Ý Chỉ Tối Cao và Ý Chỉ Được Bày Tỏ của Đức Chúa Trời
Trong hành trình đức tin, một trong những chủ đề vừa sâu nhiệm vừa thiết thực mà Cơ Đốc nhân thường đối diện chính là ý muốn của Đức Chúa Trời. Kinh Thánh nói nhiều về ý chỉ, mạng lịnh và kế hoạch của Ngài. Tuy nhiên, nếu không phân biệt rõ ràng, chúng ta dễ rơi vào sự nhầm lẫn giữa những gì Đức Chúa Trời định trước một cách tối cao (nhưng thường được giấu kín) và những gì Ngài truyền dạy một cách rõ ràng (để chúng ta vâng theo). Sự phân biệt này không phải là sự phân chia trong bản tính của Đức Chúa Trời, mà là sự phân biệt trong cách Ngài liên hệ với tạo vật và bày tỏ chính mình cho chúng ta. Hiểu rõ điều này là chìa khóa để có một đời sống tin kính vừa bình an trong sự tể trị tối cao của Chúa, vừa sốt sắng trong sự vâng phát ý chỉ được bày tỏ của Ngài.
1. Ý Chỉ Tối Cao (The Sovereign Will / Decretive Will): Đây là ý chỉ bí mật, chủ tể, bất biến và không thể cưỡng lại của Đức Chúa Trời, liên quan đến mọi sự đã, đang và sẽ xảy ra trong vũ trụ. Ý chỉ này nằm trọn trong sự khôn ngoan vô hạn và kế hoạch đời đời của Ngài, thường được gọi là "mạng định" hay "chỉ định". Không một sự kiện nào, dù lớn hay nhỏ, vui hay buồn, lành hay dữ, có thể xảy ra ngoài phạm vi cho phép của ý chỉ tối cao này. "Vì Ngài phán, việc bèn có; Ngài biểu, vật bèn đứng vững bền." (Thi-thiên 33:9). Ý chỉ này thuộc về phạm vi chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời.
2. Ý Chỉ Được Bày Tỏ (The Revealed Will / Preceptive Will): Đây là ý chỉ của Đức Chúa Trời đã được Ngài công bố một cách rõ ràng qua Kinh Thánh, qua các điều răn, luật pháp, nguyên tắc sống và sự dạy dỗ của Chúa Giê-xu Christ. Ý chỉ này cho chúng ta biết Đức Chúa Trời yêu thích điều gì, ghét bỏ điều gì, và đòi hỏi nơi chúng ta điều gì. Khác với ý chỉ tối cao, con người có thể và thường xuyên chống lại, không vâng theo ý chỉ được bày tỏ này. "Hỡi loài người, Đức Giê-hô-va đã tỏ cho ngươi điều gì là thiện; cái điều mà Ngài đòi ngươi há chẳng phải là làm sự công bình, ưa sự nhân từ và bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời ngươi sao?" (Mi-chê 6:8). Ý chỉ này thuộc về phạm vi bổn phận và sự vâng phục của con người.
Phân đoạn then chốt làm nền tảng cho sự phân biệt này được tìm thấy trong Phục truyền Luật-lệ Ký 29:29: "Những sự bí mật thuộc về Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta; song những sự bày tỏ thuộc về chúng ta, và con cháu chúng ta đời đời, để chúng ta làm theo các lời của luật pháp nầy." (Phục truyền 29:29). Từ Hê-bơ-rơ cho "sự bí mật" (סָתַר - *cather*) chỉ những điều bị che giấu, kín nhiệm. Còn "sự bày tỏ" (גָּלָה - *galah*) nghĩa là lột trần, tiết lộ, bóc mở ra. Đức Chúa Trời có những điều bí mật trong ý chỉ tối cao của Ngài, nhưng Ngài đã bày tỏ cho chúng ta đầy đủ những gì chúng ta cần biết để sống và vâng lời.
A. Về Ý Chỉ Tối Cao:
Kinh Thánh khẳng định rõ ràng về sự tể trị tuyệt đối của Đức Chúa Trời trên mọi sự:
- Về Sự Sáng Tạo và Lịch Sử: "Ấy là Ngài, là Đấng mở đường trên biển, mở lối trong nước mạnh... Hãy nhớ lại sự đã xảy ra ngày xưa... vì ta là Đức Chúa Trời, không có Chúa nào khác; ta là Đức Chúa Trời, chẳng có ai giống như ta. Ta từ đầu đã rao sự cuối cùng, và thuở xưa những sự chưa làm... phán rằng: Mưu của ta sẽ được thành, ta sẽ làm ra mọi sự ta đẹp lòng." (Ê-sai 43:16, 46:9-10). Từ "mưu" trong tiếng Hê-bơ-rơ là (עֵצָה - *etsah*), chỉ kế hoạch, ý định được tham vấn kỹ lưỡng.
- Về Sự Cứu Rỗi: "Vì những kẻ Ngài đã biết trước, thì Ngài cũng đã định sẵn để nên giống như hình bóng Con Ngài... Còn những kẻ Ngài đã định sẵn, thì Ngài cũng đã gọi... và những kẻ Ngài đã gọi, thì Ngài cũng đã xưng là công bình..." (Rô-ma 8:29-30). Từ "định" ở đây trong tiếng Hy Lạp là (προορίζω - *proorizō*), nghĩa là định trước, quyết định từ trước.
- Ngay Cả Trong Sự Dữ: Trong câu chuyện Giô-sép, chúng ta thấy ý chỉ tối cao của Đức Chúa Trời hoạt động ngay cả qua những ý định xấu xa của con người: "Các ngươi toan hại tôi, nhưng Đức Chúa Trời lại toan làm điều ích cho tôi... để gìn giữ sự sống cho nhiều người." (Sáng-thế Ký 50:20).
B. Về Ý Chỉ Được Bày Tỏ:
Đây là phần chiếm phần lớn Kinh Thánh, là tiêu chuẩn cho đức tin và nếp sống:
- Trong Mười Điều Răn: "Ngươi không có giết người... không phạm tội tà dâm... không trộm cướp..." (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:13-15). Đây là ý chỉ được bày tỏ rõ ràng.
- Trong Lời Dạy của Chúa Giê-xu: "Vả, ý muốn của Cha ta là hễ ai nhìn Con và tin Con, thì được sự sống đời đời..." (Giăng 6:40). Và trong sự cầu nguyện mẫu: "Xin ý Cha được nên, ở đất như trời." (Ma-thi-ơ 6:10). Ở đây, từ Hy Lạp cho "ý muốn" là (θέλημα - *thelēma*), thường chỉ ý muốn được bày tỏ, điều đẹp lòng Chúa.
- Trong Các Thư Tín: Sứ đồ Phao-lô khích lệ: "Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào." (Rô-ma 12:2). Ý muốn "tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn" này chính là ý chỉ được bày tỏ mà chúng ta có thể "thử cho biết" được.
Tại sao việc phân biệt này lại quan trọng đến vậy? Bởi vì sự nhầm lẫn giữa hai điều này có thể dẫn đến những hệ lụy thần học và thuộc linh nghiêm trọng:
1. Tránh Hiểu Lầm về Bản Tính của Đức Chúa Trời: Nếu gộp chung làm một, người ta có thể kết luận sai rằng vì Đức Chúa Trời định mọi sự trong ý chỉ tối cao, nên Ngài là tác giả của tội lỗi (vì tội lỗi xảy ra), hoặc Ngài đẹp lòng với sự bất tuân của con người. Điều này trái với toàn bộ sự bày tỏ về tính thánh khiết và công bình của Ngài. Ý chỉ tối cao của Đức Chúa Trời cho phép tội lỗi xảy ra trong kế hoạch lớn hơn của Ngài, nhưng Ngài ghét tội lỗi và truyền cho con người đừng phạm tội trong ý chỉ được bày tỏ của Ngài.
2. Tránh Thái Độ Thụ Động Sai Lầm (Thuyết Định Mệnh): Nghĩ rằng "vì mọi sự đã định rồi, nên tôi không cần làm gì cả" là một sự hiểu lầm tai hại. Kinh Thánh dạy chúng ta phải nỗ lực, cầu nguyện, rao giảng, và vâng theo các điều răn. Sự tể trị tối cao của Đức Chúa Trời không hủy bỏ trách nhiệm của con người. Chúng ta chịu trách nhiệm về những lựa chọn của mình dựa trên ý chỉ được bày tỏ.
3. Giữ Vững Sự Bình An và Lòng Tin Cậy: Hiểu biết về ý chỉ tối cao cho chúng ta sự bình an sâu xa khi đối diện với nghịch cảnh, thảm kịch, hay những điều không thể hiểu được. Chúng ta tin rằng Đức Chúa Trời vẫn đang cầm quyền, và Ngài sẽ khiến mọi sự hiệp lại làm ích cho những kẻ yêu mến Ngài (Rô-ma 8:28). Đồng thời, hiểu biết về ý chỉ được bày tỏ cho chúng ta mục tiêu rõ ràng và sự hướng dẫn cụ thể cho cuộc sống hằng ngày.
Làm thế nào để sống với sự phân biệt lành mạnh này?
1. Trong Sự Cầu Nguyện:
Chúng ta nên cầu nguyện theo ý chỉ được bày tỏ của Đức Chúa Trời (ví dụ: cầu xin sự khôn ngoan, sự thánh sạch, cơ hội làm chứng, sự bình an... là những điều Ngài hứa ban). Đồng thời, chúng ta thưa với Ngài những ước muốn của lòng mình, nhưng luôn kèm theo thái độ như Chúa Giê-xu: "Song không theo ý muốn Con, mà theo ý muốn Cha." (Ma-thi-ơ 26:39). Chúng ta phó thác kết quả cho ý chỉ tối cao của Ngài.
2. Trong Quyết Định Cuộc Đời:
Khi đứng trước các lựa chọn (nghề nghiệp, hôn nhân, chỗ ở...), thay vì cố gắng "dò tìm" ý chỉ bí mật tối cao của Đức Chúa Trời (mà Ngài chưa bày tỏ), chúng ta nên tập trung vào việc vâng theo ý chỉ được bày tỏ:
- Lựa chọn này có phù hợp với các nguyên tắc đạo đức của Kinh Thánh không?
- Có vinh hiển Chúa không? Có ích cho Hội Thánh và người khác không?
- Có sự bình an từ Chúa Thánh Linh ở trong khi tôi cầu nguyện và suy xét không?
- Tôi có đang sử dụng sự khôn ngoan và những năng lực Chúa ban để phân định không?
3. Trong Đối Diện Với Nghịch Cảnh và Sự Dữ:
Khi đau khổ xảy đến, chúng ta không nói "Đây là ý muốn trực tiếp của Chúa" theo nghĩa Ngài đẹp lòng với điều ác. Thay vào đó, chúng ta nhận biết rằng trong ý chỉ tối cao, Ngài cho phép nó xảy ra vì những mục đích sâu xa hơn mà đôi khi chúng ta chưa hiểu. Chúng ta có thể than khóc, cầu xin, nhưng đồng thời gìn giữ đức tin rằng Ngài vẫn tốt lành và đang làm việc. Chúng ta tiếp tục vâng theo ý chỉ được bày tỏ: tin cậy, cầu nguyện, và yêu thương ngay trong hoàn cảnh khó khăn.
4. Trong Truyền Giáo và Môn Đồ Hóa:
Chúng ta rao giảng Tin Lành (ý chỉ được bày tỏ: mọi người phải ăn năn và tin), nhưng chúng ta biết rằng chỉ có Chúa mới mở lòng người nghe (thuộc về phạm vi ý chỉ tối cao - Ngài thương xót ai tùy ý Ngài, Rô-ma 9:15). Điều này giữ cho chúng ta khiêm nhường (không tự hào về kết quả) nhưng cũng sốt sắng (vì biết mình đang làm công việc được giao).
Sự phân biệt giữa ý chỉ tối cao và ý chỉ được bày tỏ của Đức Chúa Trời là một chân lý giúp chúng ta sống một đời sống đức tin trưởng thành và lành mạnh. Nó giúp chúng ta tránh được thái độ chủ nghĩa định mệnh thụ động, cũng như tránh được sự lo lắng, mê tín khi cố gắng "giải mã" những điều bí mật thuộc về Chúa.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi:
Tin cậy hoàn toàn vào ý chỉ tối cao, bí mật, khôn ngoan và yêu thương của Cha chúng ta trên trời. Chúng ta phó thác tương lai, sự an toàn và kết cục mọi sự trong tay Ngài.
Vâng theo trọn vẹn và sốt sắng ý chỉ được bày tỏ của Ngài qua Kinh Thánh. Đó là la bàn, là ánh sáng, là lương thực cho đời sống thuộc linh hằng ngày của chúng ta.
Cuối cùng, hai ý chỉ này gặp nhau một cách trọn vẹn và tuyệt đẹp nơi thập tự giá của Chúa Giê-xu Christ. Tại đó, ý chỉ tối cao của Đức Chúa Trời về sự cứu chuộc (Công vụ 2:23) đã được thực hiện, và tình yêu vâng phục trọn vẹn ý chỉ được bày tỏ của Đức Chúa Cha (Giăng 6:38) của Con Ngài đã được bày tỏ cách trọn vẹn. Nơi thập tự giá, chúng ta học biết để vừa tôn thờ sự khôn ngoan chủ tể của Đức Chúa Trời, vừa bước đi trong sự vâng phục yêu thương đối với Ngài.