Tại sao Chúa phán xét tội lỗi của A-can một cách nghiêm khắc như vậy?

Sau chiến thắng vang dội tại thành Giê-ri-cô, dân Y-sơ-ra-ên đối mặt với một thất bại bất ngờ và nhục nhã trước thành A-hi nhỏ bé. Nguyên nhân không phải vì quân số ít hay chiến lược sai lầm, mà vì có tội lỗi giữa vòng họ. A-can, người chi phái Giu-đa, đã lấy trộm những vật “cấm” (vật đã được biệt riêng cho Đức Giê-hô-va) và giấu trong trại mình. Hậu quả là cả Y-sơ-ra-ên bị phạt, và khi tội bị phát giác, A-can cùng gia đình bị ném đá rồi thiêu hủy. Sự phán xét này có vẻ quá khắc nghiệt đối với nhiều độc giả ngày nay. Tại sao Đức Chúa Trời lại nghiêm khắc đến thế? Bài viết này sẽ tìm hiểu chi tiết bối cảnh, ý nghĩa thần học và những bài học ứng dụng cho Cơ Đốc nhân.

Bối cảnh lịch sử và thuật lại sự việc

Trước khi vào Đất Hứa, Môi-se đã nhiều lần cảnh báo dân Y-sơ-ra-ên về sự thánh khiết và vâng phục (Phục truyền 7:25-26). Sau khi Môi-se qua đời, Giô-suê lãnh đạo dân chúng. Thành Giê-ri-cô là thành đầu tiên phải đánh hạ, và Đức Giê-hô-va đã ban những chỉ thị rõ ràng:

“Cả thành sẽ bị phú dâng cho Đức Giê-hô-va, … nhưng hãy giữ mình về vật phú dâng, kẻo các ngươi phàm vật gì đáng phú dâng, rồi các ngươi khiến trại quân Y-sơ-ra-ên phải bị phú dâng và xui cho nó bị rối loạn.” (Giô-suê 6:17-18)

Mọi vật trong thành đều thuộc về Đức Chúa Trời: vàng, bạc, đồ đồng, đồ sắt phải đem vào kho tàng của Đền tạm; còn mọi thứ khác phải bị thiêu hủy. Đây là lệnh “cấm” (tiếng Hê-bơ-rơ: cherem – “vật đã dâng hiến, vật bị hủy diệt”).

Sau khi thành sụp đổ, A-can đã thấy “một cái áo choàng Si-nê-a rất đẹp, hai trăm siếc-lơ bạc, và một nén vàng nặng năm mươi siếc-lơ” (Giô-suê 7:21). Ông đã lấy chúng và giấu dưới đất trong trại mình. Hành động này khiến cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời nổi lên cùng Y-sơ-ra-ên (câu 1). Kết quả: ba ngàn quân Y-sơ-ra-ên bị đánh bại tại A-hi, ba mươi sáu người chết (câu 5). Giô-suê và các trưởng lão sấp mặt xuống đất cầu nguyện, Đức Chúa Trời bảo họ phải tìm ra kẻ phạm tội. Qua phương pháp bắt thăm, A-can bị chỉ ra. Sau lời thú tội, A-can cùng vợ con, bò, lừa, chiên, trại và mọi vật thuộc về ông bị đem đến thung lũng A-cô; toàn dân ném đá họ, rồi thiêu xác và chất đá thành đống lớn (câu 24-26).

Tại sao Chúa phán xét nghiêm khắc?

Câu chuyện này khiến nhiều người bối rối, thậm chí phẫn nộ. Tuy nhiên, khi nghiên cứu kỹ lưỡng Kinh Thánh, chúng ta sẽ thấy sự phán xét của Đức Chúa Trời là hoàn toàn công bình và hợp lý trong bối cảnh giao ước. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

1. Tội lỗi trong cộng đồng giao ước ảnh hưởng đến cả dân tộc

Dân Y-sơ-ra-ên là dân tộc được Đức Chúa Trời chọn lựa, họ sống trong mối quan hệ giao ước với Ngài. Một người phạm tội không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn ảnh hưởng đến toàn thể cộng đồng (cũng giống như một chút men làm dậy cả đống bột – 1 Cô-rinh-tô 5:6). Kinh Thánh ghi rõ: “Dân Y-sơ-ra-ên phạm tội về vật cấm; vì A-can … đã lấy vật cấm, nên cơn thạnh nộ của Đức Giê-hô-va nổi lên cùng dân Y-sơ-ra-ên” (Giô-suê 7:1). Hậu quả là thất bại tại A-hi, 36 người chết. Sự thánh khiết của cả cộng đồng bị tổn hại, và tội lỗi phải được thanh tẩy.

2. Vi phạm mệnh lệnh rõ ràng, cố ý của Đức Chúa Trời

Đức Chúa Trời đã tuyên bố rõ ràng qua Giô-suê: “Các ngươi chớ lấy vật cấm, e các ngươi bị cấm, và các ngươi gây cho trại quân Y-sơ-ra-ên phải bị cấm và xui cho nó bị rối loạn chăng?” (Giô-suê 6:18). A-can biết rõ điều này, nhưng vì lòng tham (Giô-suê 7:21: “tôi thấy… tôi tham muốn… tôi lấy”) nên đã cố ý bất tuân. Sự bất tuân là hành động chống lại thẩm quyền của Đức Chúa Trời. Trong giao ước, tội cố ý vi phạm luật pháp bị xử rất nặng (Dân số 15:30-31).

3. Trộm cắp những vật đã được biệt riêng cho Đức Chúa Trời

A-can không chỉ lấy đồ của người Ca-na-an, mà những vật đó đã được định rõ là thuộc về Đức Giê-hô-va. Hành động của ông là trộm cắp trực tiếp từ chính Đức Chúa Trời. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “cherem” (vật cấm) mang ý nghĩa dâng hiến hoặc hủy diệt hoàn toàn; nó không còn thuộc về con người nữa. Lấy vật ấy là xâm phạm nghi lễ, phạm thượng. Tương tự, sau này trong Hội thánh, A-na-nia và Sa-phê-ra bị đoán phạt tức thì vì giữ lại một phần tiền trong khi nói dối rằng đã dâng hết cho Đức Chúa Trời (Công vụ 5:1-11).

4. Sự thánh khiết là điều kiện để nhận lãnh phước hạnh

Khi bước vào Đất Hứa, dân Y-sơ-ra-ên phải học bài học quan trọng: sự thành công trong chiến trận không đến từ sức mạnh quân sự mà từ sự vâng lời và thánh khiết trước mặt Đức Chúa Trời. “Ví bằng ngươi gìn giữ lễ Vượt Qua, … ngươi hãy cất bỏ tà thần khỏi giữa ngươi” (Giô-suê 5-6). Tội lỗi của một người có thể cản trở phước hạnh của cả dân. Sự phán xét nghiêm khắc nhằm dạy cho Y-sơ-ra-ên biết rằng Đức Chúa Trời là thánh, Ngài không dung thứ tội lỗi. Điều này cũng được lặp lại trong Tân Ước: “Hãy theo đuổi sự thánh khiết, vì nếu không có sự thánh khiết thì chẳng ai được thấy Đức Chúa Trời” (Hê-bơ-rơ 12:14).

5. Sự phán xét như một bài học cho cả dân Y-sơ-ra-ên và hậu thế

Việc xử A-can công khai và dứt khoát để lại một dấu ấn mạnh mẽ trong tâm trí dân chúng. Họ nhận ra rằng Đức Chúa Trời sẽ không bỏ qua tội lỗi. Sách Giô-suê ghi lại sự kiện này để cảnh báo mọi thế hệ sau: “Đức Giê-hô-va phán: Sao ngươi sấp mặt xuống đất? Y-sơ-ra-ên đã phạm tội… Vậy nên dân Y-sơ-ra-ên không thể đứng nổi trước mặt kẻ thù nghịch mình” (Giô-suê 7:10-12). Đức Chúa Trời muốn dân sự hiểu mối liên hệ giữa sự vâng lời và chiến thắng, giữa tội lỗi và thất bại. Bài học đó vẫn còn nguyên giá trị cho Hội thánh ngày nay: tội lỗi không được xử lý sẽ cản trở sự hiệp một và sức mạnh thuộc linh.

6. Bản chất của tội lỗi và sự công bình của Đức Chúa Trời

Đức Chúa Trời là Đấng thánh khiết tuyệt đối, không thể chịu đựng tội lỗi. Mọi tội lỗi đều đáng chết: “Tiền công của tội lỗi là sự chết” (Rô-ma 6:23). Trong Cựu Ước, hình phạt cho nhiều tội là tử hình. Sự công bình của Đức Chúa Trời đòi hỏi tội phải bị trừng phạt. A-can đã vi phạm lệnh cấm, và hình phạt dành cho tội này là chết (xem Lê-vi 27:28-29). Đức Chúa Trời không thiên vị; Ngài đối xử với mọi người cách công bình. Tuy nhiên, Ngài cũng đầy lòng thương xót và cho phép A-can cơ hội thú tội (Giô-suê 7:19). Nhưng dù đã thú tội, hậu quả vẫn phải được thi hành.

7. Vấn đề gia đình A-can bị phán xét

Một khía cạnh khó hiểu nhất là việc vợ con, súc vật và tài sản của A-can cũng bị tiêu diệt. Có nhiều cách giải thích:

• Sự đồng lõa: Có thể gia đình A-can biết việc ông lấy vật cấm và giữ im lặng, thậm chí cùng hưởng lợi. Họ cũng phạm tội.
• Trách nhiệm gia đình: Trong văn hóa giao ước Cựu Ước, gia đình là một đơn vị. Tội của gia trưởng có thể ảnh hưởng đến cả nhà (Giô-suê 7:24: “đem A-can… cùng các con trai, con gái… mọi vật thuộc về hắn”). Hơn nữa, việc hủy diệt mọi thứ liên quan đến tội lỗi là cách triệt để ngăn ngừa ô uế lây lan.
• Biểu tượng: Sự phán xét nhấn mạnh tính nghiêm trọng của tội; mọi thứ bị ô uế vì vật cấm phải bị tiêu hủy. Súc vật và tài sản là một phần của gia đình, và chúng cũng bị “cấm” theo lệnh ban đầu về thành Giê-ri-cô.

Dù sao, chúng ta phải nhớ rằng Đức Chúa Trời là Đấng thánh khiết và công bình, Ngài biết rõ tấm lòng mỗi người, và quyết định của Ngài là đúng đắn. Chúng ta không nên đánh giá Ngài bằng tiêu chuẩn loài người.

Ứng dụng thực tiễn cho Cơ Đốc nhân ngày nay

Câu chuyện A-can không chỉ là lịch sử, mà còn là bài học thuộc linh sống động cho Hội thánh và mỗi tín hữu:

a. Nhận thức tính nghiêm trọng của tội lỗi

Đối với Đức Chúa Trời, tội lỗi là điều ghê tởm và phải bị trừng phạt. Ngày nay, chúng ta sống dưới ân điển, nhưng điều đó không có nghĩa chúng ta có thể phạm tội cách nhẹ dạ. “Vậy chúng ta sẽ nói làm sao? Chúng ta phải cứ ở trong tội lỗi, hầu cho ân điển được dư dàng chăng? Chẳng hề như vậy!” (Rô-ma 6:1-2). Chúng ta cần xưng tội, ăn năn và từ bỏ tội lỗi mỗi ngày.

b. Tội lỗi cá nhân ảnh hưởng đến cộng đồng

Hội thánh là thân thể Đấng Christ; tội lỗi của một thành viên có thể làm yếu đuối cả Hội thánh. Ví dụ, sự bất hòa, tham lam, gian dối gây chia rẽ và cản trở công việc Chúa. Vì vậy, mỗi tín hữu cần sống thánh khiết, và Hội thánh cần quản trị cách khôn ngoan, giải quyết tội lỗi theo Lời Chúa (1 Cô-rinh-tô 5:1-5).

c. Đừng giấu tội – hãy thành thật với Chúa

A-can đã giấu vật trộm dưới đất, nhưng không thể giấu khỏi Đức Chúa Trời. Nhiều khi chúng ta cũng cố che đậy tội lỗi trong lòng, nhưng điều đó chỉ đem đến sự ngăn trở trong mối thông công với Chúa. Hãy mở lòng thú nhận với Ngài, vì “Nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình, sẽ tha tội cho chúng ta, và làm sạch chúng ta khỏi mọi điều gian ác” (1 Giăng 1:9).

d. Cảnh giác với lòng tham

A-can thừa nhận: “Tôi thấy… tôi tham muốn… tôi lấy” (Giô-suê 7:21). Lòng tham là cội rễ của mọi tội ác (1 Ti-mô-thê 6:10). Trong một thế giới đề cao vật chất, Cơ Đốc nhân cần học lòng thỏa lòng và biết phân biệt những gì thuộc về Đức Chúa Trời. Hãy dâng cho Ngài những gì Ngài đòi hỏi và tránh xa sự ham mê của cải.

e. Tin cậy vào sự công bình và nhân từ của Đức Chúa Trời

Mặc dù hình ảnh phán xét có vẻ khắc nghiệt, nhưng chúng ta phải nhớ rằng Đức Chúa Trời không thay đổi; Ngài vẫn ghét tội nhưng yêu thương tội nhân. Ngài đã ban Con Ngài, Chúa Giê-xu Christ, gánh chịu hình phạt thay cho chúng ta. Nhờ đó, ai tin nhận Ngài sẽ không bị kết án (Rô-ma 8:1). Tuy nhiên, chúng ta không nên lợi dụng ân điển để sống buông thả, mà phải sống xứng đáng với ơn cứu rỗi.

Kết luận

Sự phán xét nghiêm khắc dành cho A-can dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời rất thánh khiết và nghiêm túc về tội lỗi. Ngài không bỏ qua bất cứ vi phạm nào, nhưng Ngài cũng ban cho chúng ta con đường giải thoát qua Chúa Giê-xu Christ. Là con cái Ngài, chúng ta được kêu gọi sống thánh khiết, vâng lời, và khi phạm tội thì ăn năn ngay. Hãy nhớ rằng tội lỗi không bao giờ chỉ là chuyện riêng tư; nó ảnh hưởng đến Hội thánh và mối quan hệ với Chúa. Nguyện chúng ta luôn giữ lòng trong sạch, chạy đến với Chúa mỗi ngày, và kinh nghiệm chiến thắng thuộc linh mà Ngài ban cho.