Thần Học Quyền Trị
Trong hành trình tìm kiếm ý nghĩa sự tồn tại và mục đích sống của con người, Kinh Thánh mở ra một chân trời vĩ đại ngay từ những trang đầu tiên. Thần học quyền trị (hay Đạo lý về sự Cai trị) không chỉ là một khái niệm thần học, mà là nền tảng căn bản giải thích vị trí, phẩm giá, trách nhiệm và sứ mạng nguyên thủy mà Đấng Tạo Hóa đã định cho nhân loại. Nó bắt nguồn từ chính lời phán của Đức Chúa Trời, định hình mối quan hệ giữa con người với Ngài, với nhau và với toàn bộ công trình sáng tạo. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá giáo lý nền tảng này dựa trên Kinh Thánh, khám phá ý nghĩa, sự đứt đoạn bởi tội lỗi, sự phục hồi trong Đấng Christ và ứng dụng thiết thực cho Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Nền Tảng Kinh Thánh: Sự Ủy Nhiệm Nguyên Thủy
Trọng tâm của thần học quyền trị được tìm thấy rõ ràng trong sách Sáng-thế Ký, đặc biệt là phân đoạn mô tả đỉnh cao của công trình sáng tạo:
"Đức Chúa Trời phán rằng: Chúng ta hãy làm nên loài người như hình ta và theo tượng ta, đặng quản trị loài cá biển, loài chim trời, loài súc vật, loài côn trùng bò trên mặt đất, và khắp cả đất. Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ. Đức Chúa Trời ban phước cho loài người và phán rằng: Hãy sanh sản, thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị loài cá dưới biển, loài chim trên trời cùng các vật sống hành động trên mặt đất." (Sáng-thế Ký 1:26-28, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925).
Đoạn Kinh Thánh then chốt này chứa đựng ba trụ cột của thần học quyền trị:
1. Cơ Sở: Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei): Quyền trị của con người không dựa trên năng lực tự thân, mà dựa trên phẩm giá được ban cho. Từ "hình" (tiếng Hê-bơ-rơ: tselem) và "tượng" (demuth) nói lên rằng con người được tạo ra như một đại diện hữu hình của Đức Chúa Trời vô hình trên đất. Điều này bao hàm lý trí, đạo đức, tâm linh, khả năng sáng tạo và mối tương giao. Vì là đại diện, nên quyền trị của chúng ta là một sự ủy quyền, phải được thực thi theo ý muốn và cách thức của Đấng ủy quyền.
2. Mệnh Lệnh: Sự Cai Trị & Khiến Phục: Đức Chúa Trời ban cho con người hai mệnh lệnh cụ thể:
- "Hãy quản trị" (câu 26, 28 - tiếng Hê-bơ-rơ: radah): Từ này mang ý nghĩa cai trị, cầm quyền, thể hiện uy quyền với trách nhiệm. Nó không phải sự thống trị độc tài hay bóc lột, mà là sự lãnh đạo khôn ngoan và chăm sóc, như một vị vua nhân từ cai trị vương quốc mình.
- "Hãy làm cho đất phục tùng" (câu 28 - tiếng Hê-bơ-rơ: kabash): Có nghĩa là chế ngự, chinh phục, khiến phải vâng phục. Điều này nói đến việc khai phá tiềm năng của đất, phát triển văn hóa, khoa học, nghệ thuật, nông nghiệp – tức là phát triển mọi lĩnh vực của nền văn minh để vinh hiển Đức Chúa Trời và phúc lợi cho muôn loài.
3. Phạm Vi: Toàn Diện và Phổ Quát: Quyền trị được ban cho "cả đất" và mọi sinh vật. Điều này thiết lập nguyên tắc rằng không có lĩnh vực nào thuộc về "đời sống trần tục" tách biệt khỏi phạm vi cai trị của con người dưới thẩm quyền tối cao của Đức Chúa Trời – bao gồm gia đình, chính phủ, nghệ thuật, giáo dục, kinh tế, khoa học và môi trường.
II. Sự Đứt Đoạn: Tội Lỗi và Sự Biến Dạng Quyền Trị
Sự sa ngã của con người (Sáng-thế Ký chương 3) là thảm kịch làm đứt đoạn và bóp méo sự cai trị nguyên thủy. Khi A-đam và Ê-va chọn không vâng lời, họ từ chối sống như những đại diện trung tín. Hậu quả là:
- Mối tương giao với Đức Chúa Trời bị phá vỡ, làm suy yếu nền tảng của mọi quyền trị đích thực.
- Quyền trị bị biến chất: Thay vì cai trị trong tình yêu và công bình, con người dùng uy quyền để thống trị, áp bức (xem Sáng-thế Ký 4:8, 6:11). Từ radah (cai trị có trách nhiệm) bị biến thành sự thống trị ích kỷ.
- Sự chinh phục (kabash) trở nên đầy gian lao: "Đất sẽ sanh chông gai và cây tật lê... ngươi sẽ làm đổ mồ hôi trán mới có mà ăn" (Sáng-thế Ký 3:18-19). Công việc phát triển văn hóa và chăm sóc đất đai trở nên nặng nhọc và thường đi kèm với sự hủy hoại.
Tuy nhiên, ngay trong lời phán xét, lời hứa cứu chuộc đã được ban (Sáng-thế Ký 3:15), hé mở kế hoạch phục hồi quyền trị cho nhân loại.
III. Sự Phục Hồi và Làm Trọn: Chúa Giê-su Christ – A-đam Cuối Cùng
Toàn bộ lịch sử cứu chuộc là câu chuyện Đức Chúa Trời tái lập quyền trị của Ngài trên đất thông qua một dân tộc và cuối cùng là qua Con Một Ngài.
1. Lời Hứa và Hình Bóng: Các vị vua và các quan xét của Y-sơ-ra-ên được kêu gọi thi hành quyền trị công bình (Thi-thiên 72), nhưng tất cả đều thất bại, chứng tỏ nhu cầu cần một Vua hoàn hảo.
2. Chúa Giê-su – Sự Thể Hiện Trọn Vẹn của Hình Ảnh Đức Chúa Trời và Quyền Trị:
- Ngài là "hình ảnh của Đức Chúa Trời vô hình" (Cô-lô-se 1:15), thể hiện trọn vẹn Imago Dei mà A-đam đầu tiên đã đánh mất.
- Ngài được ban "mọi quyền phép ở trên trời và dưới đất" (Ma-thi-ơ 28:18). Trong tiếng Hy Lạp, từ "quyền phép" là exousia, chỉ thẩm quyền hợp pháp để cai trị.
- Thi-thiên 8, vốn nói về phẩm giá và quyền trị của con người, được Tân Ước áp dụng cho Chúa Giê-su như là sự làm trọn tối hậu: "Nhưng hiện nay chúng ta chưa thấy mọi vật phục dưới quyền người. Nhưng chúng ta thấy Đức Chúa Jêsus... được ban vinh hiển tôn trọng" (Hê-bơ-rơ 2:8-9). Chúa Giê-su chính là "A-đam sau rốt" (1 Cô-rinh-tô 15:45), đã chiến thắng tội lỗi, ma quỷ và sự chết, khôi phục quyền trị đã bị mất.
3. Đại Mạng Lệnh – Sự Ủy Nhiệm Mới: Dựa trên nền tảng quyền trị phổ quát của Đấng Christ, Hội Thánh được giao sứ mạng: "Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ, và dạy họ giữ hết cả mọi điều mà ta đã truyền cho các ngươi" (Ma-thi-ơ 28:19-20). Đây không chỉ là truyền giáo, mà là môn đồ hóa các dân tộc – dạy họ vâng theo mọi điều răn của Christ trong mọi lĩnh vực của đời sống và xã hội. Đây là sự áp dụng thực tiễn của thần học quyền trị dưới sự cai trị của Đấng Christ.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Hiểu biết về thần học quyền trị biến đổi cách chúng ta nhìn về cuộc sống và trách nhiệm của mình.
1. Trong Đời Sống Cá Nhân và Gia Đình:
- Quản trị bản thân: Chúng ta được kêu gọi cai trị chính mình – kỷ luật tâm trí, cảm xúc, thân thể (1 Cô-rinh-tô 9:27), làm chủ cơn giận, dục vọng. Đây là nền tảng đầu tiên của mọi quyền trị đúng đắn.
- Quản trị gia đình: Cha mẹ có trách nhiệm cai trị, dạy dỗ, chăm sóc con cái trong Chúa (Ê-phê-sô 6:4). Chồng có trách nhiệm yêu thương, lãnh đạo gia đình như Christ yêu Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:25-28).
2. Trong Nghề Nghiệp và Lao Động:
- Mọi công việc hợp pháp đều là phương tiện để thực thi quyền trị và chinh phục. Người thợ mộc, bác sĩ, giáo viên, doanh nhân đều đang phát triển tiềm năng của sáng tạo, giải quyết vấn đề, phục vụ nhu cầu.
- Hãy làm việc "như làm cho Chúa, chớ chẳng phải cho người ta" (Cô-lô-se 3:23). Điều này thánh hóa lao động và biến nơi làm việc thành chiến trường cho vương quốc Đức Chúa Trời.
3. Trong Văn Hóa và Xã Hội:
- Chúng ta được kêu gọi "muối của đất" và "sự sáng của thế gian" (Ma-thi-ơ 5:13-14). Điều này đòi hỏi sự tham gia tích cực, xây dựng trong các lĩnh vực như nghệ thuật, giáo dục, truyền thông, khoa học, chính trị để ngăn chặn sự hư hoại và chiếu sáng chân lý.
- Quan tâm đến công lý, môi trường, và người nghèo là một phần của việc cai trị có trách nhiệm (Thi-thiên 72, Mi-chê 6:8).
4. Trong Hội Thánh và Sứ Mạng:
- Hội Thánh không phải là nơi trốn tránh thế giới, mà là trung tâm huấn luyện, cổ vũ và phái đi những con người được trang bị để thi hành quyền trị theo cách của Chúa trong mọi lĩnh vực.
- Truyền giảng Tin Lành là công bố rằng Chúa Giê-su Christ là Chúa (Công vụ 2:36), kêu gọi mọi người đầu phục quyền trị hợp pháp của Ngài, là bước đầu tiên và căn bản nhất để khôi phục trật tự cho thế giới.
Kết Luận
Thần học quyền trị mở ra cho chúng ta một tầm nhìn vĩ đại và đầy hy vọng. Chúng ta không phải là những kẻ lang thang vô mục đích, mà là những đại diện được ủy quyền của Vua cả vũ trụ, được mời gọi tham gia vào công cuộc quản lý và phát triển thế giới này cho sự vinh hiển của Ngài. Dù tội lỗi đã làm hỏng hoàn toàn sứ mạng này, nhưng qua sự chết và sống lại của Chúa Giê-su Christ, quyền trị đã được khôi phục. Giờ đây, mọi Cơ Đốc nhân, bằng ân điển và trong quyền năng của Đức Thánh Linh, được kêu gọi sống và làm việc với tư cách là những "tiểu vương" trung tín, chuẩn bị cho ngày mọi sự được hiệp một dưới quyền cai trị trọn vẹn của Đấng Christ (Ê-phê-sô 1:10). Hãy bước đi trong phẩm giá, lãnh nhận trách nhiệm và dạn dĩ thi hành sự ủy nhiệm thánh thiện này trong mọi ngõ ngách của cuộc đời mình.
"Hỡi Đức Giê-hô-va, Chúa chúng tôi, Danh Chúa được sang cả trên khắp trái đất là dường nào!" (Thi-thiên 8:9).