An Tử (Trợ Tử) - Cái Nhìn Từ Góc Độ Kinh Thánh
Trong một thế giới ngày càng phức tạp với những tiến bộ y học vượt bậc, câu hỏi về an tử (euthanasia) hay trợ tử đã trở thành một trong những vấn đề đạo đức sinh học gay gắt nhất. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không thể đơn thuần dựa vào cảm xúc, xu hướng xã hội hay triết lý nhân văn thuần túy để định hình quan điểm. Thay vào đó, chúng ta phải quay về nền tảng không thay đổi: Lời của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá bản chất của an tử dưới ánh sáng của Kinh Thánh, phân tích các nguyên tắc nền tảng và đưa ra hướng dẫn thực tiễn cho đời sống đức tin.
I. Định Nghĩa và Các Hình Thức An Tử
An tử (Euthanasia), xuất phát từ tiếng Hy Lạp "eu" (tốt lành) và "thanatos" (cái chết), thường được hiểu là "cái chết êm ái". Nó đề cập đến hành động cố ý kết thúc sự sống của một người để giải thoát họ khỏi đau đớn và bệnh tật không thể chữa khỏi. Cần phân biệt rõ các hình thức:
- An Tử Chủ Động (Active Euthanasia): Hành động trực tiếp gây ra cái chết, như tiêm thuốc độc.
- An Tử Thụ Động (Passive Euthanasia): Ngừng các biện pháp điều trị duy trì sự sống (như rút máy thở, ngừng dinh dưỡng nhân tạo).
- Tự Nguyện (Voluntary): Theo yêu cầu rõ ràng của bệnh nhân.
- Không Tự Nguyện (Involuntary): Thực hiện khi bệnh nhân không thể đưa ra quyết định (như hôn mê) mà không có chỉ thị trước đó.
Một khái niệm thường bị nhầm lẫn là "Trợ Tự Tử (Assisted Suicide)", nơi bác sĩ cung cấp phương tiện (thường là thuốc) để bệnh nhân tự kết liễu đời mình. Về bản chất thần học và đạo đức, nó chia sẻ cùng vấn đề cốt lõi với an tử chủ động.
II. Nền Tảng Kinh Thánh: Sự Sống Là Quà Tặng Thiêng Liêng
Quan điểm Cơ Đốc về sự sống bắt nguồn từ những trang đầu tiên của Kinh Thánh. Sáng-thế Ký 1:27 tuyên bố: "Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời". Chữ "hình" (tiếng Hê-bơ-rơ: tselem) và "giống" (demuth) cho thấy con người mang một phẩm giá độc nhất vô nhị, phản chiếu các thuộc tính của Đấng Tạo Hóa. Điều này đặt nền tảng cho giá trị tuyệt đối và bất khả xâm phạm của mỗi mạng sống con người, bất kể tình trạng sức khỏe, tuổi tác hay "chất lượng cuộc sống" theo đánh giá trần tục.
Hơn nữa, sự sống là món quà được ủy thác từ Đức Chúa Trời. Công vụ 17:25 khẳng định Ngài "ban sự sống, hơi sống, muôn vật cho mọi loài". Chúng ta là người quản lý (steward), chủ sở hữu tối cao là Đức Chúa Trời. Do đó, quyền định đoạt thời điểm kết thúc sự sống không thuộc về chúng ta hay bất kỳ ai khác. Phục-truyền Luật-lệ Ký 32:39 ghi lời Chúa: "Hãy xem bây giờ, ta, chính ta là Đức Chúa Trời… Ta làm cho chết và ta làm cho sống".
Điều răn thứ sáu trong Xuất Ê-díp-tô Ký 20:13 rõ ràng: "Ngươi chớ giết người". Cụm từ "giết người" trong tiếng Hê-bơ-rơ (ratsach) bao hàm hành vi cố ý tước đoạt mạng sống con người một cách trái phép. Kinh Thánh nhất quán lên án việc giết người vô tội (Châm-ngôn 6:16-17). Việc chủ động kết thúc sự sống của một người bệnh, dù với động cơ thương xót, về bản chất thần học có thể rơi vào phạm trù này, vì nó vi phạm quyền tối cao của Đức Chúa Trời trên sự sống và sự chết.
III. Phân Tích Các Tình Huống và Lập Luận Thường Gặp
1. Vấn Đề Đau Đớn và "Lòng Thương Xót":
Lập luận mạnh mẽ nhất ủng hộ an tử là để chấm dứt đau đớn thể xác khủng khiếp. Tuy nhiên, Kinh Thánh có cái nhìn sâu sắc về sự đau khổ. Sách Gióp cho thấy đau khổ có thể nằm trong chương trình nhiệm mầu của Đức Chúa Trời để tinh luyện đức tin (Gióp 23:10). Sứ đồ Phao-lô học được bài học: "Ân điển ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối" (II Cô-rinh-tô 12:9). Thay vì tìm cách kết thúc sự sống, tiếng kêu của Cơ Đốc nhân trong đau đớn nên hướng về Chúa: "Hỡi Đức Giê-hô-va,… buổi chiều, giữa trưa, và ban sáng, tôi than thở rên siết…" (Thi-thiên 55:16-17).
Vai trò của chúng ta không phải là "giết vì lòng thương xót", mà là "thương xót trong sự chăm sóc". Điều này dẫn đến mô hình chăm sóc giảm nhẹ (palliative care) xuất sắc, kiểm soát cơn đau và chăm sóc toàn diện thể xác, tâm hồn, thuộc linh, tôn trọng phẩm giá con người cho đến hơi thở cuối cùng.
2. "Chất Lượng Cuộc Sống" và Quyền Tự Quyết:
Xã hội thế tục thường đánh giá giá trị sự sống qua khả năng đóng góp, cảm nhận hạnh phúc hay sự tự chủ. Quan điểm Kinh Thánh hoàn toàn ngược lại: giá trị nội tại đến từ việc được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời. Một người hôn mê, mất trí nhớ hay phụ thuộc hoàn toàn vẫn có phẩm giá không thay đổi trước mặt Chúa. Quyền "tự quyết" của con người không tuyệt đối; nó luôn được thực thi trong khuôn khổ luật pháp và đạo đức của Đấng Tạo Hóa (I Cô-rinh-tô 6:19-20: "Anh em chẳng phải thuộc về chính mình nữa… vì chịu giá chuộc").
3. Phân Biệt Giữa An Tử và "Để Chết Tự Nhiên":
Đây là điểm tế nhị cần sự khôn ngoan. Có sự khác biệt thần học quan trọng giữa:
a) Rút bỏ/ngưng các biện pháp can thiệp nhân tạo phi tự nhiên: Khi y học sử dụng máy móc, hóa chất để kéo dài sự sống một cách nhân tạo, việc ngừng những can thiệp này có thể được xem là cho phép tiến trình chết tự nhiên diễn ra. Điều này khác với việc chủ động gây ra cái chết.
b) Từ chối điều trị hung hăng, phi lý: Người bệnh có quyền từ chối những phương pháp điều trị gây đau đớn tột độ, có rủi ro cao mà cơ hội sống rất thấp. Đây không phải là tự tử, mà là chấp nhận giới hạn của kiếp người.
Sự khác biệt nằm ở ý đồ và hành động: Một đằng là ngừng chống lại cái chết đang đến (cho phép chết), một đằng là chủ động gây ra cái chết (khiến chết).
IV. Gương Mẫu của Chúa Giê-xu và Hy Vọng Phục Sinh
Chúa Giê-xu Christ, là Đức Chúa Trời toàn năng, đã trải qua sự đau đớn cùng cực cả về thể xác lẫn tinh thần trên thập tự giá. Ngài có thể đã xin Cha cất sự đau khổ ấy đi, nhưng Ngài đã chọn vâng phục cho đến chết (Phi-líp 2:8). Sự chết của Ngài không vô nghĩa; đó là sự hy sinh chuộc tội có mục đích tối thượng. Điều này dạy chúng ta rằng ngay cả những giờ phút cuối đời đau đớn cũng có thể có ý nghĩa trong tay Chúa—cho chính người bệnh (cơ hội hướng lòng về Chúa, thanh tẩy) và cho người thân (cơ hội thể hiện tình yêu thương, kiên nhẫn).
Hơn hết, sự phục sinh của Chúa Giê-xu thay đổi hoàn toàn cách nhìn về cái chết. Đối với tín đồ, cái chết không phải là hết, mà là cánh cửa bước vào sự sống đời đời (I Cô-rinh-tô 15:55-57: "Hỡi sự chết, sự thắng của mầy ở đâu?... Cảm tạ Đức Chúa Trời đã cho chúng ta sự thắng nhờ Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta"). Niềm hy vọng này cho chúng ta sức mạnh để đối diện với sự yếu đuối cuối đời mà không tuyệt vọng, và khích lệ chúng ta đồng hành với anh chị em mình trong hành trình ấy với đức tin và tình yêu.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc
- Nuôi Dưỡng Quan Điểm Tin Kính về Sự Sống và Sự Chết: Cả Hội Thánh cần được giáo dục dựa trên Kinh Thánh về giá trị sự sống, phẩm giá con người và niềm hy vọng phục sinh. Điều này giúp chống lại tư tưởng thế tục hóa giá trị con người.
- Ủng Hộ và Tham Gia Chăm Sóc Giảm Nhẹ: Thay vì ủng hộ an tử, Hội Thánh nên đi đầu trong việc ủng hộ, thành lập hoặc tham gia tình nguyện tại các trung tâm chăm sóc giảm nhẹ, nơi người bệnh được yêu thương, chăm sóc toàn diện và tôn trọng cho đến cuối.
- Đồng Hành Thuộc Linh và Thực Tế: Hãy thực sự ở bên, thăm viếng, cầu nguyện, đọc Kinh Thánh, hát thánh ca cho những anh chị em đau yếu và gia đình họ. Sự hiện diện đầy yêu thương của cộng đồng đức tin là sức mạnh to lớn.
- Lập Chỉ Thị Trước Về Y Tế Một Cách Khôn Ngoan: Cơ Đốc nhân có thể lập các văn bản chỉ thị trước (advance directives) để bày tỏ nguyện vọng của mình, như từ chối "kéo dài sự sống bằng mọi giá" một cách phi lý, nhưng đồng thời khẳng định rõ ràng sự từ chối an tử chủ động và mong muốn được chăm sóc giảm nhẹ, được ở trong tình yêu thương và cầu nguyện.
- Cầu Nguyện cho Sự Khôn Ngoan và Can Đảm: Cầu nguyện cho các bác sĩ, y tá, nhà lập pháp có sự khôn ngoan từ trên. Cầu nguyện cho các gia đình có người bệnh nặng được sức mạnh, kiên nhẫn và bình an siêu nhiên.
Kết Luận
Chủ đề an tử đặt chúng ta trước những câu hỏi sâu sắc về quyền tối thượng, phẩm giá, lòng thương xót và hy vọng. Ánh sáng Kinh Thánh cho thấy sự sống là món quà thiêng liêng của Đức Chúa Trời, và cái chết là kẻ thù cuối cùng đã bị đánh bại bởi sự phục sinh của Chúa Cứu Thế Giê-xu. Vì vậy, sứ mệnh của chúng ta không phải là chủ động chấm dứt sự sống, dù với động cơ nào, mà là tôn vinh Đức Chúa Trời trong thân thể chúng ta (I Cô-rinh-tô 6:20) từ lúc lọt lòng cho đến hơi thở cuối cùng, tin cậy rằng Ngài nắm giữ chìa khóa của sự sống và sự chết. Trong một thế giới đang tìm cách kiểm soát sự chết, Hội Thánh phải trở thành cộng đồng của sự sống, của lòng thương xót chân chính, và của niềm hy vọng vượt trên mộ phần.
"Hỡi Đức Giê-hô-va, xin chỉ cho con biết cuối cùng của con, Và số các ngày của con là bao nhiêu; Xin cho con biết mình hay chết là dường nào." (Thi-thiên 39:4). Lời cầu nguyện này không dẫn đến sự tuyệt vọng hay kiểm soát, mà dẫn đến sự khiêm nhường, tin cậy và tìm kiếm ý chỉ của Đấng ban sự sống đời đời.