Kinh Thánh nói gì về việc kiểm soát cơn giận?

Trong hành trình theo Chúa, một trong những thử thách nội tâm mãnh liệt nhất mà mỗi Cơ Đốc nhân phải đối diện chính là cơn giận. Cảm xúc này có thể bùng lên nhanh chóng, làm lu mờ lý trí, tổn thương các mối quan hệ và quan trọng hơn, cản trở sự thông công với Đức Chúa Trời. Vậy, Lời Chúa dạy gì về bản chất của sự giận dữ, ranh giới giữa cơn giận chính đáng và tội lỗi, và làm thế nào để chúng ta “có thể giận mà không phạm tội”? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá câu trả lời từ Kinh Thánh, dựa trên nguyên văn Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, để mang đến cho chúng ta một cái nhìn toàn diện và một lối thoát đầy ân điển.

Kinh Thánh không đơn giản lên án mọi hình thức của sự giận dữ. Thực tế, chính Đức Chúa Trời cũng bày tỏ cơn giận thánh khiết của Ngài trước tội lỗi (Xuất Ê-díp-tô Ký 32:10; Rô-ma 1:18). Chúa Giê-xu cũng từng biểu lộ sự phẫn nộ trước sự giả hình và sự bất công (Mác 3:5; Ma-thi-ơ 21:12-13). Điều này cho thấy tồn tại một sự phân biệt then chốt.

1. Cơn Giận Thánh Khiết (Hy Lạp: thymos, orgē): Đây là sự phản ứng chính đáng trước điều ác, sự bất công, và những gì xúc phạm đến sự thánh khiết của Đức Chúa Trời. Cơn giận này xuất phát từ tình yêu thương đối với điều thiện và sự căm ghét đối với điều ác. Nó được kiểm soát, có mục tiêu (chống lại tội lỗi, không chống lại người), và mau chóng qua đi. Từ Hy Lạp orgē thường được dùng để chỉ cơn thịnh nộ có chủ đích, lâu dài hơn, trong khi thymos chỉ sự bùng nổ nóng giận nhất thời.

2. Cơn Giận Tội Lỗi (Hy Lạp: parorgismos): Đây là cơn giận của con người bị tội lỗi làm cho hư hoại. Nó thường xuất phát từ lòng ích kỷ, tổn thương tự ái, ganh tị, hoặc không đạt được ý muốn riêng (Gia-cơ 4:1-2). Sứ đồ Phao-lô cảnh báo rõ ràng: “Hãy đoét trừ mọi sự cay đắng, buồn giận, tức mình, kêu rêu, mắng nhiếc, cùng mọi điều hung ác khỏi anh em.” (Ê-phê-sô 4:31). Từ “tức mình” ở đây trong nguyên văn là thymos, chỉ sự bùng nộ nóng giận của bản ngã.

Sách Châm Ngôn, với sự khôn ngoan thực tiễn từ Đức Chúa Trời, dành nhiều câu để nói về sự nguy hiểm của cơn giận dữ không được kiểm soát:

• Châm Ngôn 14:17: “Kẻ hay giận làm sự điên cuồng; Và người toan mưu ác bị ghét.” Cơn giận dẫn đến những hành động ngu dại, phá hủy mà sau này chúng ta thường hối tiếc.
• Châm Ngôn 15:18: “Người hay giận gây điều tranh cãi; Nhưng người chậm nóng giận làm nguôi sự tranh luận.” Nó là nguyên nhân chính của mọi xung đột và cãi vã.
• Châm Ngôn 29:22: “Người hay giận gây ra điều tranh cạnh; Và kẻ căm hờn phạm tội nhiều.” Cơn giận mở cửa cho vô số tội lỗi khác.

Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu nâng tiêu chuẩn lên một tầm cao mới khi Ngài dạy rằng giận anh em mình cách vô cớ cũng đáng bị hình phạt như tội giết người trong tấm lòng (Ma-thi-ơ 5:21-22). Điều này nhấn mạnh rằng gốc rễ của bạo lực chính là sự giận dữ không được xử lý trong lòng.

Sứ đồ Giăng thậm chí còn liên kết cơn giận với sự giết người: “Ai ghét anh em mình, là kẻ giết người; anh em biết rằng chẳng một kẻ nào giết người có sự sống đời đời ở trong mình.” (I Giăng 3:15). Từ “ghét” ở đây bắt nguồn từ sự giận dữ, cay đắng lâu dài.

Một trong những câu Kinh Thánh then chốt về chủ đề này được tìm thấy trong Ê-phê-sô 4:26-27: “Ví bằng anh em có cơn giận, thì chớ phạm tội; chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn, và đừng cho ma quỷ nhân dịp.” Phân tích nguyên văn Hy Lạp cho chúng ta những hiểu biết sâu sắc:

1. “Ví bằng anh em có cơn giận” (orgizesthe): Động từ này thừa nhận rằng cơn giận là một cảm xúc có thể xảy ra. Nó không nói “nếu”, mà hàm ý “khi” anh em nổi giận. Đức Chúa Trời hiểu bản tính con người chúng ta.

2. “Thì chớ phạm tội”: Đây là ranh giới. Cảm xúc giận dữ không tự nó là tội, nhưng cách chúng ta xử lý nó có thể dẫn đến tội lỗi (hành động, lời nói, hoặc thái độ trong lòng).

3. “Chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn”: Đây là mệnh lệnh về thời gian. Sự giận dữ không được phép “ngủ đông” hay định cư trong lòng chúng ta. Nó phải được giải quyết trong ngày, không để sang ngày hôm sau. Sự dằn lâu (nursing anger) biến thành sự cay đắng (pikria), là chất độc thuộc linh.

4. “Đừng cho ma quỷ nhân dịp” (Hy Lạp: topon – “chỗ”, “cơ hội”): Đây là lời cảnh báo thuộc linh nghiêm trọng. Sự giận dữ không được giải quyết, đặc biệt là sự cay đắng lâu ngày, sẽ tạo ra một “chỗ đứng” (a foothold), một bàn đạp cho ma quỷ hoạt động trong đời sống chúng ta. Nó trở thành cửa ngõ cho sự chia rẽ, thù hận, phỉ báng và mọi thứ công việc của xác thịt (Ga-la-ti 5:19-21).

Chúa Giê-xu là khuôn mẫu hoàn hảo. Dù có quyền năng vô hạn, Ngài đã không bao giờ sử dụng cơn giận để trả thù hay thỏa mãn cá nhân. Trên thập tự giá, lời cầu nguyện của Ngài cho những kẻ hành hạ mình là: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì.” (Lu-ca 23:34). Điều này ứng nghiệm lời tiên tri về Ngài: “Người bị hiếp đáp, mà khi chịu sự hiếp đáp chẳng hề mở miệng.” (Ê-sai 53:7).

Tuy nhiên, sự nhịn nhục của Ngài không phải là sự yếu đuối, mà là sức mạnh của tình yêu thương có chủ đích. Chúng ta cũng được kêu gọi bắt chước tinh thần này: “Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy.” (Ê-phê-sô 4:32).

1. Nhận Biết Và Thừa Nhận: Bước đầu tiên là thành thật với chính mình và với Chúa. Đừng phủ nhận hoặc biện minh. Hãy nói như Đa-vít: “Hãy xét tôi, Đức Chúa Trời, và biết lòng tôi; Hãy thử tôi, và biết tư tưởng tôi.” (Thi Thiên 139:23).

2. Dừng Lại Và Im Lặng Trước Khi Phản Ứng: “Kẻ khôn ngoan nhịn giận và bỏ qua sự phạm thượng.” (Châm Ngôn 19:11). Hãy tập thói quen “bấm nút tạm dừng”. Im lặng, cầu nguyện ngắn, hoặc rời khỏi tình huống một lát để bình tĩnh là khôn ngoan (Châm Ngôn 14:29).

3. Xét Lại Động Cơ: Hãy tự hỏi: Cơn giận của tôi có phải vì sự vinh hiển của Đức Chúa Trời bị xúc phạm, hay chỉ vì cái tôi của tôi bị tổn thương? (Gia-cơ 4:1-3).

4. Giải Quyết Cách Cá Nhân Và Nhanh Chóng: “Vậy nếu khi nào ngươi dâng của lễ trước bàn thờ, mà nhớ lại anh em có điều gì nghịch cùng mình, thì hãy để của lễ trước bàn thờ, trở về giảng hòa với anh em trước đã; rồi hãy đến dâng của lễ.” (Ma-thi-ơ 5:23-24). Mệnh lệnh này nhấn mạnh sự ưu tiên của mối quan hệ hòa thuận.

5. Tha Thứ Như Mình Đã Được Tha Thứ: Đây là vũ khí mạnh nhất để tiêu diệt sự cay đắng. Sự tha thứ không phải là phủ nhận nỗi đau, mà là buông bỏ quyền trả thù cho Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:19). Hãy nhớ chúng ta đã được tha thứ một món nợ khổng lồ bởi ân điển (Ma-thi-ơ 18:21-35).

6. Được Đầy Dẫy Đức Thánh Linh: Cơn giận là một “công việc của xác thịt” (Ga-la-ti 5:19-20). Cách chữa trị tận gốc là để Đức Thánh Linh cai quản đời sống chúng ta, vì bông trái của Ngài là “…lòng nhịn nhục, lòng nhơn từ…” (Ga-la-ti 5:22-23). Một tấm lòng đầy dẫy Thánh Linh sẽ không còn chỗ cho sự giận dữ tội lỗi.

Kiểm soát cơn giận không phải là nỗ lực tự kỷ luật thuần túy của con người. Đó là một cuộc chiến thuộc linh, đòi hỏi sự đầu phục liên tục cho Đấng Christ và quyền năng biến đổi của Đức Thánh Linh. Chúa Giê-xu hứa ban cho chúng ta sự bình an không như thế gian cho (Giăng 14:27) – một sự bình an có thể gìn giữ tấm lòng và trí khôn chúng ta giữa những tình huống dễ châm ngòi cho cơn giận (Phi-líp 4:7).

Hãy nhớ rằng, chúng ta không hoàn hảo. Đôi khi chúng ta sẽ thất bại. Nhưng ân điển của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ luôn dư dật để tha thứ và phục hồi chúng ta. Hãy chạy đến với Ngài mỗi ngày, tìm kiếm sự đầy dẫy của Thánh Linh, và để Lời Chúa như một tấm gương soi rọi những góc khuất trong lòng. Khi đó, chúng ta sẽ kinh nghiệm được lời hứa quý báu: “Sự công bình của Đức Chúa Trời bởi đức tin trong Đức Chúa Jêsus Christ, cho mọi người nào tin… vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời.” (Rô-ma 3:22-23). Ngay cả trong lĩnh vực cảm xúc, sự vinh hiển của Ngài là mục tiêu và quyền năng của chúng ta.