Thuyết Cánh Chung Kitô Giáo
Trong dòng chảy của lịch sử và niềm tin Cơ Đốc, không giáo lý nào vừa mang tính hứa hẹn đầy hy vọng, vừa thách thức sự hiểu biết của chúng ta như giáo lý về Cánh Chung (Eschatology). Xuất phát từ tiếng Hy Lạp ἔσχατος (eschatos) có nghĩa là "cuối cùng" và λόγος (logos) có nghĩa là "học thuyết" hoặc "lời nói", thuyết Cánh Chung là học thuyết nghiên cứu về những sự kiện cuối cùng theo kế hoạch tối hậu của Đức Chúa Trời. Đối với tín đồ Tin Lành, đây không phải là sự tò mò về tương lai để thỏa mãn tri thức, mà là nền tảng sống động định hướng đức tin, sự thờ phượng, và niềm hy vọng vào sự tể trị tuyệt đối của Chúa Cứu Thế Giê-xu trên mọi lịch sử.
I. Nền Tảng Kinh Thánh: Lời Hứa Về Một Sự Kết Thúc Và Một Sự Khởi Đầu Mới
Kinh Thánh, từ đầu đến cuối, là câu chuyện về sự cứu chuộc của Đức Chúa Trời hướng đến một đỉnh điểm vinh quang. Sách Khải Huyền tuyên bố: "Ta là An-pha và Ô-mê-ga, nghĩa là đầu tiên và cuối cùng, khởi nguyên và tận chung" (Khải Huyền 22:13, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Điều này khẳng định rằng Chúa không chỉ là Đấng tạo hóa mà còn là Đấng hoàn tất mọi sự. Các sự kiện cánh chung không phải là một chuỗi biến cố ngẫu nhiên, mà là sự mặc khải có chủ đích về sự chiến thắng sau cùng của Đấng Christ trên tội lỗi, sự chết và Sa-tan.
Trọng tâm không thể chối cãi của thuyết Cánh Chung Tin Lành là sự tái lâm của Chúa Giê-xu Christ. Trước khi về trời, Chúa Giê-xu phán: "Ta đi để sắm sẵn cho các ngươi một chỗ. Khi ta đi, và đã sắm sẵn cho các ngươi một chỗ rồi, ta sẽ trở lại đem các ngươi đi với ta, hầu cho ta ở đâu thì các ngươi cũng ở đó" (Giăng 14:2-3). Sứ đồ Phi-e-rơ khẳng định: "Chúa không chậm trễ về lời hứa của Ngài như mấy người kia tưởng đâu, nhưng Ngài lấy lòng nhịn nhục đối với anh em, không muốn cho một người nào chết mất, song muốn cho mọi người đều ăn năn" (II Phi-e-rơ 3:9). Lời hứa về sự trở lại này là "niềm hy vọng phước hạnh" (Tít 2:13) thúc giục Hội Thánh sống thánh khiết và tỉnh thức.
II. Các Sự Kiện Chính Yếu Trong Quan Điểm Cánh Chung Tin Lành
Mặc dù có những cách giải thích khác nhau về trình tự thời gian (chẳng hạn như Tiền Thiên Hy, Hậu Thiên Hy hay Vô Thiên Hy), các giáo lý cốt lõi sau đây được hầu hết tín đồ Tin Lành xưa nay công nhận dựa trên sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh:
1. Sự Phục Sinh Của Thân Thể Và Sự Cất Lên (Sự Tái Lâm Để Cứu Rỗi): Kinh Thánh dạy rằng khi Chúa tái lâm, những người đã chết trong Đấng Christ sẽ sống lại với thân thể vinh hiển, và những tín đồ đang sống sẽ được biến hóa trong nháy mắt. Sứ đồ Phao-lô giải thích: "Kìa, sự mầu nhiệm tôi tỏ cho anh em: Chúng ta không ngủ hết, nhưng hết thảy đều sẽ biến hóa, trong giây phút, trong nháy mắt, lúc tiếng kèn chót; vì kèn sẽ thổi, kẻ chết đều sống lại được không hay hư nát, và chúng ta đều sẽ biến hóa" (I Cô-rinh-tô 15:51-52). Từ Hy Lạp được dùng cho sự "cất lên" là ἁρπάζω (harpazō), mang nghĩa "cướp lấy, đem đi cách thình lình" (I Tê-sa-lô-ni-ca 4:17). Đây là sự giải cứu cuối cùng cho dân sự của Đức Chúa Trời.
2. Sự Phán Xét: Kinh Thánh trình bày nhiều cuộc phán xét khác nhau. Đối với tín đồ, đó là "toà án của Đấng Christ" (II Cô-rinh-tô 5:10) để xét về việc làm và ban thưởng, không phải để định tội vì tội lỗi đã được Đấng Christ gánh chịu. Sự phán xét kinh khiếp nhất là "Toà Lớn Trắng" (Khải Huyền 20:11-15) dành cho những kẻ không tin, nơi mỗi người bị xét đoán theo những việc mình đã làm và bị ném vào hồ lửa, là sự chết thứ hai.
3. Vương Quốc Ngàn Năm (Millennium): Khải Huyền 20 đề cập đến một giai đoạn ngàn năm mà Sa-tan bị cầm tù và các thánh đồ đồng trị với Đấng Christ. Quan điểm về thời điểm và tính chất của vương quốc này là chủ đề của nhiều cách giải kinh (Tiền Thiên Hy - Christ tái lâm trước thiên niên kỷ; Hậu Thiên Hy - Christ tái lâm sau thiên niên kỷ; Vô Thiên Hy - ngàn năm là biểu tượng). Dù hiểu theo cách nào, chân lý trung tâm vẫn là: "Vương quốc của thế gian thuộc về Chúa chúng ta và Đấng Christ của Ngài, Ngài sẽ trị vì đời đời vô cùng" (Khải Huyền 11:15).
4. Trời Mới Đất Mới Và Sự Sống Đời Đời: Đích điểm sau cùng của kế hoạch Đức Chúa Trời không phải là sự hủy diệt hoàn toàn, mà là sự tái tạo. "Đoạn, tôi thấy trời mới và đất mới... Nầy, đền tạm của Đức Chúa Trời ở giữa loài người! Ngài sẽ ở với chúng, và chúng sẽ làm dân Ngài; còn chính Đức Chúa Trời sẽ ở với chúng" (Khải Huyền 21:1-3). Đây là sự phục hồi trọn vẹn mối tương giao giữa Đức Chúa Trời và con người, nơi không còn sự chết, tang chế, khóc lóc hay đau đớn nữa. Từ Hê-bơ-rơ cho "đời đời" trong Cựu Ước là עוֹלָם (olam), diễn tả một thời gian vô tận, vĩnh cửu.
III. Ứng Dụng Thực Tiễn: Sống Với Viễn Cảnh Đời Đời
Giáo lý cánh chung không dành cho những cuộc tranh luận thuần túy, mà phải biến đổi cách chúng ta sống hôm nay. Dưới đây là những ứng dụng thiết thực:
1. Sống Tỉnh Thức Và Thánh Khiết: Hiểu rằng Chúa có thể trở lại bất cứ lúc nào thúc giục chúng ta sống đời sống thánh khiết. Sứ đồ Giăng viết: "Hỡi kẻ rất yêu dấu, vì chúng ta đang trông mong những sự đó, nên phải làm cho mình nên thánh sạch, không vết, không chỗ trách được trước mặt Ngài" (II Phi-e-rơ 3:14). Niềm hy vọng về sự tái lâm là động lực thanh tẩy đời sống (I Giăng 3:3).
2. Lao Khổ Cho Chúa Cách Trung Tín Và Nhiệt Thành: Lời hứa về sự thưởng công và sự phán xét việc làm thúc đẩy chúng ta phục vụ Chúa cách trung tín, dù trong những việc nhỏ nhất. "Vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, hãy vững vàng, chớ rúng động, hãy làm công việc Chúa cách dư dật luôn, vì biết rằng công khó của anh em trong Chúa chẳng phải là vô ích đâu" (I Cô-rinh-tô 15:58).
3. Rao Truyền Phúc Âm Cách Khẩn Trương: Nhận thức rằng thời gian là có hạn và mọi người cần ăn năn trước khi phán xét đến, khiến chúng ta sốt sắng trong sứ mạng truyền giáo. Mỗi ngày qua đi là một ngày gần hơn với ngày cuối cùng, và nhiều linh hồn vẫn đang hư mất.
4. An Ủi Trong Sự Đau Khổ Và Mất Mát: Niềm tin vào sự phục sinh của thân thể và sự sống đời đời trên đất mới là nguồn an ủi vô song khi đối diện với sự chết. "Chúa sẽ lau hết nước mắt khỏi mắt chúng, sẽ không có sự chết, cũng không có than khóc, kêu ca, hay là đau đớn nữa" (Khải Huyền 21:4). Đây không phải là sự trốn chạy hiện thực, mà là sự đối diện với nó bằng niềm tin vào chiến thắng sau rốt của Đấng Christ.
5. Định Hướng Các Giá Trị Và Ưu Tiên: Viễn cảnh về sự phán xét và sự vĩnh cửu giúp chúng ta đặt lại ưu tiên. Của cải, danh vọng thế gian sẽ qua đi, chỉ có những gì thuộc về vương quốc Đức Chúa Trời là tồn tại đời đời. Chúa Giê-xu dạy: "Các ngươi chớ chứa của cải ở dưới đất... nhưng phải chứa của cải ở trên trời" (Ma-thi-ơ 6:19-20).
Kết Luận: Hy Vọng Chắc Chắn Cho Hôm Nay Và Ngày Mai
Thuyết Cánh Chung Kitô giáo, xét cho cùng, là học thuyết về niềm hy vọng. Nó nhắc nhở chúng ta rằng lịch sử không vô nghĩa, đau khổ không phải là cuối cùng, và cái chết không phải là hết. Lịch sử đang tiến về một hồi kết được định trước bởi Đức Chúa Trời, nơi Chúa Giê-xu Christ, là An-pha và Ô-mê-ga, sẽ được tôn cao là Chúa của mọi chúa, Vua của mọi vua. Sống với viễn cảnh cánh chung không phải là thụ động ngồi chờ, mà là tích cực chu toàn đại mạng lệnh, sống thánh khiết, và giữ vững đức tin giữa một thế hệ cong vẹo. Như lời khuyên cuối cùng của Kinh Thánh: "Đấng làm chứng cho những việc ấy phán rằng: Phải, ta đến mau kia. A-men, lạy Chúa Giê-xu, xin hãy đến!" (Khải Huyền 22:20).