Kinh Thánh nói gì về chứng trầm cảm?

Trong một thế giới ngày càng nhận thức rõ về sức khỏe tâm thần, câu hỏi về cách Đức Chúa Trời và Kinh Thánh nhìn nhận chứng trầm cảm trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Cộng đồng Cơ Đốc đôi khi rơi vào hai thái cực: hoặc xem trầm cảm như một sự thất bại thuộc linh, hoặc tách biệt hoàn toàn niềm tin khỏi cuộc chiến tâm lý này. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh một cách trung thực để tìm ra cái nhìn cân bằng, đầy lòng thương xót và hy vọng từ Lời Chúa dành cho những tâm hồn đang chịu đựng gánh nặng của sự sầu não.

Kinh Thánh không sử dụng thuật ngữ tâm lý học hiện đại "trầm cảm", nhưng nó mô tả một cách sống động và chân thực những trải nghiệm về nỗi buồn sâu thẳm, sự tuyệt vọng, mất hy vọng và tình trạng kiệt quệ tâm hồn. Các từ ngữ trong tiếng Hê-bơ-rơ như deyâ'âh (phiền muộn, nỗi buồn – Gióp 6:2) hay she'ôl (âm phủ, thường dùng để mô tả cảm giác bị nuốt chửng, tối tăm – Thi thiên 18:5) cho thấy chiều sâu của nỗi đau tâm lý mà con người có thể trải qua. Kinh Thánh không hề tô hồng hay phủ nhận sự tồn tại của những trạng thái này. Trái lại, nó ghi lại một cách trung thực cuộc đấu tranh nội tâm của nhiều nhân vật trung tâm.

Ê-li (Ê-li) – Vị Tiên Tri Kiệt Sức: Sau chiến thắng vĩ đại trên núi Cạt-mên và việc tiêu diệt các tiên tri Ba-anh, Ê-li đột nhiên rơi vào trạng thái sợ hãi, kiệt sức và muốn chết. "Ê-li bèn đứng dậy, chạy trốn để cứu mạng mình... Rồi người đi vào đồng vắng, đường một ngày, đến ngồi dưới cây giếng giằng, và xin chết mà rằng: Ôi Đức Giê-hô-va, đủ rồi! Hãy cất lấy mạng sống tôi, vì tôi chẳng hơn gì các tổ phụ tôi!" (I Các Vua 19:3-4). Ở đây, chúng ta thấy một mô hình kinh điển của sự suy sụp sau căng thẳng cao độ, kèm theo mất ngủ, chạy trốn và cảm giác vô dụng. Điều đáng chú ý là Đức Chúa Trời không quở trách Ê-li. Thay vào đó, Ngài chăm sóc cho nhu cầu thể chất của ông (cho ngủ và ăn) trước khi đặt câu hỏi nhẹ nhàng: "Hỡi Ê-li, ngươi làm gì ở đây?" (câu 9). Cuối cùng, Chúa phục hồi Ê-li không bằng một bài giảng hay phép lạ lớn, mà bằng sự hiện diện yên tĩnh, nhỏ nhẹ của Ngài và bằng cách trao cho ông một mục đích mới, một cộng đồng mới (Ê-li-sê) (câu 12-16).

Đa-vít – Tác Giả Thi Thiên Với Tâm Hồn Thổn Thức: Nhiều Thi thiên là những lời cầu nguyện thống thiết trong cơn trầm cảm. Thi thiên 42-43 là một ví dụ điển hình: "Hỡi linh hồn ta, sao người sờn ngã, và bồn chồn trong ta?... Linh hồn ta khát khao Đức Chúa Trời hằng sống... Cớ sao ngươi sờn ngã, hỡi linh hồn ta? Cớ sao ngươi bồn chồn ở trong ta?" (Thi thiên 42:5, 11). Tác giả tự nói chuyện với linh hồn mình, một hình ảnh của sự chiến đấu nội tâm. Ông mô tả cảm giác bị Chúa lãng quên, bị kẻ thù nhạo báng, và nỗi buồn như những ngọn sóng ập xuống (câu 7). Tuy nhiên, mẫu chung trong Thi thiên của Đa-vít là sự chuyển hướng: từ việc tập trung vào nỗi đau sang việc nhớ lại những việc làm, bản tính và sự cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Ông ra lệnh cho linh hồn mình: "Hãy trông cậy nơi Đức Chúa Trời!" Đây không phải là sự phủ nhận cảm xúc, mà là một hành động đức tin có chủ ý, đặt sự thật về Đức Chúa Trời lên trên cảm xúc hiện tại.

Gióp – Nỗi Đau Cùng Cực Và Câu Hỏi Hiện Sinh: Sách Gióp là một nghiên cứu chuyên sâu về sự đau khổ. Gióp mất tất cả: của cải, con cái, sức khỏe. Ông rơi vào tình trạng tuyệt vọng sâu sắc, nguyền rủa ngày mình sinh ra (Gióp 3) và khao khát sự chết. Các bạn của ông, đại diện cho quan điểm tôn giáo cứng nhắc, kết tội ông có tội lỗi tiềm ẩn, chỉ làm trầm trọng thêm nỗi đau của ông. Điều đáng kinh ngạc là Đức Chúa Trời, khi Ngài phán với Gióp từ cơn gió lốc (Gióp 38-41), không đưa ra một lời giải thích triết học nào cho nỗi đau. Thay vào đó, Ngài phô bày quyền năng và sự khôn ngoan vĩ đại của Ngài trong công trình sáng tạo. Sự đáp ứng này không phải để hạ Gióp xuống, mà để nâng ông lên từ sự tập trung vào nỗi đau của mình sang tầm nhìn về Đấng Tạo Hóa vĩ đại, đáng tin cậy. Cuối cùng, Gióp tìm thấy sự bình an không phải vì có câu trả lời, mà vì gặp gỡ chính Đức Chúa Trời: "Tôi lấy làm gớm ghê tôi, và ăn năn trong tro bụi." (Gióp 42:6). Sự gặp gỡ này đã biến đổi ông.

Sứ Đồ Phao-lô – Gánh Nặng Và Ân Điện Đủ: Phao-lô cũng mô tả những gánh nặng nặng nề: "Vì chúng tôi không muốn anh em chẳng biết sự gian truân đã xảy đến cho chúng tôi trong cõi A-si, là chúng tôi bị đè nén quá sức, quá sức chúng tôi chịu được, đến nỗi chúng tôi đã thất vọng về sự sống mình nữa." (II Cô-rinh-tô 1:8). Cụm từ "thất vọng về sự sống mình" (trong nguyên văn Hy Lạp: exaporethemen) diễn tả sự tuyệt vọng cùng cực. Nhưng chính trong bối cảnh này, Phao-lô khám phá ra sự an ủi của Đức Chúa Trời: "Ngài yên ủi chúng tôi trong mọi sự gian truân của chúng tôi, hầu cho nhân sự yên ủi mà Ngài đã yên ủi chúng tôi, thì chúng tôi cũng có thể yên ủi kẻ ở trong sự gian truân không cứ là gian truân nào!" (câu 4). Trong II Cô-rinh-tô 12, ông nói về "cái giằm xóc trong thịt" và lời cầu xin Chúa cất nó đi. Câu trả lời của Chúa Giê-xu là: "Ân điển ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối." (câu 9). Sự yếu đuối, bao gồm cả đấu tranh tâm lý, trở thành nơi quyền năng của Đấng Christ được thể hiện trọn vẹn.

Kinh Thánh không những ghi lại nỗi đau mà còn mạc khải bản tính của Đức Chúa Trời cho người đau khổ. Đấng Christ được mô tả là "người từng trải sự đau đớn bịnh tật" (Ê-sai 53:3). Từ Hê-bơ-rơ mak'ob (đau đớn) ở đây bao hàm cả đau đớn về thể xác lẫn tâm hồn. Ngài là thầy tế lễ thượng phẩm cảm thông: "Vì chúng ta không có thầy tế lễ thượng phẩm chẳng có thể cảm thương sự yếu đuối chúng ta, bèn có một thầy tế lễ bị thử thách trong mọi việc cũng như chúng ta, song chẳng phạm tội." (Hê-bơ-rơ 4:15). Đức Chúa Trời Cha được mô tả là "Cha của sự thương xót và Đức Chúa Trời của mọi sự yên ủi" (II Cô-rinh-tô 1:3). Danh hiệu Đấng Yên Ủi (Parakletos) cũng được dành cho Đức Thánh Linh (Giăng 14:16), Đấng ở cùng và bênh vực chúng ta.

Chúa Giê-xu không chỉ dạy về sự bình an, Ngài còn ban sự bình an cho những tâm hồn rối ren. Lời mời gọi nổi tiếng của Ngài trong Ma-thi-ơ 11:28-30 là một phương thuốc cho sự kiệt quệ: "Hỡi những kẻ mệt mỏi và gánh nặng, hãy đến cùng ta, ta sẽ cho các ngươi được an nghỉ. Ta có lòng nhu mì, khiêm nhường; nên hãy gánh lấy ách của ta, và học theo ta; thì linh hồn các ngươi sẽ được an nghỉ. Vì ách ta dễ chịu và gánh ta nhẹ nhàng." Ách ở đây không phải là sự vô cảm, mà là sự đồng hành. Ngài mời chúng ta chia sẻ gánh nặng với Ngài. Trong vườn Ghết-sê-ma-nê, chính Chúa Giê-xu đã trải qua sự buồn rầu, sợ hãi đến cực điểm ("linh hồn ta buồn bực cho đến chết" - Ma-thi-ơ 26:38). Ngài hiểu sự cô độc và nỗi đau của tâm hồn.

Dựa trên nền tảng Kinh Thánh, chúng ta có thể rút ra những ứng dụng thực tiễn cho bản thân và cộng đồng Hội Thánh:

1. Phá Vỡ Sự Kỳ Thị Và Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ Toàn Diện: Đau khổ tâm lý không phải là dấu hiệu của đức tin yếu kém hay tội lỗi bí mật. Giống như chúng ta tìm bác sĩ chữa bệnh tiểu đường, việc tìm đến chuyên gia sức khỏe tâm thần (bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý trị liệu) là hành động khôn ngoan và trách nhiệm. Đức Chúa Trời ban sự khôn ngoan qua nhiều kênh khác nhau, bao gồm cả y học. Hãy xem đây là một phần của sự chăm sóc toàn diện mà Đức Chúa Trời dành cho con người toàn diện (thể xác, tâm hồn, tâm linh).

2. Thực Hành Lời Cầu Nguyện Chân Thật Như Trong Thi Thiên: Đừng ngần ngại mang mọi cảm xúc thật của mình đến với Chúa: nỗi tức giận, sự bối rối, cảm giác bị bỏ rơi, sự tuyệt vọng. Hãy học theo Đa-vít và Chúa Giê-xu. Cầu nguyện không phải lúc nào cũng là lời tán tụng, mà có thể là tiếng kêu than. Chính trong sự chân thật đó, mối quan hệ với Chúa được làm sâu sắc.

3. Nuôi Dưỡng Tâm Trí Với Lẽ Thật Kinh Thánh: Trầm cảm thường đi kèm với những lời nói dối ("bạn vô giá trị", "không có hy vọng", "Chúa đã bỏ bạn"). Hãy chủ động chống lại bằng Lời Chúa. Viết ra và đọc đi đọc lại những câu Kinh Thánh khẳng định tình yêu, sự hiện diện và lời hứa của Chúa (ví dụ: Rô-ma 8:38-39; Thi thiên 34:18; Phi-líp 4:6-7; Phục truyền 31:8). Đây là "thuốc giải độc" cho tâm trí.

4. Tìm Kiếm Và Đón Nhận Sự Hiệp Thông Cộng Đồng: Ma quỷ tìm cách cô lập chúng ta, nhưng Thánh Linh liên kết chúng ta. Hãy tìm một hoặc hai người bạn tin cậy trong Hội Thánh, chia sẻ gánh nặng của mình (Ga-la-ti 6:2). Đôi khi, chúng ta cần người khác mang đức tin cho mình khi chúng ta không thể tự mình tin. Hãy để Hội Thánh trở thành "thân thể" mà Chúa định, nơi mắt và chân hỗ trợ lẫn nhau.

5. Chăm Sóc Những Nhu Cầu Cơ Bản Như Chúa Đã Làm Với Ê-li: Đôi khi, cuộc chiến thuộc linh bắt đầu bằng việc chăm sóc thể chất. Hãy chú ý đến giấc ngủ, dinh dưỡng, vận động và ánh sáng mặt trời. Sự mệt mỏi thể chất làm trầm trọng thêm sự đau khổ tâm hồn.

6. Kiên Nhẫn Và Tái Định Hướng Hy Vọng: Sự chữa lành thường là một hành trình, không phải một sự kiện. Hãy học tập từ Gióp, hy vọng cuối cùng không đặt nơi sự giải thích hay giải pháp nhanh chóng, mà nơi chính Đức Chúa Trời. Hy vọng Cơ Đốc không phải là sự lạc quan vô căn cứ, mà là sự tin chắc vào Đấng Christ, Đấng đã chiến thắng sự chết và sẽ khiến mọi sự trở nên mới.

Kinh Thánh cho chúng ta một cái nhìn vừa thực tế vừa đầy hy vọng về chứng trầm cảm. Nó thừa nhận nỗi đau sâu sắc và phức tạp của con người, đồng thời giới thiệu một Đức Chúa Trời không đứng từ xa phán xét, mà bước vào trong sự đau khổ của chúng ta qua Chúa Giê-xu Christ. Ngài là Đấng hiểu thấu, cảm thông và mang lấy gánh nặng của chúng ta. Cuộc chiến với trầm cảm, trong ánh sáng của Tin Lành, không phải là một cuộc chiến đơn độc trong bóng tối. Đó là một cuộc chiến được chiến đấu trong sự hiện diện của Vị Mục Nhân nhân từ, với sự hỗ trợ của Thân Thể Ngài là Hội Thánh, và với niềm hy vọng vững chắc rằng ngay cả trong thung lũng tối tăm, gậy và trượng của Ngài vẫn an ủi chúng ta (Thi thiên 23:4). Cho dù cảm xúc có thay đổi thế nào, lời hứa của Ngài vẫn không đổi dời: "Ta sẽ chẳng lìa ngươi, chẳng bỏ ngươi đâu." (Hê-bơ-rơ 13:5). Trong Chúa Giê-xu, ngay cả sự yếu đuối sâu nhất cũng có thể trở thành nơi quyền năng của ân điển Ngài được tỏ bày cách trọn vẹn.