Phúc Âm Mác

Trong bộ Tân Ước, Phúc Âm Mác chiếm một vị trí đặc biệt như một bản tường thuật sống động, gấp gáp và đầy năng lượng về cuộc đời, chức vụ, sự chết và sự sống lại của Chúa Cứu Thế Giê-xu. Được xem là sách Phúc Âm đầu tiên được biên soạn (khoảng năm 55-65 SCN), Mác đã cung cấp nền tảng cho Ma-thi-ơ và Lu-ca. Bài viết này sẽ đi sâu nghiên cứu cấu trúc, đặc điểm thần học, bối cảnh lịch sử và những áp dụng thiết thực từ tác phẩm quan trọng này.

Giới Thiệu Tác Giả và Bối Cảnh

Tác giả được truyền thống tin là Giăng Mác (Mark), con trai của Ma-ri, một phụ nữ có địa vị tại Giê-ru-sa-lem (Công vụ 12:12). Ông là người bạn đồng hành với Phao-lô và Ba-na-ba trong chuyến hành trình truyền giáo đầu tiên (Công vụ 12:25; 13:5) và sau này là người cộng sự thân tín của Sứ đồ Phi-e-rơ (I Phi-e-rơ 5:13). Nhiều học giả tin rằng Phúc Âm Mác chính là “ký ức của Phi-e-rơ”, ghi lại những lời rao giảng và chứng đạo của vị sứ đồ trưởng, nhắm đến độc giả chính là các tín hữu gốc Ngoại bang (không phải Do Thái), đặc biệt là cộng đồng Cơ Đốc tại La Mã đang đối diện với sự bắt bớ.

Ngay từ câu đầu tiên, Mác công bố chủ đề trung tâm: “Sự khởi đầu của Tin Lành của Đức Chúa Jêsus Christ, là Con Đức Chúa Trời” (Mác 1:1). Từ Hy Lạp “εὐαγγέλιον” (euangelion) có nghĩa là “tin lành” hay “tin mừng”, khẳng định đây không phải là một tiểu sử thông thường, mà là một tuyên bố mang tính cách mạng về Đấng Mê-si.

Đặc Điểm Văn Phong và Cấu Trúc Độc Đáo

Phúc Âm Mác nổi bật với nhịp điệu nhanh, được thúc đẩy bởi từ “εὐθύς” (euthus) – thường được dịch là “tức thì”, “liền”, “lập tức”. Từ này xuất hiện hơn 40 lần, tạo cảm giác khẩn trương, như một phóng sự. Mác tập trung vào hành động hơn là bài giảng dài. Ông mô tả Chúa Giê-xu là một người của hành động – dạy dỗ, chữa lành, đuổi quỷ, và tiến về thập tự giá một cách chủ động.

Cấu trúc sách có thể được chia như sau:

1. Mở Đầu và Chức Vụ tại Ga-li-lê (1:1-8:26): Giới thiệu Giăng Báp-tít, Chúa chịu báp-têm và cám dỗ, sau đó là một loạt các phép lạ, sự dạy dỗ bằng ẩn dụ và sự đối đầu với các nhà lãnh đạo tôn giáo. Đỉnh điểm là lời tuyên xưng của Phi-e-rơ (8:29).

2. Hành Trình Lên Giê-ru-sa-lem (8:27-10:52): Đây là phần then chốt, nơi Chúa Giê-xu ba lần báo trước về sự thương khó và phục sinh của Ngài (8:31; 9:31; 10:33-34). Mỗi lần tiên báo đều đi kèm với bài học về bản chất thật của môn đồ: từ bỏ chính mình, phục vụ và khiêm nhường.

3. Tuần Lễ Cuối Cùng tại Giê-ru-sa-lem (11:1-15:47): Mô tả chi tiết sự kiện Chúa vào thành, sự xung đột trong đền thờ, bài giảng về thời kỳ cuối cùng, sự phản bội, bữa Tiệc Ly, sự cầu nguyện tại Ghết-sê-ma-nê, các phiên xét xử, sự đóng đinh và chôn cất.

4. Sự Phục Sinh (16:1-8): Bản thảo nguyên thủy có lẽ kết thúc tại câu 8, với cảnh các bà được thiên sứ báo tin và chạy trốn trong sự kinh khiếp lẫn phấn khởi – một kết thúc mở đầy ám ảnh và mời gọi.

Chủ Đề Thần Học Trọng Tâm: Đấng Christ - Đầy Tớ Đau Khổ & Con Đức Chúa Trời

Mác trình bày một sự căng thẳng thần học đầy ý nghĩa giữa hai danh hiệu: “Con Đức Chúa Trời” (1:1, 15:39) và “Con người” (Danh hiệu ưa thích của Chúa Giê-xu, xuất hiện 14 lần). Chúa Giê-xu trong Phúc Âm Mác vừa là Đấng quyền năng, thẩm quyền được bày tỏ qua các phép lạ, vừa là Đấng đau khổ, hoàn toàn vâng phục ý Cha.

Trọng tâm của sứ điệp được tóm gọn trong Mác 10:45: “Vì Con người đã đến, không phải để người ta hầu việc mình, song để hầu việc người ta, và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người.” Từ Hy Lạp “λύτρον” (lutron) có nghĩa là “giá chuộc”, chỉ về cái giá được trả để giải phóng một nô lệ. Đây là cốt lõi của thần học thập tự giá trong Mác: Chúa Giê-xu, với tư cách là Đầy tớ đau khổ của Đức Giê-hô-va (Ê-sai 53), đã dùng chính mạng sống Ngài để chuộc nhân loại khỏi ách nô lệ của tội lỗi và sự chết.

Một chủ đề nổi bật khác là “Bí Mật Mê-si”. Chúa Giê-xu thường ra lệnh cho những người được chữa lành và các quỷ (vốn biết Ngài là ai) phải giữ im lặng (1:34, 44; 3:12; 5:43). Điều này có thể vì Ngài muốn tránh sự hiểu lầm về một Đấng Mê-si thuần chính trị, và để mặc khải trọn vẹn về thân phận đau khổ của Ngài chỉ được hiểu đúng qua sự kiện thập tự giá.

Lời Kêu Gọi Môn Đồ Hóa: Bài Học Cho Hội Thánh Hôm Nay

Phúc Âm Mác không chỉ là câu chuyện về Chúa Giê-xu, mà còn là tấm gương phản chiếu sự yếu đuối và chậm hiểu của các môn đồ. Họ thường sợ hãi (4:40), cứng lòng (6:52), tranh cãi về địa vị (9:33-34), và cuối cùng là chối bỏ và bỏ chạy (14:50). Tuy nhiên, chính trong bối cảnh đó, lời kêu gọi của Chúa Giê-xu càng vang lên mạnh mẽ:

“Ngài bèn kêu đoàn dân và môn đồ mà phán rằng: Nếu ai muốn theo ta, phải liều mình, vác thập tự giá mình mà theo ta.” (Mác 8:34).

Điều này cho thấy môn đồ thật không phải là người hoàn hảo, mà là người, bất chấp sự thất bại, vẫn tiếp tục đứng dậy và đi theo Chúa trên con đường thập tự giá của sự từ bỏ và phục vụ.

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

1. Đức Tin Hành Động: Phúc Âm Mác thách thức chúng ta sống một đức tin năng động, không chỉ nghe lời Chúa mà còn “tức thì” vâng theo. Hãy noi gương người phung (1:40-45) – sau khi được chữa lành, đã không giữ được im lặng mà đi rao truyền.

2. Sẵn Sàng Phục Vụ: Tấm gương tối thượng là Chúa Giê-xu, Đấng đến để hầu việc (10:45). Đời sống Cơ Đốc phải là đời sống phục vụ trong gia đình, Hội Thánh và xã hội, không tìm kiếm địa vị.

3. Đối Diện Với Sự Đau Khổ: Chúa Giê-xu đã thẳng thắn báo trước về thập tự giá cho các môn đồ. Theo Chúa có nghĩa là chấp nhận sự từ bỏ, thậm chí khổ nạn. Chúng ta được gọi để trung tín trong mọi hoàn cảnh, tin cậy rằng con đường thập tự giá dẫn đến sự phục sinh.

4. Tập Trung Vào Tin Lành: Giữa những tranh cãi và phân tâm, sứ mạng cốt lõi vẫn không thay đổi: “Hãy đi khắp thế gian, giảng Tin Lành cho mọi người” (16:15). Lời kêu gọi này vẫn nguyên vẹn cho Hội Thánh ngày nay.

5. Hiểu Biết Đúng Về Chúa Giê-xu: Tránh xa hình ảnh một “Chúa Giê-xu tiện nghi”. Phúc Âm Mác giới thiệu cho chúng ta một Chúa quyền năng nhưng khiêm nhường, là Chúa nhưng cũng là Đầy tớ, là Đấng Chiến Thắng nhưng qua thập tự giá.

Kết Luận

Phúc Âm Mác, với sự giản dị, trực tiếp và mãnh liệt, mời gọi người đọc bước vào một cuộc hành trình. Nó không cho phép chúng ta đứng ngoài quan sát cách thụ động, mà thúc giục chúng ta đưa ra quyết định: “Còn các người thì nói ta là ai?” (Mác 8:29). Câu trả lời của Phi-e-rơ – “Thầy là Đấng Christ” – phải trở thành lời tuyên xưng cá nhân của mỗi chúng ta. Khi nhận biết Ngài là Con Đức Chúa Trời, là Đấng đã phó sự sống mình làm giá chuộc, chúng ta được mời gọi vác thập tự giá mình mà theo Ngài, sống một đời phục vụ và trung tín, với niềm hy vọng vững chắc vào sự phục sinh.

Phúc Âm Mác kết thúc trong sự im lặng và kinh ngạc của những người phụ nữ tại ngôi mộ trống. Nhưng chính sự im lặng ấy là lời mở đầu cho lời rao giảng của Hội Thánh. Tin Lành về Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã bắt đầu và tiếp tục lan ra cho đến ngày nay. Sứ điệp của Mác vẫn nóng hổi tính thời sự và đầy quyền năng biến đổi.