Shabbat có nghĩa là gì?

Trong hành trình đức tin, nhiều Cơ Đốc nhân thường bắt gặp từ “Shabbat” (hay Sa-bát) và tự hỏi về ý nghĩa sâu xa, sự liên quan của nó đến đời sống thuộc linh ngày nay. Có phải đây chỉ là một ngày nghỉ nghi lễ của người Do Thái thời Cựu Ước, hay nó ẩn chứa một nguyên lý vĩnh cửu về sự nghỉ ngơi mà Đức Chúa Trời dành cho con dân Ngài? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nguồn gốc, ý nghĩa thần học, và sự ứng dụng thuộc linh của Shabbat dưới ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh.

Từ “Shabbat” (שַׁבָּת) trong tiếng Hơ-bơ-rơ bắt nguồn từ động từ “shavat” (שָׁבַת), có nghĩa căn bản là “ngừng lại”, “nghỉ ngơi”, “chấm dứt”, hoặc “giữ nguyên”. Ý nghĩa này không chỉ đơn thuần là sự nghỉ ngơi thể chất do mệt mỏi, mà là sự ngưng lại có chủ ý, một sự chấm dứt công việc để hướng đến một mục đích cao hơn. Trong bối cảnh Sáng Thế Ký, Đức Chúa Trời đã “shavat” vào ngày thứ bảy sau sáu ngày sáng tạo (Sáng Thế Ký 2:2-3). Ngài không nghỉ vì mệt mỏi, nhưng vì công việc sáng tạo đã hoàn tất cách trọn vẹn và tốt đẹp. Shabbat, vì thế, mang ý nghĩa đầu tiên là sự hoàn tất, sự viên mãn, và sự nghỉ ngơi trong thành quả hoàn hảo.

1. Trong Công Trình Sáng Tạo (Sáng Thế Ký 2:1-3):
“Ấy vậy, trời đất và muôn vật đã sáng tạo xong rồi. Ngày thứ bảy, Đức Chúa Trời làm xong các công việc Ngài đã làm, và ngày thứ bảy, Ngài nghỉ các công việc Ngài đã làm. Rồi Ngài ban phước cho ngày thứ bảy, đặt là ngày thánh; vì trong ngày đó, Ngài nghỉ các công việc đã dựng nên và đã làm xong rồi.” Shabbat được thiết lập ngay từ buổi sáng thế, trước khi có luật pháp Môi-se hay dân Y-sơ-ra-ên. Điều này chứng tỏ Shabbat gắn liền với trật tự của Đức Chúa Trời dành cho nhân loại, như một phần của “nhịp điệu” nguyên thủy cho đời sống: làm việc và nghỉ ngơi trong Chúa.

2. Trong Luật Pháp Môi-se (Giao Ước Sinai):
Shabbat trở thành điều răn trung tâm trong Mười Điều Răn (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:8-11). Điều răn thứ tư nhắc lại mẫu mực sáng tạo: “Hãy nhớ ngày nghỉ đặng làm nên ngày thánh… Vì trong sáu ngày Đức Giê-hô-va đã dựng nên trời, đất, biển, và muôn vật ở trong đó, qua ngày thứ bảy thì Ngài nghỉ: vậy nên Đức Giê-hô-va đã ban phước cho ngày nghỉ và làm nên ngày thánh.” Tại đây, Shabbat còn mang thêm ý nghĩa của sự giải cứu (Phục Truyền Luật Lệ Ký 5:15): “Hãy nhớ rằng ngươi đã làm tôi mọi trong xứ Ê-díp-tô, và Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi dùng tay quyền năng giơ thẳng ra đem ngươi ra khỏi đó…”. Shabbat là dấu chỉ của giao ước đặc biệt giữa Đức Chúa Trời và dân Y-sơ-ra-ên (Ê-xê-chi-ên 20:12).

3. Ý Nghĩa Biểu Tượng và Tiên Tri:
Các tiên tri thường cảnh cáo về việc giữ hình thức ngày Sa-bát mà bỏ qua lòng công bình và tình yêu thương (Ê-sai 1:13, Giê-rê-mi 17:21-27). Tuy nhiên, Ê-sai cũng mở ra một viễn cảnh tuyệt vời: Sa-bát là hình bóng của sự nghỉ ngơi thuộc linh và sự phục hồi vĩnh cửu (Ê-sai 58:13-14). Quan trọng hơn, Kinh Thánh nói về một sự “nghỉ ngơi” còn lại cho dân Đức Chúa Trời (Thi Thiên 95:11, được trích dẫn trong Hê-bơ-rơ 4:9-10).

Sự dạy dỗ và hành động của Chúa Giê-xu đã mang đến một sự hiểu biết cách mạng về Shabbat. Ngài tuyên bố: “Vả, loài người đã được dựng nên vì ngày Sa-bát, chớ chẳng phải ngày Sa-bát vì loài người. Vậy thì Con người cũng là Chúa của ngày Sa-bát” (Mác 2:27-28). Tuyên bố này đặt con người và sự phúc lợi thuộc linh của họ lên trên sự tuân giữ nghi lễ cứng nhắc. Shabbat được lập ra để phục vụ con người, mang lại sự phục hồi và chữa lành, chứ không phải là gánh nặng.

Chúa Giê-xu thường chữa bệnh trong ngày Sa-bát (Giăng 5:1-18, Lu-ca 13:10-17), minh chứng rằng Shabbat là ngày thích hợp cho công việc giải cứu và phục hồi của Đức Chúa Trời. Ngài chính là Đấng mang đến sự nghỉ ngơi đích thực: “Hỡi những kẻ mệt mỏi và gánh nặng, hãy đến cùng ta, ta sẽ cho các ngươi được yên nghỉ” (Ma-thi-ơ 11:28). Chữ “yên nghỉ” ở đây trong tiếng Hy Lạp là “anapausis” (ἀνάπαυσις), có nghĩa là sự nghỉ ngơi, sự tĩnh dưỡng, sự giải lao. Đây chính là bản chất thuộc linh của Shabbat được ứng nghiệm nơi Chúa Cứu Thế.

Sách Hê-bơ-rơ đưa ra giáo lý sâu sắc nhất về Shabbat cho Cơ Đốc nhân. Tác giả lập luận rằng sự nghỉ ngơi của Đức Chúa Trời sau sáng tạo (Sáng Thế Ký 2:2) và lời hứa về sự nghỉ ngơi trong đất hứa (Thi Thiên 95) đều là hình bóng về một sự nghỉ ngơi thuộc linh còn lại. “Vì ai đã vào sự nghỉ ngơi của Đức Chúa Trời, thì cũng nghỉ công việc mình như Đức Chúa Trời đã nghỉ công việc Ngài vậy” (Hê-bơ-rơ 4:10).

Điểm then chốt ở đây: Sự nghỉ ngơi đích thực của Cơ Đốc nhân không còn là việc giữ một ngày cụ thể trong tuần, mà là bước vào sự nghỉ ngơi đời đời nhờ đức tin nơi công trình cứu chuộc hoàn tất của Chúa Giê-xu Christ. Chúng ta nghỉ khỏi “công việc” của chính mình trong nỗ lực tự xưng công bình, và an nghỉ trong sự công bình mà Chúa đã hoàn thành. Tiếng Hy Lạp trong Hê-bơ-rơ 4:9 dùng một từ đặc biệt: “sabbatismos” (σαββατισμός), có nghĩa là “sự giữ ngày Sa-bát”, nhưng ở đây được dùng để chỉ một trạng thái nghỉ ngơi thuộc linh vĩnh cửu.

Sự thay đổi trong ngày nhóm lại từ thứ Bảy (Sa-bát) sang Chúa Nhật (ngày thứ nhất trong tuần) của Hội Thánh đầu tiên (Công vụ 20:7, 1 Cô-rinh-tô 16:2) không phải là sự thay thế “ngày Sa-bát” Cựu Ước bằng một “ngày Sa-bát” mới. Thay vào đó, Chúa Nhật được kỷ niệm như “Ngày của Chúa” (Khải Huyền 1:10) – ngày Chúa Giê-xu phục sinh, khai sinh một sáng tạo mới. Đây là ngày để Hội Thánh nhóm lại thờ phượng, nhớ đến sự phục sinh, và hưởng trước sự nghỉ ngơi vĩnh cửu trong Chúa.

Là Cơ Đốc nhân sống dưới ân điển, chúng ta không còn bị ràng buộc bởi luật lệ về ngày Sa-bát (Cô-lô-se 2:16-17, Rô-ma 14:5-6). Tuy nhiên, nguyên lý vĩnh cửu của Shabbat – sự nghỉ ngơi có chủ ý trong Chúa – vẫn cực kỳ quan trọng. Dưới đây là những ứng dụng thực tế:

• Nghỉ Ngơi Thuộc Linh trong Đấng Christ: Mỗi ngày, chúng ta được kêu gọi ngưng cậy vào nỗ lực của xác thịt và an nghỉ trong ân điển, sự tha thứ, và sự chu cấp của Chúa. Đây là “shavat” thuộc linh: dừng lại để nhận biết rằng sự cứu rỗi và chấp nhận của chúng ta đã được Ngài hoàn tất.
• Kỷ Luật về Sự Nghỉ Ngơi Thể Chất và Tâm Trí: Đức Chúa Trời thiết kế chúng ta cần có nhịp điệu làm việc và nghỉ ngơi. Dành riêng thời gian nghỉ ngơi, tách khỏi công việc thường nhật, là vâng theo mẫu mực sáng tạo. Nó giúp chúng ta nhớ rằng chúng ta không phải là nguồn cung ứng cho chính mình; Đức Chúa Trời mới là Đấng chu cấp.
• Biến Ngày Thờ Phượng Thành “Shabbat” Thực Sự: Ngày Chúa Nhật là cơ hội đặc biệt để “ngưng” mọi sự bận rộn trần tục, tập trung vào Chúa, được Lời Ngài nuôi dưỡng và giao thông với Hội Thánh. Đây là sự nhóm lại để được phục hồi và tái tạo sức lực thuộc linh.
• Sống Trong Sự Bình An Vĩnh Cửu: Shabbat sau cùng là hình bóng của Thiên đàng – sự nghỉ ngơi đời đời khỏi mọi lao khổ, khóc lóc và đau đớn (Khải Huyền 14:13). Đời sống chúng ta hôm nay là hành trình hướng về sự nghỉ ngơi trọn vẹn đó, giúp chúng ta sống với viễn cảnh vĩnh cửu, không bị cuốn vào những lo âu tạm thời.

Shabbat, xét cho cùng, không chỉ là một ngày trong tuần. Đó là một lời mời gọi vĩnh cửu từ Đức Chúa Trời. Lời mời gọi ngừng lại khỏi những công việc của chính mình, khỏi sự hỗn loạn và mệt mỏi của thế gian, để bước vào sự nghỉ ngơi mà chỉ Ngài mới có thể ban cho. Shabbat tìm thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ – Chiên Con của Đức Chúa Trời, Đấng đã hoàn tất công việc cứu chuộc trên thập tự giá. Khi chúng ta tin nhận Ngài, chúng ta bắt đầu bước vào sự nghỉ ngơi đời đời của Ngài. Ước mong mỗi chúng ta, giữa một thế giới luôn chuyển động không ngừng, học biết “shavat” – dừng lại, an nghỉ, và tìm thấy sự bình an thật sự trong mối liên hệ sống động với Chúa của ngày Sa-bát.

“Vì chúng ta là kẻ tin, thì vào nơi yên nghỉ đó…” (Hê-bơ-rơ 4:3a).