Phong trào Salafi trong Hồi giáo là gì?

Trong thế giới đa dạng tôn giáo ngày nay, việc hiểu biết về các niềm tin khác, như phong trào Salafi trong Hồi giáo, không chỉ là kiến thức xã hội mà còn là cơ hội để Cơ Đốc nhân đào sâu hơn nữa nền tảng đức tin của chính mình vào Lời Đức Chúa Trời. Là những người tin theo Chúa Cứu Thế Giê-xu, chúng ta được kêu gọi để “hãy sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em” (I Phi-e-rơ 3:15). Bài viết này sẽ tìm hiểu về phong trào Salafi từ góc nhìn thông tin, và quan trọng hơn, đặt nó trong bối cảnh đối chiếu với lẽ thật vĩnh cửu của Kinh Thánh, từ đó rút ra những bài học thuộc linh quý giá cho đời sống đức tin hằng ngày.

Phong trào Salafi (còn được biết đến với tên gọi Salafiyyah) là một trào lưu tôn giáo-chính trị trong Hồi giáo Sunni, nhấn mạnh việc trở về với đạo Hồi nguyên thủy thời kỳ của ba thế hệ đầu tiên sau Tiên tri Muhammad (được gọi là al-Salaf al-Ṣāliḥ, tức “những người đi đầu ngoan đạo”). Họ tin rằng nguồn giáo lý thuần khiết nhất chỉ có trong kinh Quran và Sunnah (lời nói, hành động của Muhammad), được hiểu theo cách của các thế hệ Salaf này. Mục tiêu là loại bỏ những sự bổ sung, diễn giải và thực hành (bidʻah) xuất hiện sau này trong lịch sử Hồi giáo, mà họ cho là đã làm biến dạng đức tin nguyên thủy.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, khái niệm “trở về” hay “quay lại” (שׁוּב - *shuv*) là trung tâm của sứ điệp tiên tri trong Cựu Ước. Các tiên tri liên tục kêu gọi dân Y-sơ-ra-ên quay trở lại cùng Đức Giê-hô-va (Ê-sai 44:22; Giê-rê-mi 3:14). Tuy nhiên, điểm quy chiếu của sự “quay về” này không phải là một thời kỳ vàng son trong quá khứ của loài người, mà là quay về với chính Đức Chúa Trời, Đấng không thay đổi: “Đức Giê-hô-va phán: Ta là Đức Giê-hô-va, ta không hề thay đổi” (Ma-la-chi 3:6). Đấng Christ chính là hiện thân của lẽ thật vĩnh cửu và không thay đổi ấy (Hê-bơ-rơ 13:8).

Một trụ cột của thần học Salafi là thẩm quyền tuyệt đối của kinh Quran và Sunnah, được hiểu theo nghĩa đen và theo cách hiểu của các thế hệ đầu tiên. Điều này đặt ra câu hỏi thần học sâu sắc về khải thị và thẩm quyền. Trong Cơ Đốc giáo, thẩm quyền tối thượng thuộc về chính Đức Chúa Trời, Đấng đã bày tỏ chính Ngài một cách trọn vẹn và dứt khoát qua Con Ngài là Đức Chúa Jesus Christ.

Kinh Thánh tuyên bố: “Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta, đầy ơn và lẽ thật” (Giăng 1:1, 14). Chữ “Ngôi Lời” trong nguyên văn Hy Lạp là Logos (Λόγος), biểu thị lời phán có thẩm quyền tối cao, lẽ thật biện giải và nguyên lý sáng tạo của Đức Chúa Trời. Thẩm quyền không nằm ở một văn bản tách rời khỏi một nhân vật, mà nằm ở chính Đấng Christ, là Lời sống động. Kinh Thánh là Lời được viết ra của Đức Chúa Trời, có thẩm quyền tuyệt đối bởi vì nó làm chứng về Đấng Christ (Giăng 5:39) và được Đức Thánh Linh soi dẫn (II Ti-mô-thê 3:16). Chúa Giê-xu phán: “Các ngươi dò xem Kinh Thánh, vì tưởng bởi đó được sự sống đời đời; ấy là Kinh Thánh làm chứng về ta vậy” (Giăng 5:39). Do đó, mọi sự giải kinh, hiểu biết đều phải quy về Đấng Christ.

Phong trào Salafi thường nhấn mạnh vào việc tuân thủ nghiêm ngặt luật lệ tôn giáo (Sharia) như con đường thể hiện và củng cố đức tin. Điều này khiến chúng ta nhớ lại cuộc tranh luận thời Hội Thánh ban đầu về luật pháp và ân điển. Sứ đồ Phao-lô đã tranh chiến chống lại những người muốn đặt gánh nặng luật pháp Môi-se lên các tín hữu ngoại bang.

Trong thư Ga-la-ti, ông viết: “Vì chẳng có một ai được xưng công bình bởi luật pháp trước mặt Đức Chúa Trời... Vả, bởi luật pháp, tôi đã chết cho luật pháp, để sống cho Đức Chúa Trời. Tôi đã bị đóng đinh vào thập tự giá với Đấng Christ” (Ga-la-ti 3:11a; 2:19). Từ Hy Lạp cho “luật pháp” là nomos (νόμος). Phao-lô phân biệt rõ ràng giữa việc tìm sự công bình bởi việc làm của luật pháp (erga nomou) và bởi đức tin nơi Đấng Christ (Ga-la-ti 2:16). Sự cứu rỗi là ÂN ĐIỂN (χάρις - *charis*) thuần túy, bởi đức tin nơi sự chết chuộc tội và sự sống lại của Chúa Giê-xu (Ê-phê-sô 2:8-9). Đây là điểm khác biệt căn bản và vinh hiển nhất của Tin Lành: “Vì tôi làm cho anh em biết Tin Lành mà tôi đã rao giảng... ấy là Đấng Christ chịu chết vì tội chúng ta theo lời Kinh Thánh; Ngài đã bị chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại theo lời Kinh Thánh” (I Cô-rinh-tô 15:1, 3-4).

Việc tìm hiểu về các phong trào tôn giáo khác như Salafi đem lại cho chúng ta những bài học thực tiễn quý báu:

1. Trân Quý Sự Mặc Khải Trọn Vẹn Nơi Đấng Christ: Khi thấy sự khao khát “trở về nguồn” của người khác, chúng ta càng cảm tạ Chúa vì Ngài đã không để chúng ta phải tìm kiếm một nguồn chân lý mơ hồ trong quá khứ. Chân lý là một Person – một Ngôi Vị – hiện đang sống và ngự bên hữu Đức Chúa Trời. Mỗi ngày, chúng ta được kêu gọi “nhìn xem Đức Chúa Jêsus, là cội rễ và cuối cùng của đức tin” (Hê-bơ-rơ 12:2).

2. Sống Với Đức Tin Căn Bản Trên Nền Tảng Kinh Thánh: Trước sự phức tạp của nhiều giáo lý đời nay, Cơ Đốc nhân cần bám chắc vào những lẽ thật nền tảng, đơn sơ mà sâu nhiệm của Kinh Thánh. Như Phao-lô khuyên Ti-mô-thê: “Hãy đứng vững trong những sự con đã đỗ học và đã được giao phó, vì biết con đã học những ai” (II Ti-mô-thê 3:14). Hãy siêng năng nghiên cứu Kinh Thánh với sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh.

3. Thái Độ Khi Đối Thoại: Hiểu biết giúp chúng ta có thái độ đúng đắn khi tiếp xúc với anh em Hồi giáo nói chung. Chúng ta không tranh luận để thắng thua, nhưng trong tình yêu thương, khiêm nhường và tôn trọng, để làm chứng về ân điển của Chúa Giê-xu. “Hãy nói những lời lành, dịu dàng, có tính xây dựng và đúng lúc, để đem ơn phước đến cho người nghe” (Ê-phê-sô 4:29, bản diễn ý). Hãy nhớ rằng, chính Đức Thánh Linh mới cảm động lòng người.

4. Cầu Nguyện Có Hiểu Biết: Chúng ta được thúc giục cầu nguyện cho mọi người (I Ti-mô-thê 2:1). Hiểu biết về những người theo phong trào Salafi giúp chúng ta cầu nguyện cụ thể hơn: xin Chúa mở mắt tâm linh họ để nhìn thấy sự vinh hiển của Đức Chúa Jêsus Christ, là Con Đức Chúa Trời và là Đấng Cứu Rỗi duy nhất (II Cô-rinh-tô 4:6). Cầu nguyện để họ tìm được sự bình an thật sự không đến từ sự tuân giữ luật lệ, mà đến từ mối quan hệ với Chúa.

Việc tìm hiểu về phong trào Salafi cuối cùng dẫn chúng ta trở về với kho báu vô giá của chính mình: Tin Lành của Đức Chúa Jêsus Christ. Trong một thế giới đầy dẫy những lời kêu gọi trở về với nhiều dạng “nguồn cội” khác nhau, chúng ta tuyên xưng rằng Nguồn Cội của chúng ta là chính Đức Chúa Cha, Đấng đã yêu thương thế gian đến nỗi ban Con Một của Ngài (Giăng 3:16). Chúng ta không tìm về một thời đại vàng son đã qua, nhưng hướng về sự trở lại vinh hiển của Vua chúng ta, và trông đợi trời mới đất mới (Khải huyền 21:1-5).

Hãy để sự hiểu biết này không dừng lại ở học thuật, mà thúc giục chúng ta sốt sắng hơn trong đời sống cầu nguyện, gắn bó với Lời Chúa, và sẵn sàng chia sẻ niềm hy vọng sống động mà chúng ta có trong Ngài. “Nhưng hãy tôn Đấng Christ, là Chúa, làm thánh trong lòng mình. Hãy thường thường sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em, nhưng phải hiền hòa và kính sợ” (I Phi-e-rơ 3:15).