Lễ Vọng Phục Sinh là gì?

Trong lịch phụng vụ của Hội Thánh, Lễ Vọng Phục Sinh là một buổi nhóm đặc biệt diễn ra vào đêm trước Chúa Nhật Phục Sinh. Đây là thời điểm Hội Thánh tưởng niệm sự phục sinh của Chúa Giê-xu Christ – trọng tâm của đức tin Cơ Đốc. Lễ Vọng Phục Sinh không chỉ là một nghi thức truyền thống mà còn là cơ hội để con dân Chúa suy ngẫm về những việc quyền năng của Đức Chúa Trời trong lịch sử cứu rỗi, đặc biệt là sự chết và sống lại của Chúa Cứu Thế.

Lễ Vọng Phục Sinh có nguồn gốc từ những thế kỷ đầu của Hội Thánh. Các tín hữu thời đó thường tổ chức canh thức suốt đêm trước ngày Chúa nhật Phục Sinh để cầu nguyện, đọc Kinh Thánh và chuẩn bị cho lễ báp-têm cho các tân tín hữu. Từ “vọng” (vigil) có nghĩa là “thức canh”, “chờ đợi”, giống như các môn đồ đã canh thức trong đêm tối trước khi Chúa sống lại. Lễ này cũng gắn liền với Lễ Vượt Qua (Passover) của Do Thái giáo, vì Chúa Giê-xu chịu chết và sống lại trong dịp lễ này (1 Cô-rinh-tô 5:7).

Ý nghĩa thần học của Lễ Vọng Phục Sinh tập trung vào sự chiến thắng của ánh sáng trên bóng tối, sự sống trên sự chết. Chúa Giê-xu phán: “Ta là sự sáng của thế gian; người nào theo ta, chẳng đi trong nơi tối tăm, nhưng có ánh sáng của sự sống” (Giăng 8:12). Trong đêm vọng, cây nến Phục Sinh được thắp sáng tượng trưng cho Chúa Phục Sinh – Ánh Sáng thế gian xua tan bóng tối tội lỗi và sự chết.

Kinh Thánh không trực tiếp đề cập đến việc tổ chức Lễ Vọng Phục Sinh, nhưng chúng ta tìm thấy nhiều nguyên tắc và hình bóng củng cố cho ý nghĩa của nó.

Sự phục sinh của Chúa Giê-xu: Cả bốn sách Phúc Âm đều ghi lại việc các bà đi thăm mộ vào sáng sớm ngày thứ nhất trong tuần và được thiên sứ báo tin Chúa đã sống (Ma-thi-ơ 28:1-10; Mác 16:1-8; Lu-ca 24:1-12; Giăng 20:1-18). Việc các môn đồ “thức canh” trong đêm trước đó không được mô tả, nhưng tâm trạng chờ đợi, buồn bã của họ là bối cảnh cho sự bất ngờ vui mừng khi gặp Chúa phục sinh. Điều này gợi nhớ đến Lễ Vọng như thời gian chờ đợi trong đêm tối trước khi ánh sáng phục sinh bừng lên.

Biểu tượng ánh sáng: Giăng 1:4-5 nói về Chúa Giê-xu: “Trong Ngài có sự sống, sự sống là sự sáng của loài người. Sự sáng soi trong nơi tối tăm, và tối tăm chẳng hề nhận lấy sự sáng.” Sự tương phản giữa ánh sáng và bóng tối cũng được thấy trong nghi thức thắp nến của Lễ Vọng, nhắc nhở chúng ta rằng Chúa Cứu Thế đã chiến thắng sự chết.

Mối liên hệ với Lễ Vượt Qua: Sứ đồ Phao-lô viết: “Vì Đấng Christ là con sinh lễ Vượt Qua của chúng ta, đã bị giết rồi. Vậy thì, chúng ta hãy giữ lễ, chớ dùng men cũ, chớ dùng men gian ác độc dại, nhưng dùng bánh không men của sự chân thật và lẽ thật” (1 Cô-rinh-tô 5:7-8). Lễ Vọng Phục Sinh nhắc nhở chúng ta về Đấng Christ – Chiên Con của Đức Chúa Trời, Đấng đã hi sinh để giải cứu chúng ta khỏi ách nô lệ tội lỗi, như dân Y-sơ-ra-ên được giải phóng khỏi Ai Cập.

Báp-têm – đồng chết và đồng sống lại với Christ: Rô-ma 6:3-5 dạy: “Hay là, anh em chẳng biết rằng tất cả chúng ta đã chịu phép báp-têm trong Đức Chúa Jêsus Christ, tức là chịu phép báp-têm trong sự chết Ngài sao? Vậy chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-têm trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy.” Lễ Vọng từ xưa đã là thời điểm thuận tiện để cử hành báp-têm, vì qua đó tân tín hữu bày tỏ sự đồng chết và đồng sống lại với Chúa. Đây là một cách sống động để minh họa ý nghĩa Phục Sinh.

Mặc dù cách cử hành Lễ Vọng Phục Sinh có thể khác nhau giữa các giáo phái, nhưng nhìn chung buổi lễ thường bao gồm bốn phần chính:

1. Nghi thức Ánh Sáng (Service of Light): Bắt đầu trong bóng tối, người chủ lễ thắp sáng cây nến Phục Sinh (tượng trưng cho Chúa Giê-xu) và nói: “Ánh sáng Chúa Kitô”. Cây nến này được đem vào nhà thờ, và ánh sáng từ nó được truyền đến nến của mỗi tín hữu. Hành động này minh họa Chúa Cứu Thế là nguồn sáng lan tỏa khắp thế gian.
2. Phụng vụ Lời Chúa (Liturgy of the Word): Đọc nhiều đoạn Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước kể lại câu chuyện cứu rỗi của Đức Chúa Trời, từ sự sáng tạo (Sáng Thế Ký 1), sự hi sinh của Y-sác (Sáng Thế Ký 22), cuộc xuất hành (Xuất Ê-díp-tô Ký 14-15), đến các tiên tri loan báo Đấng Mê-si. Mỗi bài đọc thường được kết thúc bằng bài ca hoặc cầu nguyện. Sau đó là bài giảng về ý nghĩa Phục Sinh.
3. Báp-têm và Tái khẳng định lời hứa báp-têm (Baptism and Renewal of Baptismal Vows): Nếu có tân tín hữu, họ sẽ nhận báp-têm. Toàn thể Hội Thánh cùng tái khẳng định đức tin của mình và nhắc nhở nhau về giao ước với Chúa. Điều này nhấn mạnh rằng qua báp-têm, chúng ta được dự phần vào sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu.
4. Tiệc Thánh (Holy Communion): Buổi lễ kết thúc bằng Tiệc Thánh (Tiệc của Chúa) – bánh và nước nho tượng trưng cho thân và huyết Chúa Giê-xu, nhắc nhở chúng ta về sự hi sinh của Ngài và sự hiệp một với Ngài.

Trong các Hội Thánh Tin Lành, phần Tiệc Thánh có thể không được cử hành mỗi Chúa Nhật, nhưng trong Lễ Vọng Phục Sinh thì thường có, vì đây là dịp đặc biệt. Một số Hội Thánh có thể thêm phần ca ngợi với những bài thánh ca truyền thống như “Exsultet” (bài ca vui mừng).

Trong thời Cải Chánh, các nhà cải cách muốn loại bỏ những nghi thức mà họ cho là không có cơ sở Kinh Thánh. Tuy nhiên, Lễ Vọng Phục Sinh vẫn được duy trì ở một số giáo hội như Lutheran, Anglican (Anh giáo), Methodist (Giám Lý), và một số nhánh Trưởng Lão. Những Hội Thánh này nhấn mạnh vào việc giữ lại các yếu tố phụng vụ có giá trị giáo huấn và tôn cao Chúa Giê-xu. Nhiều Hội Thánh Tin Lành phi giáo phái hoặc Báp-tít có thể không tổ chức Lễ Vọng chính thức nhưng vẫn có các buổi nhóm đêm Phục Sinh, thường là buổi nhóm cầu nguyện hoặc buổi nhóm bình minh (sunrise service) vào sáng sớm Chúa Nhật Phục Sinh.

Cho dù hình thức nào, điều quan trọng nhất là Lễ Vọng Phục Sinh hướng chúng ta đến sự kiện trọng đại: Chúa Giê-xu đã sống lại! Đây là cơ hội để chúng ta suy ngẫm về lịch sử cứu rỗi, từ Cựu Ước đến Tân Ước, và nhận ra rằng tất cả đều qui về Chúa Cứu Thế.

Tham dự Lễ Vọng Phục Sinh đem lại nhiều lợi ích cho đời sống Cơ Đốc:

• Hiểu sâu hơn về sự phục sinh: Qua chuỗi bài đọc Kinh Thánh, chúng ta thấy sự phục sinh của Chúa Giê-xu không phải là một sự kiện cô lập, mà là đỉnh cao của kế hoạch cứu rỗi từ muôn đời của Đức Chúa Trời.
• Nhắc nhớ các công việc quyền năng của Đức Chúa Trời: Từ việc sáng tạo, giải cứu dân Y-sơ-ra-ên, đến sự sống lại của Chúa Giê-xu, chúng ta được khích lệ rằng Đức Chúa Trời hôm qua, ngày nay và cho đến đời đời không hề thay đổi, Ngài vẫn đang hành động trong đời sống chúng ta.
• Củng cố đức tin: Sự canh thức trong đêm tối và bừng sáng lúc nến được thắp lên giúp chúng ta trải nghiệm cảm xúc từ chờ đợi, hy vọng đến vui mừng. Điều này tăng cường lòng tin cậy nơi Chúa trong những lúc khó khăn của cuộc sống.
• Kết nối cộng đồng: Cùng nhau tham dự buổi lễ đặc biệt này tạo sự hiệp nhất và nhắc nhở chúng ta là một thân thể của Đấng Christ.

Cho dù Hội Thánh của bạn có tổ chức Lễ Vọng Phục Sinh hay không, bạn vẫn có thể cá nhân hóa tinh thần của Lễ Vọng trong đời sống mình. Dưới đây là một số gợi ý:

1. Tổ chức buổi canh thức gia đình: Vào tối thứ Bảy trước Lễ Phục Sinh, hãy cùng gia đình hoặc nhóm nhỏ tụ họp để đọc Kinh Thánh, cầu nguyện, và suy ngẫm về ý nghĩa của sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu. Bạn có thể thắp một cây nến, đọc các phân đoạn như Sáng Thế Ký 1, Xuất Ê-díp-tô Ký 14, Ê-sai 53, Rô-ma 6, và một trong các Phúc Âm về sự phục sinh. Hãy dành thời gian tĩnh lặng để cảm tạ Chúa.

2. Tham dự buổi nhóm bình minh Phục Sinh (sunrise service): Nhiều Hội Thánh tổ chức nhóm ngoài trời vào lúc mặt trời mọc để tưởng niệm Chúa sống lại. Đây là cách tuyệt vời để trải nghiệm bình minh – hình ảnh của sự sống mới.

3. Suy ngẫm về báp-têm của mình: Nếu bạn đã chịu báp-têm, hãy nhớ lại ý nghĩa của nó – bạn đã đồng chết và đồng sống lại với Chúa Giê-xu. Hãy tái khẳng định đức tin của bạn và cam kết sống cho Ngài.

4. Chia sẻ tin mừng Phục Sinh: Lễ Vọng là thời điểm thuận tiện để mời người thân, bạn bè đến dự lễ hoặc chia sẻ về ý nghĩa của sự phục sinh. Hãy nói cho họ biết rằng Chúa Giê-xu đã chiến thắng sự chết và ban sự sống đời đời cho ai tin Ngài.

5. Thực hành lòng biết ơn: Trong tuần lễ Phục Sinh, hãy viết ra những điều bạn biết ơn về sự cứu rỗi. Cảm tạ Chúa vì Ngài đã chết thay cho bạn và ban cho bạn sự sống mới.

Lễ Vọng Phục Sinh là một dịp đặc biệt để Hội Thánh tưởng nhớ và cử hành sự phục sinh vinh hiển của Chúa Giê-xu Christ. Dù không phải là một nghi thức bắt buộc trong Kinh Thánh, nhưng nó mang nhiều ý nghĩa thần học sâu sắc và có thể giúp con dân Chúa đào sâu đức tin. Qua các biểu tượng ánh sáng, Lời Chúa, báp-têm và Tiệc Thánh, chúng ta được nhắc nhở rằng chúng ta đã được cứu nhờ ân điển, và chúng ta có hy vọng sống đời đời trong Chúa. Mong rằng mỗi tín hữu sẽ tìm được cách phù hợp để suy ngẫm và tôn vinh Chúa Phục Sinh trong mùa lễ đặc biệt này.