Phân Biệt Điều Đúng Và Sai Theo Kinh Thánh
Từ buổi bình minh của lịch sử nhân loại, câu hỏi “Làm thế nào để biết điều gì là đúng, điều gì là sai?” đã là tâm điểm của mọi nền đạo đức, triết học và tôn giáo. Đối với người tin Chúa, đây không phải là một cuộc truy tìm tri thức thuần túy, mà là hành trình thiết yếu của đức tin, liên quan mật thiết đến mối tương giao với Đấng Tạo Hóa. Kinh Thánh không để chúng ta bơ vơ trong sự mơ hồ về luân lý, nhưng ban cho một nền tảng vững chắc, một tiến trình rõ ràng và một Đấng dẫn dắt thần linh để chúng ta có thể “phân biệt điều lành và điều dữ” (Hê-bơ-rơ 5:14). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nền tảng Kinh Thánh, các nguyên tắc thần học, và những ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân trong việc phân định đúng sai.
I. Nền Tảng Kinh Thánh: Nguồn Gốc Của Tiêu Chuẩn Đúng Và Sai
Trước khi tìm hiểu *cách thức* phân biệt, chúng ta phải định rõ *nguồn gốc* của tiêu chuẩn đúng sai. Quan điểm Kinh Thánh hoàn toàn khác biệt với chủ nghĩa tương đối của thế gian.
1. Đức Chúa Trời Là Tiêu Chuẩn Tuyệt Đối: Bản tính của Đức Chúa Trời chính là nguồn của mọi điều thiện, công bình và thánh khiết. Ngài không chỉ *ra lệnh* về điều thiện; Ngài chính *là* điều thiện (Thi-thiên 100:5; Mác 10:18). Vì vậy, điều “đúng” là điều phù hợp với bản tính thánh khiết, yêu thương và công bình của Đức Chúa Trời. Điều “sai” là điều phản nghịch lại bản tính đó.
2. Sự Mặc Khải Qua Lời Ngài: Đức Chúa Trời đã vui lòng bày tỏ ý muốn và bản tính của Ngài cho con người qua Kinh Thánh. Thi-thiên 119:105 tuyên bố: “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” Từ ngữ Hê-bơ-rơ cho “ngọn đèn” ở đây là ‘nêr, chỉ một chiếc đèn dầu cá nhân, soi sáng từng bước chân. Lời Chúa không phải là ánh đèn pha chiếu xa tít tắp, nhưng là ánh sáng thiết thực, đủ để chúng ta thấy bước kế tiếp và tránh khỏi hầm hố tội lỗi.
3. Sự Phân Biệt Đầu Tiên và Sự Sa Ngã: Trong vườn Ê-đen, Đức Chúa Trời đã đặt ra một ranh giới rõ ràng (Sáng-thế-ký 2:16-17). Sự cám dỗ của con rắn bắt đầu bằng việc đặt nghi vấn vào Lời Chúa (“Há Đức Chúa Trời có phán dặn các ngươi…?”) và kết thúc bằng lời tuyên bố ngược lại với Lời Ngài (“Các ngươi chẳng chết đâu”). Điều này cho thấy gốc rễ của việc không phân biệt được đúng sai nằm ở chỗ: (a) Nghi ngờ Lời Đức Chúa Trời, và (b) Muốn tự mình trở thành tiêu chuẩn (“biết điều thiện và điều ác” như Đức Chúa Trời, nhưng độc lập với Ngài).
II. Sự Khôn Ngoan Đến Từ Đâu? Vai Trò Của Đức Thánh Linh Trong Sự Phân Biệt
Kiến thức về các quy tắc là cần thiết, nhưng chưa đủ. Chúng ta cần sự khôn ngoan để áp dụng các nguyên tắc đạo đức vào những tình huống phức tạp, mơ hồ của cuộc sống.
1. Khôn Ngoan Thuộc Linh Khác Với Sự Khôn Sáng Thế Gian: Sứ đồ Phao-lô phân biệt rõ giữa “sự khôn ngoan của người đời” và “sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời” (1 Cô-rinh-tô 2:5-7, 12-13). Sự khôn ngoan thế gian dựa trên lý trí, kinh nghiệm và quan điểm hữu hạn của con người. Còn sự khôn ngoan đến từ Đức Chúa Trời là siêu nhiên, được bày tỏ bởi Đức Thánh Linh, và hướng đến sự vinh hiển của Ngài.
2. Đức Thánh Linh – Đấng Dẫn Dắt Vào Mọi Lẽ Thật: Chúa Giê-xu hứa ban Đức Thánh Linh, Đấng mà Ngài gọi là “Đấng Yên ủi” (Greek: paraklētos – Đấng được gọi đến bên cạnh để giúp đỡ). Một trong những chức vụ chính của Ngài là “dẫn các ngươi vào mọi lẽ thật” (Giăng 16:13). Đức Thánh Linh không phải là một sức mạnh mơ hồ, nhưng là một Thân vị Đức Chúa Trời, hành động trong lòng tín hữu để: (a) Sống hóa Lời Chúa: Giúp chúng ta hiểu, nhớ và áp dụng Kinh Thánh cách phù hợp (Giăng 14:26). (b) Xét đoán và cảnh tỉnh: Tạo nên sự bất an thánh khi chúng ta sắp phạm tội (sự cáo trách), và sự bình an thánh khi chúng ta đi đúng đường. (c) Ban cho sự khôn ngoan: Gia-cơ 1:5 khẳng định: “Ví bằng trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho.”
III. Những Trở Ngại Làm Lu Mờ Khả Năng Phân Biệt
Dù có Lời Chúa và Đức Thánh Linh, chúng ta vẫn thường xuyên phạm sai lầm trong việc phán đoán. Kinh Thánh chỉ ra những nguyên nhân sâu xa:
- Tấm Lòng Gian Ác (Giê-rê-mi 17:9): Lòng người là “dối trá hơn mọi vật, và cực kỳ xấu xa”. Chính tội lỗi trong chúng ta làm sai lệch nhận thức, khiến chúng ta dễ dàng biện minh cho hành động sai trái của mình.
- Tính Xác Thịt và Những Ham Muốn: Khi ham muốn (về của cải, tình dục, danh vọng, sự thoải mái) trở nên mạnh mẽ, nó có thể “làm mờ mắt” lương tâm và lý trí (Gia-cơ 1:14-15).
- Ảnh Hưởng Của Văn Hóa Và Thế Gian: Rô-ma 12:2 cảnh báo chúng ta đừng “làm theo đời nầy”. Những giá trị, tiêu chuẩn của thế gian (chủ nghĩa cá nhân cực đoan, chủ nghĩa khoái lạc, chủ nghĩa tương đối) liên tục tấn công và làm biến dạng quan điểm của chúng ta.
- Sự Non Trẻ Thuộc Linh: Hê-bơ-rơ 5:13-14 so sánh người chỉ uống “sữa” (những lẽ dễ dàng, cơ bản) với người ăn “đồ ăn đặc” (lẽ sâu nhiệm). Khả năng “phân biệt điều lành và điều dữ” là dấu hiệu của sự trưởng thành thuộc linh, đến từ việc luyện tập “cảm quan” thuộc linh qua sự sử dụng Lời Chúa.
IV. Quy Trình Thực Hành Để Phân Biệt Đúng Sai
Từ những nguyên tắc trên, chúng ta có thể đúc kết một quy trình thực hành gồm nhiều bước, như một “bộ lọc” thuộc linh:
Bước 1: Kiểm Tra Với Lời Chúa Trực Tiếp (Nguyên Tắc Kinh Thánh Rõ Ràng): Hành động hoặc quyết định đó có vi phạm một mạng lệnh rõ ràng hoặc một nguyên tắc Kinh Thánh không? (Ví dụ: không trộm cắp, không nói dối, tránh sự gian dâm). Đây là bước cơ bản nhất. Nếu Kinh Thánh đã phán dứt khoát, vấn đề đã được giải quyết.
Bước 2: Kiểm Tra Với Các Nguyên Tắc Kinh Thánh (Khi Không Có Câu Trả Lời Trực Tiếp): Nhiều vấn đề hiện đại (sử dụng mạng xã hội, đầu tư tài chính, chọn lựa giải trí) không được nhắc đến cụ thể. Lúc này, chúng ta áp dụng các nguyên tắc lớn của Kinh Thánh:
- Nguyên tắc vinh quang Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 10:31): Việc này có tôn vinh Đức Chúa Trời không?
- Nguyên tắc gây vấp phạm (1 Cô-rinh-tô 8:9-13): Việc này có làm cho anh em tôi trong đức tin vấp ngã hay yếu đuối không?
- Nguyên tắc nô lệ (1 Cô-rinh-tô 6:12): Việc này có trở nên chúa tể, kiểm soát tôi không? Tôi có làm chủ được nó không?
- Nguyên tắc đức tin (Rô-ma 14:23): Làm điều gì mà lòng còn nghi ngại, là phạm tội. Nếu tôi không có sự bình an khi làm điều đó, tốt hơn hết là kiêng không làm.
Bước 3: Cầu Nguyện Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan Và Nhạy Bén Thuộc Linh: Thành thật trình dâng quyết định lên Chúa. Cầu xin Đức Thánh Linh cáo trách nếu đó là ý tưởng sai lầm, và ban sự bình an thánh nếu đó là ý muốn Ngài (Phi-líp 4:6-7).
Bước 4: Tìm Kiếm Sự Khuyên Bảo Khôn Ngoan (Châm-ngôn 11:14; 15:22): Đức Chúa Trời thường dùng những tín hữu trưởng thành, am hiểu Kinh Thánh trong Hội thánh để khuyên bảo và sửa dạy chúng ta. Hãy khiêm nhường tham khảo ý kiến của mục sư, trưởng lão hoặc những Cơ Đốc nhân kinh nghiệm.
Bước 5: Xem Xét Động Cơ Và Kết Quả Có Thể Lường Trước: Hãy tự hỏi: Tại sao tôi thực sự muốn làm điều này? (Vì danh Chúa, hay vì tư lợi?). Điều này có dẫn tôi đến gần Chúa hơn không? Kết quả lâu dài của nó là gì? (Ga-la-ti 6:7-8).
V. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Hằng Ngày
1. Trong Công Việc Và Kinh Doanh: Khi đối mặt với áp lực phải nói dối trong báo cáo, hối lộ để được hợp đồng, hoặc chèn ép đồng nghiệp, hãy áp dụng nguyên tắc vinh quang Chúa và nguyên tắc làm chứng. Hành động của tôi có phản ánh sự trung tín và công bình của Đấng Christ không?
2. Trong Các Mối Quan Hệ Và Gia Đình: Khi xung đột xảy ra, phân biệt đúng sai không phải để “thắng” người khác, mà để tìm ra cách cư xử phù hợp với tình yêu thương và sự tha thứ (Ê-phê-sô 4:15, 32). Đôi khi, “đúng” không phải là khăng khăng cái lý của mình, mà là chọn con đường của sự hòa thuận và nhịn nhục.
3. Trong Việc Tiêu Dùng Văn Hóa Giải Trí: Trước một bộ phim, bài hát, hay trò chơi, hãy tự hỏi: Nội dung này có cổ vũ những điều trái với bản tính thánh khiết của Chúa? Nó có khiến tâm trí tôi tập trung vào những điều ô uế, thù hận, hay dâm dục? (Phi-líp 4:8).
4. Trong Việc Sử Dụng Tài Chính: Quyết định chi tiêu, đầu tư của tôi có phản ánh tôi là quản gia của Chúa không? Nó có dẫn đến sự ràng buộc với của cải đời này không? (Ma-thi-ơ 6:19-21).
Kết Luận: Hành Trình Của Sự Vâng Phục Và Biến Đổi
Cuối cùng, phân biệt đúng sai không chỉ là một bài tập trí óc, mà là một hành trình của sự vâng phục. Chúa Giê-xu phán: “Nếu ai muốn làm theo ý muốn của Đức Chúa Trời, thì sẽ biết…” (Giăng 7:17). Chìa khóa của sự hiểu biết thuộc linh là sẵn lòng vâng theo điều Chúa đã bày tỏ. Khi chúng ta trung tín bước đi trong ánh sáng mình đang có, Chúa sẽ ban thêm ánh sáng.
Sự phân biệt cũng gắn liền với sự biến đổi bởi tâm trí (Rô-ma 12:2). Khi chúng ta được Lời Chúa và Thánh Linh Ngài đổi mới tâm thần mình cách liên tục, “cảm quan” thuộc linh của chúng ta ngày càng tinh tế, nhạy bén. Chúng ta sẽ lớn lên từ đứa trẻ cần được dạy từng điều “đừng đụng vào”, trở thành người trưởng thành có thể phân biệt và lựa chọn khôn ngoan trong mọi hoàn cảnh, để sống một đời sống đẹp ý Chúa và ích lợi cho Vương Quốc Ngài.
Hãy bắt đầu từ những điều rõ ràng trong Lời Chúa, nuôi dưỡng mối tương giao với Đức Thánh Linh qua sự cầu nguyện, và bước đi trong sự vâng phục. Bạn sẽ khám phá rằng Đức Chúa Trời thành tín, Ngài sẽ dẫn dắt những ai hết lòng tìm cầu ý muốn Ngài.