Kinh Thánh nói gì về việc đối diện với những hối tiếc?

Hối tiếc là một cảm xúc phổ quát của con người, một gánh nặng tâm lý phát sinh từ những lựa chọn, hành động trong quá khứ mà chúng ta ước gì có thể thay đổi. Nó có thể là móng vuốt cào xé lương tâm, kéo chúng ta sống lại trong quá khứ và đánh cắp sự bình an trong hiện tại. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không miễn nhiễm với cảm giác này. Tuy nhiên, Kinh Thánh – Lời Đức Chúa Trời – không để chúng ta bơ vơ trong đại dương của sự hối tiếc. Thay vào đó, Kinh Thánh cung cấp một lộ trình rõ ràng, từ sự thừa nhận chân thật, ăn năn thật lòng, đến sự tiếp nhận ân điển trọn vẹn và bước đi trong sự tự do mới. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá những nguyên tắc Kinh Thánh để đối diện và vượt qua những hối tiếc, với sự tham chiếu đến nguyên văn Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, cùng những ví dụ sinh động từ các nhân vật Kinh Thánh.

Trước khi đi sâu, chúng ta cần hiểu rõ bản chất. Kinh Thánh phân biệt rõ giữa hai loại “buồn rầu” (sorrow). Sứ đồ Phao-lô viết trong 2 Cô-rinh-tô 7:10: “Vì sự buồn rầu theo ý Đức Chúa Trời sanh ra sự ăn năn, để được cứu rỗi, không hề hối tiếc; nhưng sự buồn rầu của thế gian sanh ra sự chết.”

Trong nguyên văn Hy Lạp, từ “buồn rầu” ở đây là lypē (λύπη). Điểm then chốt nằm ở nguồn gốc và kết quả của nó:

- Hối tiếc/Sự buồn rầu của thế gian (lypē tou kosmou): Đây là cảm giác tiếc nuối, đau khổ vì hậu quả của tội lỗi đã bị phát hiện, vì mất mát danh dự, tiền bạc, hoặc sự thuận lợi. Nó tập trung vào bản thân và hậu quả. Nó không dẫn đến sự thay đổi mà chỉ dẫn đến sự tuyệt vọng, tự tra tấn và tâm lý “giá như…” – chính là “sanh ra sự chết” về mặt thuộc linh và tâm lý. Hành động của Giu-đa Ích-ca-ri-ốt là một ví dụ kinh điển: ông ta “hối hận” (Mat 27:3, từ Hy Lạp metamelomai – hối tiếc, thay đổi ý kiến) sau khi phản Chúa, nhưng sự hối hận đó dẫn đến tự sát, không dẫn đến sự ăn năn hướng về Đức Chúa Trời.

- Sự buồn rầu theo ý Đức Chúa Trời (lypē kata theon): Đây là nỗi đau đớn thuộc linh sâu sắc trước thực tại rằng chúng ta đã phạm tội, làm buồn lòng Đức Chúa Trời thánh khiết và yêu thương. Nó tập trung vào bản chất của tội lỗi chống lại Đấng Tạo Hóa, hơn là chỉ hậu quả. Loại buồn rầu thánh này là công việc của Đức Thánh Linh (Giăng 16:8) và nó “sanh ra sự ăn năn”. Từ “ăn năn” trong Hy Lạp là metanoia (μετάνοια), nghĩa đen là “thay đổi tâm trí” hoặc “quay đầu lại”. Đó là một sự chuyển hướng triệt để khỏi tội lỗi và quay về với Đức Chúa Trời. Kết quả là “được cứu rỗi, không hề hối tiếc” – một sự giải thoát khỏi vòng xoáy của hối tiếc tiêu cực.

Kinh Thánh ghi lại chân thực những câu chuyện về sự hối tiếc và con đường vượt qua nó, cho chúng ta những bài học vô giá.

1. Vua Đa-vít: Từ Phạm Tội Thảm Khốc Đến Sự Ăn Năn Thẳm Sâu
Sự sa ngã của Đa-vít trong tội ngoại tình và giết người (2 Sa-mu-ên 11) là một trong những thất bại đau đớn nhất được ghi lại. Tuy nhiên, Thi thiên 51 là lời cầu nguyện ăn năn mẫu mực từ chính trái tan vỡ của ông. Đa-vít không tìm cách đổ lỗi hay giảm nhẹ tội lỗi. Ông thừa nhận: “Vì tôi nhận biết các sự vi phạm tôi, và tội lỗi tôi hằng ở trước mặt tôi. Tôi đã phạm tội cùng Chúa, chỉ cùng Chúa thôi, và làm điều ác trước mặt Chúa” (Thi 51:3-4). Ông kêu cầu sự thanh tẩy triệt để: “Xin Chúa hãy tẩy sạch tôi bằng cây bài hương, thì tôi sẽ được tinh sạch; Xin hãy rửa tôi, thì tôi sẽ được trắng hơn tuyết” (câu 7). Động từ “tẩy sạch” trong tiếng Hê-bơ-rơ là ḥaṭṭā’, liên quan đến nghi lễ thanh tẩy, và “rửa” là kāḇas, chỉ việc giặt quần áo. Đa-vít hiểu rằng sự sạch tội đến từ Đức Chúa Trời, không từ nỗ lực tự cứu chuộc. Kết quả của sự ăn năn thật là lời cầu xin được phục hồi: “Xin hãy ban lại cho tôi sự vui vẻ về sự cứu rỗi của Chúa” (câu 12). Đa-vít sống với hậu quả của tội lỗi suốt đời, nhưng ông được phục hồi trong mối quan hệ với Đức Chúa Trời.

2. Sứ đồ Phi-e-rơ: Từ Sự Chối Bỏ Đến Sự Phục Hồi Đầy Tình Yêu
Phi-e-rơ chối Chúa ba lần (Mat 26:69-75). Kinh Thánh chép: “Phi-e-rơ ở ngoài sân, có một người đầy tớ gái của thầy cả thượng phẩm đến, thấy người đương sưởi, thì ngó mà nói rằng: Ngươi cũng là người ở với Jesus người Na-xa-rét. Song người chối mà nói rằng: Ta chẳng biết, ta chẳng hiểu ngươi nói chi. Đoạn, người đi ra ngoài nơi nhà phía trước, thì gà gáy. Người đầy tớ gái đó thấy người lại, nói với những người ở đó rằng: Người nầy cũng là kẻ trong bọn ấy. Nhưng người lại chối nữa. Một chặp nữa, những kẻ đứng đó nói với Phi-e-rơ rằng: Chắc thật, ngươi cũng là kẻ trong bọn ấy; vì ngươi là người Ga-li-lê. Người bèn rủa mà thề rằng: Ta chẳng hề biết người mà các ngươi nói đó! Tức thì gà gáy lần thứ hai; Phi-e-rơ nhớ lại lời Jesus đã phán rằng: Trước khi gà gáy hai lượt, ngươi sẽ chối ta ba lần; rồi người tưởng đến thì khóc.” (Mác 14:66-72).

Hành động “khóc” của Phi-e-rơ biểu thị sự đau đớn tột cùng. Ông hối tiếc sâu sắc. Nhưng khác với Giu-đa, Phi-e-rơ đã trải qua “sự buồn rầu theo ý Đức Chúa Trời”. Sau khi sống lại, Chúa Jesus đã tìm gặp và phục hồi ông một cách cá nhân qua cuộc đối thoại “Ngươi yêu ta chăng?” ba lần (Giăng 21:15-17). Sự phục hồi này không phủ nhận lỗi lầm, nhưng xác nhận tình yêu và sự kêu gọi của Chúa dành cho ông vẫn còn nguyên vẹn. Phi-e-rơ đã học bài học đau đớn về sự yếu đuối của mình, và sau đó trở nên cột trụ của Hội Thánh, can đảm rao giảng về Đấng Christ.

Lý do chúng ta có thể đối diện với hối tiếc mà không bị nó nhấn chìm nằm ở chính cốt lõi của Phúc Âm.

1. Sự Đền Tội Trọn Vẹn Của Chúa Jesus Christ: Mọi tội lỗi tạo nên sự hối tiếc của chúng ta – dù lớn hay nhỏ – đã được Chúa Jesus gánh chịu và xử lý triệt để trên thập tự giá. Ê-sai 53:5-6 tiên tri: “Nhưng người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương. Bởi sự sửa phạt người chịu chúng ta được bình an, bởi lằn roi người chúng ta được lành bịnh… Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên người.” Sự đền tội này là hoàn toàn và đủ cho mọi tội lỗi. 1 Giăng 1:9 hứa chắc: “Còn nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác.” Chữ “tha” trong Hy Lạp là aphiēmi (ἀφίημι), có nghĩa là “gởi đi”, “bỏ qua”, “tha thứ”. Tội lỗi đã được cất đi khỏi chúng ta.

2. Sự Quên Lãi Của Đức Chúa Trời: Đây là một chân lý đáng kinh ngạc. Khi Đức Chúa Trời tha thứ, Ngài cũng quên đi. Ê-sai 43:25 tuyên bố: “Ấy chính ta, là Đấng vì cớ ta mà xóa sự phạm tội ngươi, và không nhớ đến tội lỗi ngươi nữa.” Trong Hê-bơ-rơ 8:12 và 10:17, lời hứa này được nhắc lại: “Vì ta sẽ tha sự gian ác chúng, và không nhớ đến tội lỗi chúng nữa.” Động từ “nhớ” trong ngữ cảnh này không phải là sự lãng quên về trí nhớ, mà là một hành động phán xét có chủ ý. Đức Chúa Trời hứa rằng Ngài sẽ không dùng tội lỗi đã được tha thứ của chúng ta để chống lại chúng ta nữa. Nếu Đấng Toàn Tri chọn không “nhớ” tội lỗi chúng ta, thì chúng ta cũng không có quyền gì để cứ sống mãi trong đó.

Bước 1: Xưng Nhận Cụ Thể Và Chân Thành (Xưng Tội)
Đừng để hối tiếc là một cảm giác mơ hồ. Hãy đem nó ra ánh sáng trước mặt Chúa. Giống như Đa-vít, hãy nói rõ với Chúa về tội lỗi, sự lựa chọn sai lầm, hay sự thất bại đó. Xưng nhận với Chúa là bước đầu tiên quan trọng (Thi 32:5). Nếu tội lỗi liên quan đến người khác, hãy tìm cách xưng nhận và xin lỗi họ theo sự dẫn dắt khôn ngoan của Chúa (Gia-cơ 5:16; Mat 5:23-24).

Bước 2: Tiếp Nhận Sự Tha Thứ Của Đức Chúa Trời Bằng Đức Tin (Ăn Năn & Tin)
Sau khi xưng tội, hãy tin cậy vào lời hứa của Ngài trong 1 Giăng 1:9. Sự tha thứ không dựa trên cảm xúc của chúng ta, mà dựa trên sự thành tín và công bình của Đức Chúa Trời. Hãy quyết định tin rằng máu của Chúa Jesus đã rửa sạch bạn. Đây là hành động của metanoia – quay lưng lại với sự tự kết tội và quay về với sự công bình mà Đấng Christ ban cho.

Bước 3: Từ Chối Sự Kết Tội Của Kẻ Thù (Chiến Đấu Thuộc Linh)
Ma quỷ, kẻ cáo buộc (Khải 12:10), thích khơi lại quá khứ đã được tha thứ của chúng ta. Khi cảm giác tội lỗi và hối tiếc ập lại (không phải sự xưng tội mới), hãy nhận biết đó là lời cáo buộc. Hãy công bố Lời Chúa: “Cho nên hiện nay chẳng còn có sự đoán phạt nào cho những kẻ ở trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Rô-ma 8:1). Hãy “bắt hết các ý tưởng làm tôi vâng phục Đấng Christ” (2 Cô-rinh-tô 10:5).