Làm thế nào tôi có thể biết được điều nào đó là tội?

Trong hành trình đức tin, một trong những câu hỏi căn bản và thường trực nhất mà mỗi Cơ Đốc nhân phải đối diện là: “Làm thế nào tôi có thể biết được điều nào đó là tội?”. Câu hỏi này không chỉ đơn thuần là vấn đề đạo đức hay luật pháp, mà thẳm sâu hơn, đó là khát khao được sống đẹp lòng Đức Chúa Trời, được bước đi trong sự tự do thật và duy trì mối tương giao thân mật với Ngài. Sự hiểu biết rõ ràng về tội lỗi là nền tảng cho sự ăn năn, kinh nghiệm ân điển và sự nên thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá bản chất của tội lỗi và cung cấp những nguyên tắc thực tiễn, dựa trên Lời Chúa, giúp tín hữu phân biệt được ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:2).

Trước khi tìm hiểu cách nhận biết tội, chúng ta phải hiểu tội là gì theo tiêu chuẩn của Đấng Tạo Hóa. Kinh Thánh đưa ra nhiều định nghĩa sâu sắc:

1. Tội là sự trật mục tiêu: Từ Hy Lạp được dùng phổ biến nhất cho “tội lỗi” trong Tân Ước là “hamartia” (ἁμαρτία), có nghĩa đen là “trật mục tiêu” hoặc “không đạt được tiêu chuẩn”. “Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 3:23). Sự vinh hiển của Đức Chúa Trời chính là tiêu chuẩn trọn vẹn, và bất cứ điều gì không đạt đến sự trọn vẹn đó đều là “trật mục tiêu”.

2. Tội là sự vi phạm luật pháp: “Ai phạm tội tức là trái luật pháp; và sự tội lỗi tức là sự trái luật pháp” (1 Giăng 3:4). Từ Hy Lạp ở đây là “anomia” (ἀνομία), nghĩa là “sự vô luật pháp” hoặc “sự phản loạn”. Tội không chỉ là một sai sót ngẫu nhiên, mà là thái độ và hành động chống lại quyền cai trị và luật pháp của Đức Chúa Trời.

3. Tội là sự không vâng phục: Câu chuyện nguyên tội trong Sáng-thế Ký chương 3 mô tả tội lỗi bắt nguồn từ sự không vâng lời của A-đam và Ê-va khi họ ăn trái cây bị cấm. Sự vâng phục là then chốt.

4. Tội là điều không bởi đức tin mà đến: Sứ đồ Phao-lô tuyên bố một nguyên tắc quan trọng: “Vả, mọi sự không bởi đức tin mà đến đều là tội lỗi” (Rô-ma 14:23). Điều này mở rộng phạm vi của tội ra ngoài những hành vi được liệt kê rõ ràng, chạm đến động cơ và niềm tin nơi Chúa đằng sau mọi hành động của chúng ta.

5. Tội là biết điều lành mà không làm: “Vậy, kẻ biết làm lành mà chẳng làm, thì phạm tội” (Gia-cơ 4:17). Như vậy, tội không chỉ là hành động sai trái (commission), mà còn là sự thiếu sót trong việc làm điều đúng (omission).

Dựa trên những định nghĩa căn bản, chúng ta có thể rút ra các nguyên tắc thực tiễn để nhận biết điều gì là tội.

Nguyên Tắc 1: Đối Chiếu Với Tiêu Chuẩn Tuyệt Đối Của Đức Chúa Trời – Mười Điều Răn & Lời Dạy Của Chúa Cứu Thế
Luật pháp của Đức Chúa Trời, được tóm tắt trong Mười Điều Răn (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:1-17) và được Chúa Giê-xu làm trọn, là tấm gương phản chiếu bản tính thánh khiết của Ngài. Chúa Giê-xu tóm tắt luật pháp thành hai điều răn lớn: yêu Chúa hết lòng và yêu người lân cận như chính mình (Ma-thi-ơ 22:37-40). Bất cứ điều gì vi phạm tình yêu thánh khiết này đều là tội. Ví dụ:

- “Ngươi không được thờ thần nào khác” (Điều răn 1) cảnh báo tội thần tượng hóa (tiền bạc, danh vọng, mối quan hệ).
- “Ngươi không được phạm tội tà dâm” (Điều răn 7) được Chúa Giê-xu mở rộng thành: “Hễ ai ngó đàn bà mà động tình tham muốn, thì trong lòng đã phạm tội tà dâm với người rồi” (Ma-thi-ơ 5:28). Điều này cho thấy tội bắt nguồn từ tấm lòng.

Nguyên Tắc 2: Lắng Nghe Tiếng Phán Của Lương Tâm Đã Được Kinh Thánh Rèn Luyện
Lương tâm là cơ chế bên trong mà Đức Chúa Trời ban cho để phân biệt phải trái. Tuy nhiên, lương tâm có thể bị se sắt (1 Ti-mô-thê 4:2) hoặc bị ô uế (Tít 1:15). Vì vậy, lương tâm cần được thanh tẩy và huấn luyện bằng Lời Chúa. Khi lương tâm cáo trách chúng ta (Rô-ma 2:15), đó thường là dấu hiệu cho thấy Đức Thánh Linh đang cảnh tỉnh về một điều có thể là tội. “Phần chúng ta, nếu lòng mình chẳng cáo trách, thì chúng ta có lòng rất dạn dĩ, được đến gần Đức Chúa Trời” (1 Giăng 3:21).

Nguyên Tắc 3: Xem Xét Lời Cảnh Báo Trực Tiếp Từ Kinh Thánh
Kinh Thánh liệt kê rõ ràng nhiều hành vi được xem là tội. Các phân đoạn như Mác 7:21-23, 1 Cô-rinh-tô 6:9-10, Ga-la-ti 5:19-21, và Khải Huyền 21:8 đều liệt kê những việc làm của xác thịt và những điều đáng bị đoán phạt. Đây là những chỉ dẫn không thể nhầm lẫn. Ví dụ: “Những việc làm của xác thịt là rõ ràng lắm: ấy là gian dâm, ô uế, luông tuồng, thờ hình tượng, phù phép, thù oán, tranh đấu, ghen ghét, buồn giận, cãi lẫy, bất bình, bè đảng, ganh gổ, say sưa, mê ăn uống, cùng các sự khác giống như vậy” (Ga-la-ti 5:19-21).

Nguyên Tắc 4: Áp Dụng Các Nguyên Tắc Rộng Hơn: Làm Vinh Danh Chúa Và Gây Dựng Người Khác
Khi đối diện với những vấn đề không được Kinh Thánh đề cập trực tiếp, chúng ta có hai câu hỏi then chốt:

1. “Điều này có làm vinh hiển Đức Chúa Trời không?” “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm” (1 Cô-rinh-tô 10:31).

2. “Điều này có gây vấp phạm hay gây dựng cho anh em tôi trong đức tin không?” “Vậy thì, chúng ta hãy tìm cách làm nên hòa thuận và làm gương sáng cho nhau” (Rô-ma 14:19). Nguyên tắc yêu thương này đặt phúc lợi thuộc linh của người khác lên trên sự tự do cá nhân của chúng ta (1 Cô-rinh-tô 8:9-13).

Nguyên Tắc 5: Nhận Sự Hướng Dẫn Và Xác Quyết Của Đức Thánh Linh
Đức Thánh Linh là Đấng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Một trong những chức năng của Ngài là khiến thế gian tự cáo về tội lỗi (Giăng 16:8). Sự hiện diện của Đức Thánh Linh trong lòng tín hữu tạo nên một sự nhạy bén thuộc linh, một “khẩu vị” cho những điều thánh khiết và một sự khó chịu đối với những điều ô uế. Sự bình an của Đấng Christ cai trị trong lòng chúng ta cũng là một thước đo (Cô-lô-se 3:15). Nếu một quyết định hay hành động nào đó cướp đi sự bình an thật từ Chúa, đó là tín hiệu cần xem xét lại.

Nguyên Tắc 6: Xem Xét Tính Chất Nô Lệ Của Hành Động
Một câu hỏi quan trọng khác: “Điều này có đang chi phối, cai trị tôi không?” “Mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích; mọi sự tôi có phép làm, nhưng tôi chẳng để sự gì bắt phục được tôi” (1 Cô-rinh-tô 6:12). Dù một điều có thể tự nó không sai, nhưng nếu nó trở thành chủ nhân của chúng ta thay vì Chúa, thì nó đã trở thành thần tượng và là tội.

Dựa trên những nguyên tắc trên, đây là một quy trình thực hành khi bạn phân vân về một hành động, lựa chọn hay tư tưởng:

Bước 1: Kiểm Tra Kinh Thánh. Tra cứu xem Kinh Thánh có nói gì trực tiếp về vấn đề này không? Sử dụng công cụ tìm kiếm hoặc chú giải. Hãy nhớ giải nghĩa trong ngữ cảnh.

Bước 2: Cầu Nguyện Với Thái Thức Sẵn Lòng Vâng Theo. Thưa với Chúa: “Lạy Chúa, xin bởi Thánh Linh Ngài soi sáng con. Nếu đây là tội, xin cho con thấy rõ và ban cho con sức mạnh để từ bỏ. Con muốn vâng lời Ngài hơn là thỏa mãn ý muốn của con.”

Bước 3: Tự Vấn Bằng Những Câu Hỏi Then Chốt:
- Hành động/ý nghĩ này có hòa hợp với bản tính yêu thương và thánh khiết của Chúa Giê-xu không?
- Nó có xuất phát từ đức tin và lòng yêu mến Chúa không, hay từ dục vọng xác thịt?
- Nó có gây tổn hại cho thân thể là đền thờ của Đức Thánh Linh không? (1 Cô-rinh-tô 6:19-20)
- Tôi có thể thành thật cầu nguyện và dâng việc này lên cho Chúa mà không thấy xấu hổ không?
- Nó có dẫn tôi đến gần Chúa hơn hay kéo tôi xa Ngài?
- Nếu mọi tín hữu đều làm điều này, Hội Thánh và thế gian có được gây dựng không?

Bước 4: Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan Từ Những Tín Hữu Trưởng Thành. “Trong vòng nhiều người bàn luận, bèn có sự khôn ngoan” (Châm-ngôn 15:22). Hãy hỏi ý kiến những mục sư, hay những Cơ Đốc nhân kính sợ Chúa mà bạn tin cậy, những người có đời sống gương mẫu và hiểu biết Lời Chúa.

Bước 5: Xem Xét Động Cơ Và Xu Hướng Lâu Dài. Hãy tự hỏi: “Mình đang tìm kiếm điều gì qua việc này? Sự thỏa mãn ở nơi Chúa hay ở điều khác?” Đồng thời, xem xét xu hướng: hành động này thường dẫn mình và người khác đến đâu? Nó có mở đường cho những cám dỗ lớn hơn không?

Việc tìm hiểu về tội lỗi có thể khiến chúng ta choáng ngợp và cảm thấy tội lỗi mình quá nhiều. Nhưng hãy nhớ, mục đích của Đức Thánh Linh khi cáo trách chúng ta về tội lỗi không phải để đè bẹp, mà để dẫn đưa chúng ta đến với sự tha thứ và quyền năng biến đổi trong Chúa Cứu Thế Giê-xu.

“Còn nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác” (1 Giăng 1:9). Sự nhận biết tội lỗi là bước đầu tiên dẫn đến sự ăn năn, và sự ăn năn thật luôn mở ra cánh cửa của ân điển. Chúa Giê-xu đã trả giá trọn vẹn cho mọi tội lỗi của chúng ta trên thập tự giá. Giờ đây, Đức Thánh Linh ban cho chúng ta quyền năng để “không làm trọn các điều tham dục của xác thịt” (Ga-la-ti 5:16).

Đừng sợ hãi khi đối diện với tội lỗi trong đời sống mình. Thay vào đó, hãy xem đó là cơ hội để kinh nghiệm ân điển sâu nhiệm hơn, để được Chúa tẩy sạch và để lớn lên trong sự nên thánh. Hãy cầu xin Chúa ban cho bạn “tấm lòng nhạy cảm với tội lỗi” và “tấm lòng tin chắc nơi sự tha thứ của Ngài.” Khi bạn bước đi trong sự vâng phục và tương giao mật thiết với Chúa, chính Ngài sẽ hướng dẫn bạn và ban cho bạn sự khôn ngoan để phân biệt ý muốn tốt lành của Ngài.

“Đức Chúa Trời là sự sáng, trong Ngài chẳng có sự tối tăm đâu. Ví bằng chúng ta nói mình được giao thông với Ngài, mà còn đi trong sự tối tăm, ấy là chúng ta nói dối và không làm theo lẽ thật. Nhưng, nếu chúng ta đi trong sự sáng cũng như chính mình Ngài ở trong sự sáng, thì chúng ta giao thông cùng nhau; và huyết của Đức Chúa Jêsus, Con Ngài, làm sạch mọi tội chúng ta” (1 Giăng 1:5-7).

Kết luận: Nhận biết điều gì là tội không chỉ dựa vào một danh sách cấm đoán, mà là một hành trình thuộc linh của sự tương giao với Đức Chúa Trời. Đó là quá trình để cho Lời Chúa soi rọi mọi ngõ ngách của tấm lòng, để cho Đức Thánh Linh cáo trách và dẫn dắt, và để tình yêu thương với Chúa và với người lân cận trở thành động lực tối cao cho mọi quyết định. Khi chúng ta ở trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, chúng ta không còn là nô lệ của tội lỗi, nhưng được tự do để vâng phục và yêu mến Ngài. Sự tự do thật là tự do khỏi quyền lực của tội lỗi để được làm con cái thật của Đức Chúa Trời.