Quan điểm của Công giáo về bí tích Rửa tội là gì?

Trong thế giới Cơ Đốc giáo, phép báp-tem (hay thánh lễ Rửa tội) là một nghi thức được hầu hết các giáo hội công nhận. Tuy nhiên, sự hiểu biết thần học về ý nghĩa, hiệu quả và cách thức thực hành nghi thức này lại có nhiều khác biệt sâu sắc giữa Kháng Cách (Tin Lành) và Công Giáo La Mã. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu phân tích quan điểm chính thống của Công Giáo về bí tích Rửa tội, đồng thời đối chiếu với sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh từ góc nhìn Tin Lành, với mục đích làm sáng tỏ chân lý cứu rỗi duy nhất trong Đấng Christ.

Giáo hội Công Giáo La Mã dạy rằng Rửa tội là một trong bảy bí tích (sacraments), và được xem là "cửa ngõ" dẫn vào các bí tích khác. Theo Giáo lý Hội Thánh Công Giáo (1992), bí tích Rửa tội có những hiệu quả chính sau:

• Tha thứ mọi tội lỗi, cả tội nguyên tổ lẫn tội cá nhân: Nó xóa bỏ hoàn toàn hình phạt do tội lỗi.
• Tái sinh con người thành một tạo vật mới: Làm cho người được rửa tội trở nên "được phần bản tính Đức Chúa Trời" (2 Phi-e-rơ 1:4) và trở nên chi thể trong Thân Thể Đấng Christ.
• Ấn tín thiêng liêng không thể xóa được (character indelebilis): Đây là một dấu ấn thiêng liêng vĩnh viễn, biệt riêng người đó cho Đấng Christ. Vì thế, bí tích này chỉ được thực hiện một lần trên một người.

Quan điểm này dựa trên cách giải thích một số phân đoạn Kinh Thánh, nổi bật nhất là Giăng 3:5: "Đức Chúa Jêsus đáp rằng: Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời." Công Giáo giải thích "nước" ở đây chính là bí tích Rửa tội bằng nước. Từ đó, họ đi đến giáo lý: Rửa tội là phương tiện cần thiết để được cứu rỗi (necessitate medii). Điều này dẫn đến học thuyết về "Rửa tội bằng máu" (cho các thánh tử đạo chưa kịp nhận lễ rửa tội) và "Rửa tội bằng lòng mong ước" (cho những người có lòng ăn năn tin Chúa nhưng chưa kịp nhận lễ rửa tội vì hoàn cảnh đặc biệt).

Là những tín hữu Tin Lành, chúng ta tôn trọng nghi thức mà chúng ta thường gọi là "phép báp-tem" (baptism) hay "lễ báp-tem", nhưng chúng ta nhìn nhận nó không phải là một "bí tích" (sacrament) mang tính chất truyền phép tự động, mà là một "lễ nghi" (ordinance) do Chúa truyền lệnh, là dấu hiệu bề ngoài và là sự công bố về một thực tại thuộc linh bề trong đã xảy ra bởi đức tin.

Hãy cùng nghiên cứu Kinh Thánh cách cẩn thận:

1. Trọng Tâm Của Sự Cứu Rỗi: Đức Tin, Không Phải Nghi Lễ

Kinh Thánh dạy rõ ràng rằng sự cứu rỗi đến bởi ân điển (charis) qua đức tin (pistis), chứ không bởi công đức hay nghi lễ nào của con người. Phân đoạn then chốt là Ê-phê-sô 2:8-9: "Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình." Sứ đồ Phao-lô trong Rô-ma 10:9-10 cũng tuyên bố: "Vậy nếu miệng ngươi xưng Đức Chúa Jêsus ra và lòng ngươi tin Đức Chúa Trời đã khiến Ngài từ kẻ chết sống lại, thì ngươi sẽ được cứu." Không có chỗ nào nói "nếu ngươi chịu phép báp-tem, thì ngươi sẽ được cứu."

2. Giải Nghĩa Giăng 3:5: "Sanh Bởi Nước và Thánh Linh"

Từ ngữ Hy Lạp được dùng cho "sanh" trong Giăng 3 là "gennaō", có nghĩa là "được sinh ra, được tạo ra". Chúa Giê-xu đang nói với Ni-cô-đem, một thầy dạy luật, về sự cần thiết phải có một sự sinh ra mới thuộc linh. Trong bối cảnh Cựu Ước, "nước" thường tượng trưng cho sự tẩy sạch và Lời Đức Chúa Trời (xin xem Ê-xê-chi-ên 36:25-27; Ê-phê-sô 5:26). Do đó, "sanh bởi nước" rất có thể ám chỉ sự tẩy sạch bởi Lời của Đức Chúa Trời (Lời đó là chân lý), dẫn dắt con người đến sự ăn năn, kết hợp với công việc tái sinh của Chúa Thánh Linh. Sự giải thích này phù hợp với 1 Phi-e-rơ 1:23: "Anh em đã được lại sanh... bởi lời hằng sống và bền vững của Đức Chúa Trời." Và Tít 3:5: "Ngài cứu chúng ta... bởi sự rửa về sự lại sanh và sự đổi mới của Đức Thánh Linh." Ở đây, "sự rửa" (loutron) không phải là nghi lễ bằng nước, mà là sự tẩy sạch thật bởi Thánh Linh.

3. Ý Nghĩa Thực Sự Của Phép Báp-tem Trong Tân Ước

Phép báp-tem trong Tân Ước luôn đi sau sự ăn năn và đức tin cá nhân nơi Chúa Giê-xu Christ. Nó là hành động đáp ứng của đức tin, là dấu hiệu công khai của một giao ước bên trong. - Công vụ 2:38: "Phi-e-rơ trả lời rằng: Hãy hối cải, ai nấy phải nhân danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-tem, để được tha tội mình, rồi sẽ được lãnh sự ban cho Đức Thánh Linh." Lưu ý thứ tự: Hối cải (ăn năn) -> Tin -> Chịu báp-tem. Báp-tem là sự bày tỏ bên ngoài của một tấm lòng đã ăn năn tin nhận Chúa. - Công vụ 8:36-37 (trong một số bản thảo quan trọng): "Hoạn quan nói: Nầy, nước đây, có sự gì ngăn cấm tôi chịu phép báp-tem chăng? Phi-líp nói: Nếu ông hết lòng tin, thì được. Hoạn quan trả lời rằng: Tôi tin Đức Chúa Jêsus Christ là Con Đức Chúa Trời." Điều kiện tiên quyết là "hết lòng tin". - Công vụ 10:44-48: Câu chuyện của Cọt-nây cho thấy một trình tự đảo ngược đầy ý nghĩa: Nghe đạo -> Tin -> Nhận Đức Thánh Linh (bằng chứng của sự cứu rỗi) -> Chịu báp-tem. Rõ ràng, Đức Thánh Linh và sự cứu rỗi đến bởi đức tin vào lời rao giảng, trước nghi lễ báp-tem. Báp-tem là sự xác nhận sau đó.

4. Báp-tem: Hình Bóng Về Sự Chết, Chôn Và Sống Lại Với Đấng Christ

Ý nghĩa thuộc linh sâu xa nhất của báp-tem được mô tả trong Rô-ma 6:3-4: "Anh em chẳng biết rằng chúng ta thảy đều đã chịu phép báp-tem trong Đức Chúa Jêsus Christ, tức là chịu phép báp-tem trong sự chết Ngài sao? Vậy, chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-tem trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy." Phép báp-tem bằng nước là một bức tranh sống động (mô phỏng) về sự kiện thuộc linh này: con người cũ bị đóng đinh với Đấng Christ (ăn năn, từ bỏ tội lỗi), được chôn đi (dìm xuống nước), và sống lại đời sống mới (lên khỏi nước) để bước đi trong sự sống mới. Nó không tạo ra sự kiện đó, mà công bố và minh họa cho sự kiện đó.

Tóm lại, sự khác biệt có thể được tổng kết như sau:

• Quan điểm Công Giáo (Bí Tích): Bí tích Rửa tội là phương tiện chuyển tải ân điển cứu rỗi một cách khách quan (ex opere operato). Nó tự mình có hiệu lực, miễn là không có chướng ngại vật nào từ phía người lãnh nhận. Nó khởi đầu tiến trình công chính hóa.
• Quan điểm Tin Lành (Lễ Nghi/Ordinance): Phép báp-tem là hành động vâng lời và làm chứng công khai của một Cơ Đốc nhân đã được tái sinh bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ. Nó là dấu hiệu của Giao Ước Mới, tượng trưng cho sự tẩy sạch tội lỗi bởi huyết Đấng Christ và sự đồng chết, đồng sống lại với Ngài. Ân điển được nhận lãnh trực tiếp bởi đức tin, không thông qua một nghi lễ có tính "truyền phép".

Việc Công Giáo rửa tội cho trẻ sơ sinh (dựa trên lý thuyết về tội nguyên tổ và sự cần thiết của bí tích để được cứu) cũng là một điểm khác biệt lớn với đa số các giáo hội Tin Lành (trừ một số nhánh như Giáo hội Luther, Anh Giáo). Tin Lành nhấn mạnh báp-tem phải dành cho người có đủ khả năng tự xưng nhận đức tin cá nhân nơi Đấng Christ.

Hiểu rõ ý nghĩa thật của phép báp-tem đem lại cho chúng ta nhiều ứng dụng thiết thực:

1. Xác Quyết Sự Cứu Rỗi: Sự cứu rỗi của bạn dựa trên công trình trọn vẹn của Chúa Giê-xu trên thập tự giá và đức tin của bạn đặt nơi Ngài, không dựa trên việc bạn đã chịu lễ rửa tội hay chưa, hoặc lễ đó được thực hiện như thế nào. Điều này đem lại sự bình an và sự chắc chắn (Rô-ma 5:1).

2. Sống Với Căn Tính Mới: Vì báp-tem hình bóng về việc bạn đã chết với tội lỗi và sống lại cho Đấng Christ, hãy sống xứng đáng với căn tính đó mỗi ngày. "Vậy anh em cũng hãy tự kể mình như chết về tội lỗi và như sống cho Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ" (Rô-ma 6:11). Đó là đời sống chiến thắng tội lỗi.

3. Vâng Lời Và Làm Chứng: Nếu bạn đã tin nhận Chúa Giê-xu nhưng chưa chịu báp-tem, hãy xem đó là mệnh lệnh phải vâng theo (Ma-thi-ơ 28:19) và là đặc ân được công khai tuyên xưng đức tin. Hãy tìm đến một Hội Thánh Tin Lành trung tín với Lời Chúa để thực hiện nghi thức này.

4. Rao Giảng Tin Lành Trọn Vẹn: Khi truyền giáo, chúng ta phải rao giảng trọn vẹn: Ăn năn - Tin nhận Chúa Giê-xu - Vâng lời chịu báp-tem - Bước đi trong đời sống mới. Tránh hai thái cực: hoặc đề cao nghi lễ báp-tem như điều kiện cứu rỗi, hoặc xem thường nó như một việc không quan trọng.

Quan điểm Công Giáo về bí tích Rửa tội, với tất cả sự phức tạp thần học, cuối cùng đặt một gánh nặng trên vai con người và khiến sự cứu rỗi trở nên một tiến trình phụ thuộc một phần vào nghi lễ và giáo hội. Trái lại, ánh sáng của Kinh Thánh Tin Lành chiếu rọi lẽ thật giải phóng: Sự cứu rỗi là món quà nhưng không của Đức Chúa Trời, ban cho bất cứ ai tin nhận Con Một của Ngài là Chúa Giê-xu Christ. Phép báp-tem là tiếng "A-men" long trọng, công khai và đầy ý nghĩa của cá nhân đó đối với ân điển kỳ diệu ấy. Nó không rửa sạch tội lỗi chúng ta; chỉ có huyết báu của Chúa Giê-xu mới làm được điều đó (1 Giăng 1:7). Ước mong mỗi chúng ta, dù đã chịu báp-tem hay chưa, đều có thể nói như Phao-lô: "Tôi đã bị đóng đinh vào thập tự giá với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi" (Ga-la-ti 2:20). Đó mới là cốt lõi của đức tin Cơ Đốc.