Kinh Thánh muốn nói gì khi đề cập đến 'phần sót lại'?

Trong hành trình nghiên cứu Lời Chúa, chúng ta thường bắt gặp những cụm từ thần học sâu sắc, mang tính then chốt để hiểu được chương trình và ý định của Đức Chúa Trời qua các thời đại. Một trong những khái niệm quan trọng đó là "phần sót lại" (the remnant). Khái niệm này không chỉ là một chủ đề phụ lẻ tẻ, mà là một sợi chỉ đỏ xuyên suốt cả Cựu Ước và Tân Ước, mặc khải về sự trung tín, ân điển và chủ quyền tối thượng của Đức Chúa Trời trong lịch sử cứu rỗi. Bài viết này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa, các hình mẫu và sự ứng nghiệm của "phần sót lại" trong Kinh Thánh, cùng những áp dụng thiết thực cho Hội Thánh ngày nay.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ thường được dùng cho "phần sót lại" là "she'ar" (שְׁאָר) hoặc "she'erît" (שְׁאֵרִית), mang nghĩa "những gì còn lại", "phần dư", "sự sống sót". Nó chỉ về một nhóm người, thường là thiểu số, được bảo tồn qua một sự phán xét, tai họa hoặc thảm họa, và trở nên hạt giống cho một khởi đầu mới theo giao ước của Đức Chúa Trời. Bản chất của "phần sót lại" không phải là nhóm người ưu tú tự nhiên, mà là nhóm được ân điển Chúa bảo tồn vì cớ sự trung tín của Ngài và đôi khi vì đức tin cá nhân của họ.

Khái niệm này được xây dựng trên một nguyên tắc thần học then chốt: Đức Chúa Trời luôn bảo tồn một nhóm trung tín giữa vòng một dân tộc hay cộng đồng đã sa ngã. Điều này nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi và sự tiếp tục của chương trình Đức Chúa Trời không bao giờ phụ thuộc vào số đông, mà vào một nhóm trung tín được Ngài biết đến và gìn giữ.

Cựu Ước cung cấp nhiều minh họa sống động về "phần sót lại", bắt đầu từ rất sớm trong lịch sử Kinh Thánh.

1. Nô-ê và Gia Đình Ông: Trong cơn đại hồng thủy, khi cả thế gian bị phán xét vì tội lỗi, Đức Chúa Trời đã bảo tồn Nô-ê và gia đình ông (8 người) như một "phần sót lại" để tái lập nhân loại (Sáng-thế Ký 6:8; 7:23). Đây là hình ảnh đầu tiên về sự bảo tồn qua sự phán xét.

2. Dân Y-sơ-ra-ên Trong Đồng Vắng: Khi dân Y-sơ-ra-hen phạm tội thờ lạy con bò vàng, Môi-se đã đứng ra cầu thay và Đức Chúa Trời đã dung thứ, bảo tồn một phần sót lại (Xuất Ê-díp-tô Ký 32:11-14). Lời cầu nguyện của Môi-se trong Phục-truyền Luật-lệ Ký 9:14 thậm chí đề cập đến việc Đức Chúa Trời sẽ hủy diệt dân chúng và khiến dòng dõi Môi-se trở nên một dân tộc lớn hơn – một hình ảnh về "phần sót lại" được tái lập.

3. Thời Kỳ Các Tiên Tri - Trọng Tâm Của Khải Thị: Khái niệm "phần sót lại" được khai triển mạnh mẽ nhất qua lời các tiên tri, đặc biệt khi đối diện với sự bội đạo của dân sự và sự phán xét sắp đến qua các đế quốc như A-si-ri và Ba-by-lôn.

• Ê-sai: Tiên tri Ê-sai đặt tên cho một con trai mình là She'ar Yashuv (שְׁאָר יָשׁוּב), có nghĩa là "một phần sót lại sẽ trở về" (Ê-sai 7:3). Cái tên này là một dấu chỉ sống động về lời hứa của Đức Chúa Trời. Ê-sai 10:20-22 tuyên bố: "Trong ngày đó, phần sót lại của Y-sơ-ra-ên, những kẻ thoát khỏi nhà Gia-cốp, sẽ chẳng còn nhờ cậy kẻ đánh mình nữa; nhưng sẽ thật lòng nhờ cậy Đức Giê-hô-va, là Đấng Thánh của Y-sơ-ra-ên. Phần sót lại sẽ trở về, tức là phần sót lại của Gia-cốp, đến cùng Đức Chúa Trời toàn năng. Hỡi dân Y-sơ-ra-ên! Dầu số người ngươi như cát bờ biển, chỉ một phần sót lại sẽ trở về mà thôi." Ở đây, "phần sót lại" được đồng nhất với những người "thật lòng nhờ cậy Đức Giê-hô-va", cho thấy tiêu chuẩn là đức tin chân thật, không phải huyết thống thuần túy.
• Mi-chê: Mi-chê 5:7-8 cũng nói về phần sót lại của Gia-cốp sẽ "như sương từ Đức Giê-hô-va mà đến", trở thành phước hạnh giữa các dân.
• Ê-xê-chi-ên & Giê-rê-mi: Trong thời lưu đày, các tiên tri này tiếp tục nói về "phần sót lại" sẽ được Chúa đem về từ các nước (Ê-xê-chi-ên 6:8; Giê-rê-mi 23:3). Họ là những người có lòng mới, được Đức Thánh Linh tái tạo (Ê-xê-chi-ên 36:24-27).

Tân Ước đem khái niệm "phần sót lại" vào ánh sáng trọn vẹn của Đấng Christ và sự thành lập Hội Thánh.

1. Chúa Giê-xu và Các Môn Đồ: Trong chức vụ của Chúa Giê-xu, Ngài đã kêu gọi mười hai sứ đồ và sau đó là bảy mươi môn đồ. Họ đại diện cho "phần sót lại" trung tín của Israel, những người đón nhận Đấng Mê-si. Chúa Giê-xu dạy về cửa hẹp và đường chật (Ma-thi-ơ 7:13-14), ám chỉ rằng số người được cứu (phần sót lại) là ít so với số đông đi trên đường rộng.

2. Lu-ca và Sách Công Vụ: Trong Công-vụ các Sứ-đồ 15:13-18, Gia-cơ trích dẫn A-mốt 9:11-12 để giải thích rằng việc người ngoại gia nhập Hội Thánh là sự ứng nghiệm lời tiên tri về việc Đức Chúa Trời tái lập "đền tạm của Đa-vít" để "phần sót lại của loài người sẽ tìm kiếm Chúa". Ở đây, "phần sót lại" được mở rộng ra ngoài phạm vi dân Y-sơ-ra-ên, bao gồm mọi dân tộc.

3. Thần Học Sâu Sắc Của Phao-lô Trong Rô-ma 9-11: Đây là phân đoạn quan trọng nhất làm sáng tỏ chủ đề này. Phao-lô giải quyết câu hỏi hóc búa: Nếu Đức Chúa Trời thành tín với lời hứa, tại sao phần lớn dân Y-sơ-ra-ên lại chối bỏ Đấng Christ?

• Phần Sót Lại Bởi Sự Kén Chọn Của Ân Điển: Phao-lô khẳng định: "Trong hiện nay cũng có một phần sót lại bởi sự kén chọn của ân điển" (Rô-ma 11:5). Ông lấy thời Ê-li làm ví dụ: dù Ê-li tưởng rằng chỉ còn mình ông trung thành, Đức Chúa Trời phán rằng Ngài đã "để dành cho ta bảy ngàn người chưa hề quì gối trước mặt Ba-anh" (Rô-ma 11:4, trích 1 Các Vua 19:18). Điểm nhấn là "bởi sự kén chọn của ân điển" (κατ᾽ ἐκλογὴν χάριτος). Điều này loại bỏ mọi sự khoe mình, vì phần sót lại tồn tại không phải do công đức, nhưng hoàn toàn bởi ân điển chủ động của Đức Chúa Trời.
• Cây Ô-li-ve và Phần Sót Lại: Trong ẩn dụ về cây ô-li-ve (Rô-ma 11:17-24), phần sót lại của dân Y-sơ-ra-ên (những cành nguyên) đã được ghép vào cây ô-li-ve tốt (dân của Đức Chúa Trời) bởi đức tin. Các cành bị chặt bỏ (phần không tin) để dành chỗ cho những cành ô-li-ve hoang (người ngoại) được ghép vào. Tuy nhiên, Phao-lô còn tiên tri rằng cuối cùng, "cả Israel sẽ được cứu" (Rô-ma 11:26) khi phần sót lại đầy trọn và Đấng Christ trở lại. Phần sót lại hiện tại là bảo chứng và là hạt nhân cho sự phục hồi cuối cùng.

Khái niệm "phần sót lại" không chỉ là giáo lý lịch sử, mà còn mang những bài học sâu sắc cho đời sống và sự nhận thức của chúng ta ngày nay.

1. Sự An Ủi và Khích Lệ Trong Thời Kỳ Sa Bớt: Khi nhìn vào thế giới hay ngay cả trong cộng đồng Cơ Đốc, đôi khi chúng ta cảm thấy cô đơn, như Ê-li đã từng. Chúng ta thấy đạo đức xuống cấp, giáo lý sai lạc, và lòng sốt sắng nguội lạnh. Khái niệm "phần sót lại" nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời luôn có một nhóm người trung tín mà Ngài biết. Chúng ta không cô độc. Ngài vẫn đang bảo tồn Hội Thánh thật của Ngài.

2. Lời Cảnh Tỉnh Chống Lại Tinh Thần Tự Mãn và Chủ Nghĩa Số Đông: Lịch sử Y-sơ-ra-ên cho thấy số đông không đồng nghĩa với sự đúng đắn. Phần sót lại thường là thiểu số. Điều này cảnh báo chúng ta không nên đánh giá sự thành công thuộc linh bằng số lượng, sự phổ biến hay sức ảnh hưởng thế tục. Tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời là đức tin chân thật và sự vâng phục Lời Ngài.

3. Nền Tảng Của Đời Sống: Ân Điển, Không Phải Công Đức: Như Phao-lô nhấn mạnh, phần sót lại tồn tại "bởi sự kén chọn của ân điển". Điều này củng cố nền tảng đức tin của chúng ta: sự cứu rỗi và sự bền đỗ của chúng ta hoàn toàn dựa trên ân điển Chúa, không dựa trên sự hoàn hảo hay nỗ lực của bản thân. Điều này dẫn đến sự khiêm nhường sâu sắc và lòng biết ơn triền miên.

4. Động Lực Cho Sự Trung Tín Cá Nhân và Tập Thể: Mỗi Cơ Đốc nhân được kêu gọi sống như một thành viên của "phần sót lại" trung tín trong thế hệ mình. Điều này có nghĩa là:

Kiên định trong đức tin giữa một thế hệ trật bánh (1 Cô-rinh-tô 15:58).

Sống đời sống thánh khiết và phân rẽ khỏi sự ô uế của thế gian, không để bị đồng hóa (Rô-ma 12:2).

Cầu nguyện cho và hiệp một với phần sót lại trung tín trên khắp thế giới, nhận biết chúng ta thuộc về một thân thể lớn hơn.

Gắn bó với Lời Chúa như nguồn mạch chân lý duy nhất, vì phần sót lại luôn là những người "nghe và giữ lời" (Lu-ca 11:28).

5. Hy Vọng Về Tương Lai: Khái niệm "phần sót lại" hướng chúng ta đến sự trọn vẹn sau cùng của vương quốc Đức Chúa Trời. Chúng ta là "của đầu mùa" (Gia-cơ 1:18) báo trước một mùa gặt vinh hiển. Sự bảo tồn của chúng ta hôm nay là bảo chứng cho sự sống lại và sự sống đời đời trong trời mới đất mới.

Khái niệm "phần sót lại" trong Kinh Thánh là một minh chứng hùng hồn về sự trung tín không thay đổi của Đức Chúa Trời đối với giao ước của Ngài. Từ Nô-ê, qua các tiên tri, đến Hội Thánh Tân Ước, Đức Chúa Trời luôn bảo tồn một nhóm người cho danh Ngài. Họ không phải là những người hoàn hảo, nhưng là những người, bởi ân điển, đã đáp lại bằng đức tin và sự vâng phục. Là Cơ Đốc nhân trong thế kỷ 21, chúng ta được mời gọi sống với nhận thức rằng mình thuộc về "phần sót lại bởi sự kén chọn của ân điển" này. Hãy sống cách trung tín, khiêm nhường và hy vọng, luôn nhớ rằng chúng ta được gìn giữ không phải bởi sức mình, nhưng bởi quyền năng của Đức Chúa Trời, hầu cho sự ngợi khen, vinh hiển và tôn quyền thuộc về một mình Ngài, đời đời vô cùng. A-men.

"Hãy vui mừng về điều đó, dầu hiện nay anh em vì sự thử thách trăm bề phải buồn bã ít lâu. Hầu cho sự thử thách đức tin anh em quí hơn vàng hay hư nát, dầu đã bị thử lửa, được tìm ra để khen ngợi, tôn vinh, tôn trọng trong ngày Đức Chúa Jêsus Christ hiện ra." (1 Phi-e-rơ 1:6-7)