Thử Nghiệm Mọi Sự (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21)
Trong hành trình đức tin, Cơ Đốc nhân thường xuyên đối diện với vô vàn luồng tư tưởng, giáo lý, và lời khuyên. Làm thế nào để phân biệt được điều gì đến từ Đức Chúa Trời, điều gì phù hợp với chân lý của Ngài? Trong bối cảnh đó, lời khuyên ngắn gọn nhưng đầy quyền năng của sứ đồ Phao-lô trong 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21 trở thành một nguyên tắc sống còn: “Hãy thử nghiệm mọi sự, điều chi lành thì giữ lấy” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ là một lời khuyên khôn ngoan mà còn là một mạng lệnh, một công cụ thiết yếu cho đời sống thuộc linh lành mạnh và vững vàng.
I. Bối Cảnh và Văn Mạch của 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21
Để hiểu trọn vẹn ý nghĩa của một câu Kinh Thánh, chúng ta phải đặt nó trong bối cảnh trực tiếp và tổng thể của bức thư. Câu 21 nằm trong phần kết luận của thư thứ nhất gửi cho Hội thánh Tê-sa-lô-ni-ca, từ câu 12 đến 22, nơi Phao-lô đưa ra một loạt những lời khuyên thực tế, nhanh gọn về cách sống trong cộng đồng Cơ Đốc và trong sự chờ đợi Chúa tái lâm.
“12 Hỡi anh em, chúng tôi nài xin anh em, hãy biết những kẻ có công khó trong vòng anh em, cai trị anh em trong Chúa, và khuyên bảo anh em; 13 hãy lấy lòng rất yêu thương mà kính trọng họ vì cớ công việc họ. Hãy ở cho hòa thuận với nhau. ... 16 Hãy vui mừng mãi mãi, 17 cầu nguyện không thôi, 18 phàm việc gì cũng phải tạ ơn Chúa; vì ý muốn của Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ đối với anh em là như vậy. 19 Chớ dập tắt Thánh Linh; 20 chớ khinh dể các lời tiên tri. 21 Hãy thử nghiệm mọi sự, điều chi lành thì giữ lấy. 22 Bất cứ việc gì tựa như điều ác, thì phải tránh đi.” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:12, 16-22).
Chúng ta thấy một mối liên hệ mật thiết giữa các câu 19, 20, 21, và 22:
• Câu 19 - “Chớ dập tắt Thánh Linh”: Đây là lời cảnh báo chống lại thái độ cứng lòng, khép kín, hoặc tội lỗi ngăn trở công việc và sự bày tỏ của Đức Thánh Linh trong Hội thánh và cá nhân.
• Câu 20 - “Chớ khinh dể các lời tiên tri”: Trong Hội thánh ban đầu, ân tứ nói tiên tri (rao truyền sứ điệp từ Chúa để khích lệ, an ủi và xây dựng - 1 Cô-rinh-tô 14:3) là phổ biến. Phao-lô khuyên đừng xem thường hay loại bỏ mọi lời tuyên bố thuộc linh, nhưng...
• Câu 21 - “Hãy thử nghiệm mọi sự, điều chi lành thì giữ lấy”: Đây là nguyên tắc cân bằng. Không được dập tắt Thánh Linh (c.19), cũng không được mù quáng chấp nhận mọi điều (c.20), mà phải có sự “thử nghiệm” có phê phán. Sau quá trình đó, điều gì được xác nhận là “lành” (tốt, đúng, chân thật) thì mới giữ lại.
• Câu 22 - “Tránh mọi hình thức của sự dữ”: (Bản NIV: “avoid every kind of evil”). Kết quả của việc thử nghiệm là phải loại bỏ triệt để những gì không đạt chuẩn, những gì là ác.
Như vậy, văn mạch cho thấy “thử nghiệm mọi sự” là một thái độ chủ động, thận trọng nhưng không hoài nghi cực đoan. Nó nằm giữa hai thái cực sai lầm: thụ động/dập tắt Thánh Linh và cả tin/khinh dể lời tiên tri.
II. Giải Nghĩa Từ Ngữ Gốc: “Thử Nghiệm” và “Mọi Sự”
Việc khảo sát từ ngữ nguyên bản Hy Lạp (Greek) sẽ làm sáng tỏ hơn mệnh lệnh này.
1. “Thử nghiệm” - δοκιμάζω (dokimazō):
Từ này trong tiếng Hy Lạp cổ mang một ý nghĩa rất phong phú. Nó không chỉ đơn thuần là “kiểm tra” mà là kiểm tra với mục đích chấp nhận sau khi đã xác minh tính xác thực hoặc giá trị. Nó được dùng trong ngữ cảnh:
• Thử nghiệm kim loại (như vàng) để xem nó có nguyên chất không (1 Phi-e-rơ 1:7).
• Thử nghiệm nô lệ trước khi mua.
• Thử nghiệm tiền xu để đảm bảo không bị giả mạo.
Vậy, dokimazō là một quá trình kiểm tra kỹ lưỡng, thẩm định để phát hiện ra giá trị thật, với kỳ vọng sẽ tìm thấy điều gì đó tốt đẹp, nguyên chất để giữ lại. Nó khác với từ peirazō (cám dỗ, thử thách) vốn mang mục đích khiến người ta thất bại. Chúa không bảo chúng ta “cám dỗ mọi sự” mà là “thử nghiệm để tìm ra giá trị thật”.
2. “Mọi sự” - πάντα (panta):
Đây là từ số nhiều của pas, nghĩa là “tất cả, mọi”. Trong bối cảnh này, “mọi sự” chủ yếu ám chỉ “mọi lời tuyên bố thuộc linh, mọi giáo lý, mọi sự dạy dỗ” được đưa ra trong cộng đồng Hội thánh (xuất phát từ câu 20 về “lời tiên tri”). Tuy nhiên, nguyên tắc này có thể mở rộng ra để áp dụng cho các khía cạnh khác của đời sống: các triết lý, các lựa chọn đạo đức, các hình thức thờ phượng, thậm chí là các ấn tượng cá nhân mà chúng ta cho là đến từ Chúa.
3. “Điều chi lành” - τὸ καλόν (to kalon):
Từ kalos không chỉ có nghĩa là “tốt” về mặt đạo đức, mà còn mang nghĩa “đẹp, có phẩm chất cao, hữu ích, đáng mong muốn”. Điều “lành” ở đây là điều đã vượt qua được bài kiểm tra, được chứng minh là phù hợp với bản chất tốt lành, thánh khiết và chân lý của Đức Chúa Trời.
III. Tiêu Chuẩn Để “Thử Nghiệm”: Lời Chúa Là Thước Đo
Một câu hỏi then chốt được đặt ra: Chúng ta thử nghiệm dựa trên tiêu chuẩn nào? Kinh Thánh cung cấp câu trả lời rõ ràng.
1. Lời Đức Chúa Trời là Tiêu Chuẩn Tối Thượng:
Người Bê-rê được khen ngợi vì họ “sẵn lòng chịu lấy đạo, ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng” (Công vụ 17:11). Tiêu chuẩn của họ là “Kinh Thánh” (Cựu Ước lúc bấy giờ). Ngày nay, chúng ta có toàn bộ Kinh Thánh Tân Ước và Cựu Ước. Ê-sai 8:20 tuyên bố: “Hãy theo luật pháp và lời chứng! Nếu ai không nói theo lời nầy, thì chẳng có sự sáng trong họ.” Mọi sự dạy dỗ, kinh nghiệm, hay “khải tượng” đều phải được đối chiếu, so sánh với Lời Chúa đã được mặc khải.
2. Chính Chúa Giê-xu Christ là Trung Tâm của Chân Lý:
Mọi sự dạy dỗ phải tôn cao và phù hợp với chân lý về Chúa Cứu Thế Giê-xu. Giăng cảnh báo: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ. Bởi điều nầy, hãy nhận biết Thánh Linh của Đức Chúa Trời: phàm thần nào xưng Đức Chúa Jêsus Christ lấy xác thịt mà ra đời, thần đó là bởi Đức Chúa Trời.” (1 Giăng 4:1-2). Một tiêu chuẩn căn bản là sự dạy dỗ có công nhận Chúa Giê-xu là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời, đã đến trong xác thịt và hoàn thành công việc cứu chuộc không.
3. Bông Trái Thuộc Linh và Đạo Đức:
Chúa Giê-xu dạy: “Hãy xem quả, biết cây” (Ma-thi-ơ 7:16-20). Một sự dạy dỗ lành mạnh sẽ sinh ra bông trái của Đức Thánh Linh: “yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ” (Ga-la-ti 5:22-23). Ngược lại, giáo lý sai lạc thường dẫn đến sự chia rẽ, kiêu ngạo, gánh nặng luật pháp, hoặc buông thả trong tội lỗi.
4. Sự Nhất Trí với Tín Lý Căn Bản của Hội Thánh:
Các sứ đồ đã lập nên nền tảng đức tin. Mọi sự dạy dỗ phải phù hợp với “sự dạy dỗ của sứ đồ” (Công vụ 2:42). Những lẽ thật cốt lõi về ân điển, đức tin, sự cứu rỗi bởi huyết Chúa Giê-xu, sự sống lại... phải được gìn giữ (1 Cô-rinh-tô 15:1-4).
IV. Ứng Dụng Thực Tế: Làm Thế Nào Để “Thử Nghiệm Mọi Sự” Trong Đời Sống Hằng Ngày?
Nguyên tắc này không chỉ dành cho các mục sư hay nhà thần học, mà cho mọi tín hữu. Dưới đây là một số lãnh vực cụ thể:
1. Đối với Lời Giảng và Sự Dạy Dỗ:
• Đừng chỉ nghe một cách thụ động. Hãy mang Kinh Thánh đến và đối chiếu. Nếu người giảng trưng dẫn Kinh Thánh, hãy mở ra và đọc toàn bộ phân đoạn để hiểu văn mạch.
• Tự hỏi: “Lời giảng này có tôn cao Chúa Giê-xu Christ và thập tự giá không? Có phù hợp với toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh không? Nó dẫn tôi đến sự vâng phục Chúa hay chỉ là cảm xúc nhất thời?”
2. Đối với Sách Báo, Phương Tiện Truyền Thông Cơ Đốc:
• Không phải mọi sách mang nhãn “Cơ Đốc” đều chứa đựng giáo lý lành mạnh. Hãy tìm hiểu tác giả, nền tảng thần học của họ.
• Áp dụng câu hỏi: “Thông điệp chính của cuốn sách/nội dung này là gì? Nó có đưa tôi đến gần Lời Chúa và sống phụ thuộc vào Ngài hơn không, hay nó chỉ tập trung vào thành công, sức khỏe, của cải theo kiểu thế gian?”
3. Đối với Các “Tiếng Nói” và Ấn Tượng Cá Nhân:
• Khi chúng ta nghĩ rằng Chúa đang “phán” hay “dẫn dắt” chúng ta qua một ấn tượng, sự bình an, hoặc một hoàn cảnh, chúng ta cũng cần thử nghiệm.
• “Sự dẫn dắt” này có mâu thuẫn với Lời Chúa đã phán rõ ràng không? (Ví dụ: Chúa sẽ không dẫn bạn phạm tội hay bỏ vợ/chồng mình).
• Nó có được xác nhận qua sự cầu nguyện và sự khôn ngoan từ những anh chị em trưởng thành trong đức tin không? (Châm ngôn 11:14).
• Nó có đem lại sự vinh hiển cho Chúa và ích lợi cho Hội thánh không?
4. Đối với Truyền Thống và Văn Hóa Hội Thánh:
• Nhiều tập quán trong Hội thánh là tốt, nhưng cũng có những điều chỉ là truyền thống của loài người. Chúng ta phải thử nghiệm: “Tập quán này có thúc đẩy đức tin chân chính và tình yêu thương không, hay nó chỉ tạo ra vỏ bề ngoài và sự phán xét?” (Mác 7:8-9).
5. Trong Các Mối Quan Hệ và Lời Khuyên:
• Lời khuyên từ bạn bè, người thân, dù tốt đẹp, cũng cần được đặt dưới ánh sáng của Lời Chúa. “Lời khuyên này có xuất phát từ sự khôn ngoan của Đấng Christ hay từ sự khôn ngoan đời này?” (Gia-cơ 3:13-17).
V. Tinh Thần và Thái Độ Khi Thử Nghiệm
Việc “thử nghiệm” phải được thực hiện với một tinh thần đúng đắn, nếu không nó sẽ trở thành sự chỉ trích cay độc hoặc thái độ ngờ vực mọi thứ.
1. Với Lòng Kính Sợ Chúa và Khiêm Nhường:
Mục đích không phải để thể hiện sự hiểu biết của mình, mà để vâng theo Chúa và gìn giữ chân lý. Chúng ta cần khiêm nhường nhận biết rằng sự hiểu biết của chúng ta còn giới hạn và luôn cần Đức Thánh Linh dẫn dắt (Giăng 16:13).
2. Với Tình Yêu Thương và Sự Xây Dựng:
Ngay cả khi phải từ chối một giáo lý sai, chúng ta phải giữ thái độ yêu thương đối với người sai lầm, mong muốn họ được phục hồi (Ga-la-ti 6:1). Mục tiêu là “giữ lấy điều lành” và “tránh điều ác”, chứ không phải “chiến thắng” trong một cuộc tranh luận.
3. Với Sự Cầu Nguyện và Phụ Thuộc Vào Đức Thánh Linh:
Chính Đức Thánh Linh là Đấng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Việc thử nghiệm phải được bắt đầu và tiếp tục trong tinh thần cầu nguyện, xin Chúa ban sự khôn ngoan và sự phân biệt (Gia-cơ 1:5).
Kết Luận: Một Đời Sống Được Lời Chúa Đo Lường
Lời kêu gọi “Hãy thử nghiệm mọi sự” trong 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21 là lời kêu gọi đến một đời sống Cơ Đốc trưởng thành, có trách nhiệm và chủ động. Nó giải thoát chúng ta khỏi sự ngây thơ thuộc linh dễ bị dắt đi bởi mọi luồng giáo lý (Ê-phê-sô 4:14), đồng thời cũng giữ chúng ta khỏi thái độ hoài nghi khép kín làm dập tắt Thánh Linh.
Đây không phải là một lựa chọn, mà là một mệnh lệnh cho sự an toàn thuộc linh của cá nhân và của cả Hội thánh. Khi chúng ta lấy Lời Chúa làm thước đo, lấy Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm, và cầu xin Đức Thánh Linh soi dẫn, chúng ta sẽ có thể “phân biệt được điều lành cùng điều dữ” (Hê-bơ-rơ 5:14). Hãy bắt đầu ngay hôm nay: lắng nghe cách chăm chú, nghiên cứu Kinh Thánh cách siêng năng, cầu nguyện cách sốt sắng, và với thái độ khiêm nhường, hãy giữ lấy những gì tốt đẹp, thánh khiết và đẹp lòng Đức Chúa Trời.
“Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” (Thi thiên 119:105). Chính dưới ánh sáng ấy, chúng ta thử nghiệm mọi sự và bước đi trong sự tự do và vững chắc của chân lý.