Sự bội đạo là gì và làm thế nào tôi có thể nhận ra nó?

Trong hành trình đức tin, một trong những lời cảnh báo nghiêm trọng nhất mà Kinh Thánh đưa ra dành cho những người tin Chúa chính là về tình trạng sự bội đạo. Đây không phải là một khái niệm mơ hồ về sự yếu đuối hay sa ngã tạm thời, mà là một sự từ bỏ có ý thức và dứt khoát đối với đức tin chân thật nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu. Bài viết này sẽ đi sâu nghiên cứu định nghĩa thần học về sự bội đạo, khảo sát những hình ảnh và ví dụ trong Kinh Thánh, phân tích các nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết, đồng thời đưa ra những lời khuyên thực tiễn để gìn giữ đức tin.

Trong tiếng Hy Lạp (Greek), từ được sử dụng chính cho "sự bội đạo" là apostasia (ἀποστασία), có nghĩa đen là "một sự rời bỏ", "một cuộc nổi loạn", "sự phản nghịch" hoặc "ly khai". Từ này xuất hiện trong Công vụ 21:21, nói về việc Phao-lô bị cáo buộc dạy người Do Thái "bội đạo" (từ bỏ) Môi-se, và trong 2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:3 nói về "sự bội đạo" phải đến trước ngày Chúa tái lâm. Như vậy, bản chất của sự bội đạo là một hành động cố ý, tự nguyện quay lưng lại với lẽ thật đã từng được biết và tuyên xưng.

Sự bội đạo cần được phân biệt rõ với:
1. Tội lỗi thông thường hay sự sa ngã tạm thời: Mọi tín đồ đều vấp phạm (Gia-cơ 3:2), nhưng họ ăn năn và được Chúa phục hồi (1 Giăng 1:9). Bội đạo là sự từ chối ăn năn và cố tình ở lại trong sự chối bỏ.
2. Sự nghi ngờ hay khủng hoảng đức tin: Đây có thể là giai đoạn đấu tranh thuộc linh, nhưng người thật lòng vẫn tìm kiếm Chúa. Bội đạo là sự dứt khoát từ bỏ cuộc tìm kiếm đó.
3. Sự giả hình: Người giả hình chưa bao giờ thật sự có đức tin chân thật (Ma-thi-ơ 7:21-23). Bội đạo thường đề cập đến những người đã từng có mối quan hệ thật với Chúa, đã từng nếm trải ân điển Ngài, nhưng sau đó cố ý chối bỏ.

Kinh Thánh mô tả sự bội đạo một cách sinh động: đó là "lìa bỏ đức tin" (1 Ti-mô-thê 4:1), là "té ngã" không còn phục hồi được nữa (Hê-bơ-rơ 6:6), là "quay lại đi theo" những điều ô uế của thế gian sau khi đã thoát khỏi (2 Phi-e-rơ 2:20-22).

Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước đều đưa ra những ví dụ cảnh tỉnh mạnh mẽ:

1. Dân Y-sơ-ra-ên trong đồng vắng: Mặc dù chứng kiến phép lạ giải cứu khỏi Ai Cập, họ liên tục phàn nàn, thử Chúa, và cuối cùng thờ lạy tượng bò con vàng (Xuất Ê-díp-tô Ký 32). Đây là hình ảnh kinh điển của sự bất trung và phản nghịch. Tiếng Hê-bơ-rơ (Hebrew) dùng từ meshubah (מְשׁוּבָה) để chỉ "sự bội nghịch" hay "bỏ đi" (Giê-rê-mi 8:5).

2. Vua Sau-lơ: Ông được xức dầu làm vua, có Thần của Đức Chúa Trời ngự trên mình (1 Sa-mu-ên 10:6,10). Nhưng vì không vâng lời, kiêu ngạo và tìm cầu tà thuật, ông đã đánh mất vương quốc và Thần của Đức Chúa Trời lìa khỏi ông (1 Sa-mu-ên 28:15-16).

3. Giô-na: Mặc dù là tiên tri, ông đã chạy trốn khỏi mặt Chúa và sự kêu gọi của Ngài, thể hiện sự bất tuẫn trong lòng (Giô-na 1:3).

4. Các môn đồ rời bỏ Chúa Giê-xu: Trong Giăng 6:66, sau khi Chúa Giê-xu phán những lời khó nghe, "từ lúc ấy, có nhiều môn đồ lìa Ngài mà đi, không theo Ngài nữa." Họ đã từ bỏ sự theo đuổi.

5. Hê-ma-ghê-rê và Phi-lết: Phao-lô nói rằng hai người này "xây bỏ lẽ thật" (2 Ti-mô-thê 2:17-18), và sự dạy dỗ sai lầm của họ làm đổ nền đức tin của một số người.

6. Sứ đồ Giu-đa Ích-ca-ri-ốt: Đây là trường hợp bi thảm nhất. Ông là một trong mười hai sứ đồ, được ở cùng Chúa Giê-xu, nhận quyền phép chữa bệnh đuổi quỷ, nhưng lòng tham tiền và sự thất vọng về một vương quốc trần gian đã đưa ông đến chỗ phản Chúa. Chúa Giê-xu phán về ông: "Thà người đó chẳng sinh ra thì hơn" (Ma-thi-ơ 26:24).

Kinh Thánh chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến bội đạo:

• Sự cứng lòng và không tin: Đây là gốc rễ (Hê-bơ-rơ 3:12). Lòng trở nên chai lì trước sự cáo trách của Thánh Linh.
• Tình yêu thế gian: Sự quyến rũ của giàu sang, lạc thú, danh vọng làm nghẹt ngòi đạo (Ma-thi-ơ 13:22; 1 Giăng 2:15-17).
• Sự bắt bớ, hoạn nạn: "Khi sự bắt bớ, sự khốn khó vì đạo xảy đến, thì liền vấp phạm" (Ma-thi-ơ 13:21).
• Sự dối gạt của giáo sư giả: "Có những kẻ giả hình làm cho nhiều người vấp phạm" (1 Ti-mô-thê 4:1-2; 2 Phi-e-rơ 2:1-2).
• Tội lỗi không được xưng nhận: Tội lỗi được nuôi dưỡng sẽ dẫn đến sự chai lì và xa cách Chúa (Hê-bơ-rơ 3:13).
• Sự thất vọng, mong đợi không thành: Như Giu-đa thất vọng vì Chúa Giê-xu không lập vương quốc chính trị.

Các dấu hiệu cảnh báo sự bội đạo đang manh nha:

1. Sự thờ ơ, nguội lạnh thuộc linh: Không còn ham thích đọc Kinh Thánh, cầu nguyện, nhóm lại (Khải Huyền 2:4).
2. Lương tâm bị chai lì: Phạm tội mà không còn cảm thấy sự cáo trách hay ăn năn (Ê-phê-sô 4:19).
3. Chối bỏ các giáo lý nền tảng: Nghi ngờ hoặc chối bỏ thần tánh của Chúa Giê-xu, sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin, thẩm quyền của Kinh Thánh (1 Giăng 2:22-23; 2 Giăng 1:7).
4. Rời bỏ sự nhóm lại: Một cách có hệ thống và cố ý xa lánh Hội Thánh, không còn coi trọng mối thông công với các thánh đồ (Hê-bơ-rơ 10:25).
5. Yêu thích và đồng lõa với thế gian: Sống không thể phân biệt với người không tin; coi trọng quan điểm thế gian hơn Lời Chúa (Gia-cơ 4:4).
6. Nuôi dưỡng tâm hồn cay đắng: Đối với Chúa, với người lãnh đạo Hội Thánh, hoặc với anh em (Hê-bơ-rơ 12:15).

Lời cảnh báo về bội đạo không nhằm khiến chúng ta sợ hãi, mà để thúc giục chúng ta tỉnh thức và gắn bó với Chúa. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa theo Kinh Thánh:

1. Gìn Giữ Tấm Lòng Của Bạn Trên Hết Mọi Sự: "Khá cẩn thận giữ tấm lòng của con hơn hết, vì các nguồn sự sống do nơi nó mà ra" (Châm Ngôn 4:23). Hãy thường xuyên tự kiểm điểm đời sống mình trước mặt Chúa (2 Cô-rinh-tô 13:5).

2. Siêng Năng Trong Mối Thông Công: Đừng bỏ sự nhóm lại. Chính trong Hội Thánh, chúng ta được khích lệ, sửa dạy và nâng đỡ (Hê-bơ-rơ 10:24-25). Hãy có những người bạn thuộc linh có thể chất vấn và cầu nguyện cùng bạn.

3. Để Lời Chúa Ở Lại Trong Bạn: "Phải để lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em" (Cô-lô-se 3:16). Sự suy gẫm và vâng giữ Lời Chúa hàng ngày là vũ khí chống lại sự lừa dối và tội lỗi (Thi Thiên 119:11).

4. Sống Trong Sự Cầu Nguyện Liên Tục: "Hãy tỉnh thức và cầu nguyện, kẻo các ngươi sa vào chước cám dỗ" (Ma-thi-ơ 26:41). Cầu nguyện là hơi thở thuộc linh, giúp chúng ta lệ thuộc vào Chúa từng giây phút.

5. Vâng Theo Sự Dạy Dỗ Của Thánh Linh: Đừng làm buồn Thánh Linh của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 4:30). Sự nhạy bén và vâng phục trước sự cáo trách nhẹ nhàng của Ngài sẽ giữ chúng ta trên con đường ngay thẳng.

6. Đặt Hy Vọng Nơi Sự Sống Lại Và Sự Sống Đời Đời: Sự bội đạo thường bắt đầu khi chúng ta mất đi tầm nhìn về cõi đời đời. Hãy sống với niềm hy vọng về sự tái lâm của Chúa và thiên đàng (Cô-lô-se 3:1-4; Tít 2:13).

7. Nhận Biết và Tránh Xa Sự Dạy Dỗ Sai Lầm: Hãy có tinh thần khám nghiệm như người Bê-rê, "ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11).

Sự nghiên cứu về bội đạo cuối cùng phải dẫn chúng ta đến hai thái độ quan trọng: lòng kính sợ Chúa và sự nương cậy vào ân điển Ngài. Chính Chúa Giê-xu đã cầu nguyện cho Phi-e-rơ để đức tin của ông không mất (Lu-ca 22:32), và Ngài cũng đang cầu thay cho chúng ta tại ngôi Cha (Hê-bơ-rơ 7:25). Sự bảo tồn cuối cùng của đức tin chúng ta là công tác của chính Đức Chúa Trời (Phi-líp 1:6; 1 Phi-e-rơ 1:5).

Tuy nhiên, ân điển không loại bỏ trách nhiệm. Lời Kinh Thánh nghiêm túc cảnh báo: "Ấy vậy, kẻ tưởng mình đương đứng, hãy giữ kẻo ngã" (1 Cô-rinh-tô 10:12). Hành trình đức tin là một cuộc chạy đến cùng, không phải một khởi đầu hứa hẹn rồi bỏ dở. Ước mong mỗi chúng ta, với thái độ nghiêm túc và lòng trông cậy, luôn "giữ mình trong sự kính sợ Đức Chúa Trời" (1 Phi-e-rơ 1:17), bám chắc lấy Đấng Christ là nguồn sống và là cùng đích của đức tin chúng ta.

"Hỡi anh em, hãy giữ lấy, kẻo trong anh em có ai bị lòng gian ác chẳng tin mà lìa bỏ Đức Chúa Trời hằng sống chăng. Nhưng hãy khuyên bảo nhau hằng ngày, đang khi còn gọi là "Ngày nay," hầu cho trong anh em không ai bị tội lỗi dỗ dành mà cứng lòng chăng." (Hê-bơ-rơ 3:12-13)