc đời họ là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của nền giáo dục đức tin trong gia đình.

I. Xuất Hiện trong Kinh Thánh và Bối Cảnh Lịch Sử

Thông tin về Lô-ít và Êu-nít được tìm thấy duy nhất trong sách 2 Ti-mô-thê, chương 1, câu 5. Đây là một bức thư cá nhân đầy tình cảm và tinh thần khích lệ mà sứ đồ Phao-lô viết cho Ti-mô-thê, người con thuộc linh của ông:

"Vì nhớ đến đức tin không giả hình của con, là đức tin trước đã ở trong Lô-ít, bà ngoại con, và trong Êu-nít, mẹ con, mà ta chắc rằng hiện nay cũng ở trong con nữa." (2 Ti-mô-thê 1:5, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Tên của họ có nguồn gốc và ý nghĩa đáng chú ý: - Lô-ít (Lois - Λωΐς): Tên tiếng Hy Lạp, có thể bắt nguồn từ chữ có nghĩa là "tốt hơn", "đáng mong ước hơn". Điều này gợi lên hình ảnh một nhân cách cao quý, đáng kính. - Êu-nít (Eunice - Εὐνίκη): Tên tiếng Hy Lạp, là sự kết hợp của eu (εὖ) nghĩa là "tốt, khả quan" và nike (νίκη) nghĩa là "chiến thắng". Vậy, Êu-nít có thể mang nghĩa "chiến thắng tốt đẹp" hay "chiến thắng vinh quang".

Chúng ta biết thêm về bối cảnh gia đình qua Công vụ 16:1:

"Phao-lô tới thành Derbe và thành Lystra. Nơi đó, có một môn đồ tên là Ti-mô-thê, con của một người đàn bà Giu-đa đã tin, còn cha thì người Gờ-réc."

Từ đây, chúng ta có thể phác họa: - Êu-nít là một phụ nữ Do Thái ("người đàn bà Giu-đa") nhưng đã tin nhận Chúa Giê-xu ("đã tin"). - Bà kết hôn với một người chồng Hy Lạp ("cha thì người Gờ-réc"), không được nhắc đến là có đức tin. Đây có thể là một cuộc hôn nhân hỗn hợp về cả văn hóa lẫn tôn giáo. - Lô-ít là mẹ của Êu-nít, cũng là một phụ nữ Do Thái tin kính Chúa. - Gia đình cư ngụ tại Lystra, một thành phố thuộc tỉnh Galati, nơi Phao-lô đã từng truyền giảng và chịu ném đá (Công vụ 14:8-20). Có khả năng cả Lô-ít và Êu-nít đã tin Chúa trong chuyến truyền giáo đầu tiên của Phao-lô.

II. Phân Tích "Đức Tin Không Giả Hình" (Ὀνυπόκριτος πίστις)

Lời khen ngợi trọng tâm của Phao-lô dành cho họ là "đức tin không giả hình". Trong nguyên văn Hy Lạp, cụm từ này là Ὀνυπόκριτος πίστις (anypokritos pistis). - Ἀνυπόκριτος (anypokritos): Được cấu tạo bởi tiền tố "a-" (không) và "hypokrinomai" (diễn kịch, đóng vai, giả vờ). Từ này mô tả một điều gì đó chân thật, không màu mè, không đóng kịch, không mang mặt nạ. Nó là sự chân thành thuần khiết xuất phát từ tấm lòng. - Πίστις (pistis): Đức tin, sự tin cậy, lòng trung tín.

Vậy, "đức tin không giả hình" là một đức tin: 1. Chân thật với chính mình và với Đức Chúa Trời: Không phô trương, không tìm kiếm sự công nhận của người khác, không chỉ là nghi thức bề ngoài. 2. Kiên định trong mọi hoàn cảnh: Được thử nghiệm và không bị lung lay bởi những khó khăn (như việc sống trong một gia đình có cha ngoại đạo, hoặc trong một thành phố đa thần giáo như Lystra). 3. Thể hiện qua đời sống hàng ngày: Nó không chỉ là lời tuyên xưng vào ngày Sa-bát, mà là nguyên tắc sống trong cách ăn ở, dạy dỗ con cháu, và đối diện với thử thách.

Đức tin này "trước đã ở trong" Lô-ít, rồi đến Êu-nít, và cuối cùng "hiện nay cũng ở trong" Ti-mô-thê. Động từ "ở trong" (ἐνοικέω - enoikeō) diễn tả sự cư ngụ, định cư. Đức tin không giả hình này đã định cư, làm nhà trong tâm linh họ. Nó cho thấy một tiến trình truyền thừa rõ ràng và hiệu quả: từ bà sang mẹ, từ mẹ sang con. Đây không phải là sự ép buộc hay thừa kế tự động, mà là sự truyền đạt bằng gương mẫu và lời dạy dỗ khiến Ti-mô-thê đón nhận và sở hữu đức tin ấy cho chính mình.

III. Nền Tảng Do Thái Giáo và Sự Tiếp Nhận Tin Lành

Là những phụ nữ Do Thái, Lô-ít và Êu-nít chắc chắn đã cung cấp cho Ti-mô-thê một nền tảng Kinh Thánh Cựu Ước vững chắc. Điều này được Phao-lô xác nhận trong 2 Ti-mô-thê 3:15:

"Vả từ khi con còn thơ ấu đã biết Kinh Thánh vốn có thể khiến con khôn ngoan để được cứu bởi đức tin trong Đức Chúa Jêsus Christ."

- "Từ khi con còn thơ ấu": Việc dạy dỗ bắt đầu rất sớm, phù hợp với truyền thống Do Thái (Phục truyền 6:7). Cả Lô-ít và Êu-nít đều tham gia vào quá trình này. - "Đã biết Kinh Thánh": Ở đây chỉ về Cựu Ước (Tanakh). Họ đã dạy Ti-mô-thê biết về Đức Chúa Trời chân thần, luật pháp, lịch sử và lời tiên tri. Đây là nền tảng thiết yếu để sau này Ti-mô-thê hiểu và rao giảng về Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si-a ứng nghiệm lời tiên tri. - Họ không chỉ dừng lại ở Do Thái giáo truyền thống. Khi nghe tin lành về Chúa Giê-xu Christ, họ đã tiếp nhận và tin. Đức tin của họ trở nên trọn vẹn hơn. Họ nhìn thấy trong Chúa Giê-xu sự hoàn tất của mọi điều họ đã học và trông đợi.

Điều đáng nói là họ sống đức tin mới này trong một bối cảnh phức tạp: Êu-nít có chồng là người Hy Lạp ngoại đạo. Theo luật Do Thái, con cái theo dòng mẹ. Vì vậy, Ti-mô-thê được xem là người Do Thái (Công vụ 16:3) và được cắt bì, nhưng lớn lên trong một môi trường văn hóa hỗn hợp. Việc giữ vững và truyền đạt đức tin chân thật trong hoàn cảnh đó đòi hỏi sự khôn ngoan và kiên định phi thường.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Ngày Nay

Gương mẫu của Lô-ít và Êu-nít để lại nhiều bài học quý giá cho các tín hữu, đặc biệt trong lĩnh vực gia đình và môn đồ hóa:

1. Vai Trò Quan Trọng Của Gia Đình Trong Việc Truyền Đạt Đức Tin: Đức Chúa Trời thiết lập gia đình như tế bào đầu tiên và căn bản của xã hội và Hội Thánh. Cha mẹ, ông bà là những giáo sư đức tin đầu tiên và quan trọng nhất (Phục truyền 6:6-7; Ê-phê-sô 6:4). Di sản thuộc linh có giá trị hơn mọi của cải vật chất.

2. Đức Tin Phải Là Chân Thật và Sống Động: Chúng ta được kêu gọi nuôi dưỡng một "đức tin không giả hình" - một đức tin thể hiện qua tình yêu thương, sự nhịn nhục, sự phục vụ trong gia đình và sự kiên trì cầu nguyện. Con cái có thể nhìn thấy Chúa qua sự chân thật trong đời sống của chúng ta hơn là qua những bài giảng dài.

3. Bắt Đầu Từ Khi Còn Thơ Ấu: Việc dạy dỗ về Chúa và Kinh Thánh cần bắt đầu sớm, phù hợp với lứa tuổi. Đó không chỉ là việc đưa trẻ đến nhà thờ, mà là tích hợp Lời Chúa vào những câu chuyện kể, những lời cầu nguyện trước giờ ăn, những bài hát và những cuộc trò chuyện hàng ngày.

4. Sự Hợp Tác Của Các Thế Hệ: Ông bà (như Lô-ít) có một vai trò độc đáo và đầy ân điển trong việc truyền đạt đức tin cho cháu. Sự khôn ngoan, kinh nghiệm và tình yêu thương nhẹ nhàng của họ có sức ảnh hưởng lớn. Hội Thánh cần tạo không gian để các thế hệ kết nối và học hỏi lẫn nhau.

5. Sống Đức Tin Trong Những Gia Đình "Hỗn Hợp": Giống như Êu-nít có chồng không cùng đức tin, nhiều tín hữu ngày nay cũng ở trong hoàn cảnh tương tự. Gương của bà khích lệ chúng ta sống đức tin cách chân thật, yêu thương và tôn trọng, để qua đời sống tốt đẹp, người thân chưa tin có thể "trông thấy việc làm lành" mà ngợi khen Cha trên trời (1 Phi-e-rơ 3:1-2).

6. Mục Tiêu: Đức Tin Cá Nhân Của Thế Hệ Tiếp Theo: Mục tiêu tối thượng của việc dạy dỗ không phải là tạo ra một "Cơ Đốc nhân theo truyền thống gia đình", mà là dẫn dắt con cháu đến chỗ có một mối quan hệ cá nhân, chân thật với Chúa Giê-xu Christ. Đức tin của Ti-mô-thê cuối cùng là của chính chàng, được Phao-lô công nhận: "ta chắc rằng hiện nay cũng ở trong con nữa".

Kết Luận

Lô-ít và Êu-nít có thể chỉ được nhắc đến một lần trong Kinh Thánh, nhưng ảnh hưởng của họ lại vô cùng sâu rộng và lâu dài. Họ là những người phụ nữ thầm lặng đã xây dựng vương quốc Đức Chúa Trời ngay trong ngôi nhà của mình. Nhờ đức tin không giả hình và sự dạy dỗ trung tín, họ đã đào tạo nên một Ti-mô-thê - người không chỉ là môn đồ trung thành mà còn trở thành người lãnh đạo Hội Thánh, người tiếp nối sự nghiệp của Phao-lô và là tác giả tiềm năng của sách Hê-bơ-rơ.

Di sản của họ nhắc nhở mỗi chúng ta rằng, những việc làm yêu thương, trung tín trong phạm vi gia đình tưởng chừng nhỏ bé lại có sức mạnh định hình tương lai của Hội Thánh. Ước gì mỗi gia đình Cơ Đốc ngày nay cũng có những "Lô-ít" và "Êu-nít", những người can đảm gìn giữ và truyền lại ngọn lửa đức tin chân thật cho các thế hệ kế tiếp, hầu cho danh Chúa được vinh hiển và Vương Quốc của Ngài được mở rộng.

"Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó." (Châm Ngôn 22:6)