Lectio Divina
Trong hành trình đức tin, việc đọc, suy ngẫm và sống với Lời Chúa là lương thực thiết yếu cho linh hồn. Trong bối cảnh của Cơ Đốc giáo ngày nay, chúng ta thường nghe đến một thuật ngữ cổ xưa: Lectio Divina. Vậy, Lectio Divina thực chất là gì? Là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá phương pháp này dưới ánh sáng của Lời Chúa, phân tích nó một cách thận trọng để xem liệu nó có phù hợp và có thể đem lại ích lợi thiêng liêng nào cho đời sống cá nhân với Chúa hay không.
Lectio Divina (phát âm Latinh: Léc-ti-ô Đi-vi-na) là một cụm từ Latinh có nghĩa là "đọc thuộc linh", "đọc thần thánh" hay "đọc Kinh Thánh cách thiêng liêng". Đây không đơn thuần là một kỹ thuật đọc, mà là một quá trình cầu nguyện và gặp gỡ Chúa qua trang Kinh Thánh. Nó xuất phát từ truyền thống tu viện của Cơ Đốc giáo Tây phương, được hình thành và hệ thống hóa bởi các giáo phụ và tu sĩ, đặc biệt là Thánh Benedict (khoảng thế kỷ 6) và được phổ biến rộng rãi trong các dòng tu.
Tuy nhiên, với tư cách là những tín hữu Tin Lành, chúng ta cần nhìn nhận rằng tinh thần cốt lõi của Lectio Divina – việc đắm chìm, suy ngẫm và cầu nguyện bằng Lời Chúa – hoàn toàn ăn khớp với lời dạy trong chính Kinh Thánh. Mặc dù thuật ngữ và cấu trúc hóa có nguồn gốc từ một truyền thống khác, nhưng hành động "suy gẫm ngày và đêm" Lời Chúa đã được đề cập từ rất lâu trước đó. Vì vậy, chúng ta có thể tiếp cận với thái độ "thử nghiệm mọi sự, điều chi tốt thì giữ lấy" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21), dưới sự soi dẫn tối cao của Kinh Thánh.
Phương pháp Lectio Divina truyền thống thường được mô tả qua bốn bước kế tiếp, đôi khi được ví như những nấc thang để linh hồn đi lên gặp Chúa. Chúng ta sẽ cùng phân tích từng bước với sự tham chiếu Kinh Thánh.
1. Lectio (Đọc - Reading): Đây là bước đầu tiên và căn bản. Người đọc chậm rãi, cẩn thận một phân đoạn Kinh Thánh ngắn, lặp đi lặp lại nhiều lần. Mục đích không phải là đọc lướt để lấy thông tin, mà là để Lời Chúa thấm vào tâm trí. Điều này hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc của sứ đồ Phao-lô khi ông khuyên Ti-mô-thê: "Hãy chuyên tâm cho được đẹp lòng Đức Chúa Trời như người làm công không chỗ trách được, lấy lòng ngay thẳng giảng dạy lời của lẽ thật" (2 Ti-mô-thê 2:15). Từ "chuyên tâm" trong nguyên văn Hy Lạp "spoudazō" mang nghĩa nỗ lực, sốt sắng, cẩn trọng. Lectio chính là sự thể hiện của thái độ đó.
2. Meditatio (Suy Gẫm - Meditation): Sau khi đọc, chúng ta dừng lại để suy gẫm về những từ ngữ, câu nói, hình ảnh hoặc chân lý đã đọc. Đây là lúc linh hồn "nhai lại" Lời Chúa, tự hỏi: "Đoạn Kinh Thánh này nói gì? Nó có ý nghĩa gì? Nó liên hệ thế nào đến cuộc đời tôi?" Đây chính là điều mà Thánh Vịnh 1 mô tả về người công bình: "Song lấy làm vui vẻ về luật pháp Đức Giê-hô-va, và suy gẫm luật pháp ấy ngày và đêm" (Thi thiên 1:2). Động từ Hê-bơ-rơ được dùng cho "suy gẫm" là "hagah", cũng có nghĩa là "lẩm bẩm, đọc thầm", cho thấy một quá trình nội tâm sâu sắc và liên tục.
3. Oratio (Cầu Nguyện - Prayer): Từ việc suy gẫm, tấm lòng tự nhiên được dẫn dắt đến sự đối thoại với Chúa. Bước này là lời đáp lại của chúng ta với Lời Chúa. Đó có thể là lời tạ ơn, thờ phượng, xưng tội, cầu xin, hoặc đơn giản là trò chuyện thân mật với Cha Thiên Thượng. Điều này phản ánh mối tương giao mà chúng ta có trong Chúa Giê-xu Christ. Như Lời Chúa phán: "Hãy kêu cầu ta, ta sẽ trả lời cho; ta sẽ tỏ cho ngươi những việc lớn và khó, là những việc ngươi chưa từng biết" (Giê-rê-mi 33:3). Oratio là sự thể hiện đức tin rằng Chúa đang phán qua Lời Ngài và Ngài lắng nghe lời đáp lại của chúng ta.
4. Contemplatio (Chiêm Niệm - Contemplation): Đây thường được xem là bước cao nhất – sự yên lặng, an nghỉ trong sự hiện diện của Chúa. Không còn là những lời nói hay suy tư chủ động, mà là trạng thái tâm linh được Chúa lấp đầy, thinh lặng để cảm nhận sự hiện diện và tình yêu của Ngài. Trong bối cảnh Tin Lành, chúng ta có thể hiểu điều này như sự an nghỉ trong ân điển. "Hãy yên tịnh và biết rằng ta là Đức Chúa Trời" (Thi thiên 46:10). Hay như lời Chúa Giê-xu mời gọi: "Hãy đến cùng ta, hỡi những kẻ mệt mỏi và gánh nặng, ta sẽ cho các ngươi được yên nghỉ" (Ma-thi-ơ 11:28). Contemplatio là kinh nghiệm về sự yên nghỉ đó, khi chúng ta ngừng cố gắng và đơn thuần ở trong Ngài.
Một câu hỏi quan trọng được đặt ra: Lectio Divina có đi ngược lại nguyên tắc "chỉ Kinh Thánh" (Sola Scriptura) – nền tảng của Cải Chánh Tin Lành – hay không? Câu trả lời nằm ở cách chúng ta thực hành nó.
Nguyên tắc Sola Scriptura khẳng định Kinh Thánh là tiêu chuẩn tối cao và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành. Mọi khải tượng, cảm xúc, hoặc truyền thống đều phải được Kinh Thánh phán xét. Nếu Lectio Divina trở thành một phương pháp huyền bí, tìm kiếm những "lời phán riêng" bên ngoài hoặc mâu thuẫn với sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh, thì nó đã lệch lạc. Tuy nhiên, nếu Lectio Divina được thực hành như một cách để Lời Chúa thẩm thấu sâu hơn vào tâm linh chúng ta, để chúng ta vâng phục Lời Ngài cách trọn vẹn hơn, thì nó hoàn toàn tương hợp.
Trọng tâm phải luôn là Chúa Giê-xu Christ, là Ngôi Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14). Mọi sự suy gẫm và cầu nguyện phải quy hướng về Ngài. Phương pháp chỉ là công cụ, còn mục đích tối hậu là sự biến đổi để trở nên giống hình ảnh của Đấng Christ (Rô-ma 8:29). "Vả, lời của Đức Chúa Trời là lời sống và linh nghiệm, sắc hơn gươm hai lưỡi, thấu vào đến đỗi chia hồn, linh, cốt, tủy, xem xét tư tưởng và ý định trong lòng" (Hê-bơ-rơ 4:12). Lectio Divina, khi được thực hành đúng đắn, chính là tạo không gian cho thanh gươm của Đức Thánh Linh làm việc đó.
Sau đây là một hướng dẫn thực tế để bạn có thể áp dụng tinh thần của Lectio Divina vào thời gian tĩnh nguyện cá nhân:
1. Chuẩn Bị (Preparatio): Tìm một nơi yên tĩnh. Cầu xin Chúa, nhờ Đức Thánh Linh, mở mắt thuộc linh để hiểu Lời Ngài (Thi thiên 119:18). Hãy chọn một phân đoạn ngắn (ví dụ: một đoạn trong các Thánh Thi, sách Phúc Âm, hoặc một thư tín).
2. Tiến Hành Từng Bước:
• Lectio (Đọc): Đọc phân đoạn chậm rãi, to thành tiếng hoặc đọc thầm. Đọc lại lần thứ hai, thứ ba. Chú ý đến từ ngữ, cụm từ nào nổi bật lên với bạn.
• Meditatio (Suy Gẫm): Dừng lại. Hãy suy nghĩ về cụm từ đó. Tại sao nó thu hút bạn? Nó tiết lộ gì về bản tính của Chúa (Thánh, Yêu thương, Công bình...)? Nó phơi bày điều gì trong tấm lòng bạn? Nó hứa hẹn điều gì? Hãy để Lời Chúa đối thoại với những hoàn cảnh, lo âu, niềm vui của bạn.
• Oratio (Cầu Nguyện): Nói chuyện với Chúa về những điều bạn vừa suy gẫm. Cảm tạ Ngài về chân lý đó. Xưng tội nếu Lời Chúa chỉ ra tội lỗi. Cầu xin Ngài giúp bạn vâng theo. Dâng lên Ngài những gánh nặng của bạn.
• Contemplatio (Chiêm Niệm): Cuối cùng, hãy thinh lặng. An nghỉ trong sự hiện diện của Chúa. Cứ ở đó, không cần phải nói gì thêm. Ghi nhận sự bình an và tình yêu của Ngài. Có thể chỉ cần 5 phút thinh lặng trong Chúa.
3. Kết Thúc Với Hành Động (Operatio - Hành Động): Nhiều người thêm bước thứ năm này. Sau khi gặp Chúa, hãy bước ra với một quyết tâm thực tiễn. Đó có thể là một thái độ cần thay đổi, một việc lành cần làm, một lời nói yêu thương cần chia sẻ. Như Gia-cơ dạy: "Hãy làm theo lời, chớ lấy nghe làm đủ mà lừa dối mình" (Gia-cơ 1:22).
Khi thực hành, chúng ta cần ghi nhớ:
1. Đừng Tách Rời Ý Nghĩa Văn Mạch: Sự suy gẫm (meditatio) phải dựa trên ý nghĩa đúng đắn của phân đoạn trong văn mạch, không phải là sự tưởng tượn hay áp đặt ý riêng. Hãy dùng Kinh Thánh giải nghĩa Kinh Thánh.
2. Đừng Tìm Kiếm Cảm Xúc Là Chính: Mục đích là gặp Chúa và vâng lời Ngài, không phải để có một "cảm giác thiêng liêng" cao. Có những lúc cảm xúc khô khan, nhưng Lời Chúa vẫn chân thật.
3. Không Thay Thế Việc Học Kinh Thánh Có Hệ Thống: Lectio Divina bổ sung, chứ không thay thế, cho việc học hỏi Kinh Thánh cách có phương pháp, nghiên cứu lịch sử, văn mạch và thần học.
4. Luôn Quy Hướng Về Đấng Christ: Mọi sự mặc khải đều quy về Chúa Giê-xu và công trình cứu chuộc của Ngài.
Lectio Divina, tựu trung lại, là lời mời gọi đến một mối tương giao sâu sắc và thân mật hơn với Chúa qua Lời Hằng Sống của Ngài. Nó nhắc nhở chúng ta rằng Kinh Thánh không chỉ là một cuốn sách để nghiên cứu, mà còn là phương tiện để Chúa Cha bày tỏ chính Ngài và ý muốn Ngài cho con cái Ngài. Là những tín hữu Tin Lành, chúng ta có di sản quý báu là được tự do tiếp cận Kinh Thánh. Hãy sử dụng sự tự do đó không chỉ để tích lũy kiến thức, mà còn để nuôi dưỡng linh hồn.
Hãy bắt đầu đơn giản. Chọn một câu trong Thi thiên 23 hay Giăng 15. Hãy đọc, suy gẫm, cầu nguyện và an nghỉ. Hãy để Lời của Đấng đã phán: "Ta là sự sáng của thế gian; người nào theo ta, chẳng đi trong nơi tối tăm, nhưng có ánh sáng của sự sống" (Giăng 8:12) chiếu rọi và dẫn dắt từng bước đường bạn. Trong thế giới ồn ào và vội vã này, tiếng thì thầm dịu dàng của Đức Chúa Trời qua Lời Ngài vẫn đang mời gọi chúng ta: "Hãy đến."