Việc Chúa Giê-xu Tấn Tới Về Khôn Ngoan Và Vóc Giạc (Lu-ca 2:52)
Trong hành trình tìm hiểu về cuộc đời Chúa Cứu Thế Giê-xu, những năm tháng thiếu thời của Ngài thường là một khoảng trống đối với nhiều tín hữu. Kinh Thánh không ghi chép nhiều, nhưng một câu Kinh Thánh ngắn gọn, súc tích trong sách Lu-ca đã cung cấp cho chúng ta một cái nhìn vô cùng quý giá và sâu sắc về sự trưởng thành toàn diện của Đấng Cứu Rỗi khi còn trong thân phận con người. Câu Kinh Thánh đó là Lu-ca 2:52: “Đức Chúa Jêsus khôn ngoan càng thêm, thân hình càng lớn, càng được đẹp lòng Đức Chúa Trời và người ta.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu này không chỉ là một ghi chú lịch sử, mà là một mặc khải thần học sâu sắc về nhân tính trọn vẹn của Chúa Giê-xu, một tấm gương mẫu mực cho mọi sự trưởng thành Cơ Đốc.
Để hiểu trọn vẹn ý nghĩa của câu 52, chúng ta phải đặt nó trong bối cảnh trực tiếp của nó: câu chuyện Chúa Giê-xu lúc 12 tuổi ở lại đền thờ (Lu-ca 2:41-51). Sau sự kiện đó, Giô-sép và Ma-ri đưa Ngài trở về Na-xa-rét và vâng phục hai ông bà. Câu 52 chính là lời tóm tắt cho những năm tháng im lặng tiếp theo, từ tuổi 12 cho đến khi bước vào chức vụ công khai lúc khoảng 30 tuổi (Lu-ca 3:23).
Trong nguyên bản tiếng Hy Lạp, Lu-ca 2:52 viết: “Καὶ Ἰησοῦς προέκοπτεν ἐν τῇ σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ καὶ χάριτι παρὰ θεῷ καὶ ἀνθρώποις.” Cụm động từ then chốt là “προέκοπτεν” (proekopten), xuất phát từ “προκόπτω” (prokoptō). Từ này mang ý nghĩa mạnh mẽ hơn “tấn tới” hay “càng thêm”. Nó có nghĩa là tiến lên phía trước, tiến bộ, phát triển, vượt trội, hay tiến triển liên tục. Nó diễn tả một hành trình tiến bộ có chủ đích và rõ ràng. Chúa Giê-xu không chỉ “lớn lên” một cách thụ động, mà Ngài “tấn tới” một cách chủ động trong bốn lĩnh vực được liệt kê, tạo thành một sự phát triển cân đối và toàn diện:
- “ἐν τῇ σοφίᾳ” (en tē sophia) – Trong sự khôn ngoan: Đây là sự phát triển về trí tuệ, tâm linh và sự hiểu biết thuộc linh.
- “καὶ ἡλικίᾳ” (kai hēlikia) – Và vóc giạc/tuổi tác: Từ “ἡλικίᾳ” có thể chỉ cả chiều cao, tầm vóc lẫn độ tuổi. Nó bao hàm sự phát triển thể chất tự nhiên.
- “καὶ χάριτι παρὰ θεῷ” (kai chariti para theō) – Và ân điển trước mặt Đức Chúa Trời: Đây là mối tương giao thân mật, sự vâng phục và đẹp lòng Chúa Cha.
- “καὶ ἀνθρώποις” (kai anthrōpois) – Và người ta: Đây là các mối quan hệ xã hội, sự tôn trọng và yêu mến từ những người xung quanh.
Sự khôn ngoan ở đây không đơn thuần là kiến thức trần thế, dù Ngài chắc chắn học hỏi từ cuộc sống, từ nghề mộc, và từ Kinh Thánh. Trong tiếng Hy Lạp, “σοφία” (sophia) và trong tiếng Hê-bơ-rơ, “חכמה” (chokmah) đều chỉ sự khôn ngoan thực tiễn bắt nguồn từ sự kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm-ngôn 9:10). Câu chuyện Ngài đàm đạo với các thầy thông giáo trong đền thờ (Lu-ca 2:46-47) cho thấy sự thông hiểu Kinh Thánh siêu việt và khả năng đặt câu hỏi, lắng nghe sâu sắc. Sự khôn ngoan của Ngài là sự ứng dụng chân lý của Đức Chúa Trời vào đời sống.
Sự tiến bộ này làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Mê-si trong Ê-sai 11:1-2: “Từ gốc Y-sai sẽ nứt lên một chồi, và từ rễ nó sẽ ra một nhành kết quả. Thần của Đức Giê-hô-va sẽ ngự trên Ngài, tức là thần khôn ngoan và thông sáng, thần mưu lược và năng lực, thần hiểu biết và kính sợ Đức Giê-hô-va.” Chúa Giê-xu, dù là Con Đức Chúa Trời, đã sống một đời sống phụ thuộc hoàn toàn vào Đức Thánh Linh để kinh nghiệm và bày tỏ sự khôn ngoan thiên thượng ấy một cách trọn vẹn trong nhân tính của Ngài.
Chúa Giê-xu lớn lên với một thân thể vật lý thật sự. Ngài trải qua tất cả các giai đoạn phát triển sinh lý bình thường của một con người: từ thiếu nhi, thiếu niên đến trưởng thành. Điều này khẳng định mạnh mẽ chân lý nhập thể: “Ngôi Lời đã trở nên xác thịt” (Giăng 1:14). Thân thể Ngài không là ảo tưởng. Sự phát triển thể chất này là một phần trong kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời, vì Đấng Cứu Rỗi phải thật sự chia sẻ thân phận con người để có thể chịu chết thay và sống lại với một thân thể vinh hiển (Hê-bơ-rơ 2:14, 17).
Việc Lu-ca, vốn là một thầy thuốc (Cô-lô-se 4:14), ghi chú chi tiết này càng có ý nghĩa. Ông quan tâm đến sự phát triển lành mạnh và bình thường của con người Giê-xu. Điều này cũng nhắc nhở chúng ta về giá trị của thân thể, không phải để tôn thờ, nhưng để quản lý và dâng lên cho Chúa như một của lễ sống (Rô-ma 12:1).
Hai phương diện này được ghép chung bởi từ “χάριτι” (chariti) – ân điển, nhưng đối tượng khác nhau: “παρὰ θεῷ” (para theō) – bên cạnh/bởi Đức Chúa Trời, và “ἀνθρώποις” (anthrōpois) – bởi/con người.
a. Ân điển trước mặt Đức Chúa Trời: Đây là chiều dọc của đời sống. Chúa Giê-xu luôn sống trong mối tương giao trọn vẹn, vâng phục và yêu thương với Cha Ngài. Ngài có thể tuyên bố: “Ta hằng làm sự đẹp lòng Ngài” (Giăng 8:29). Sự vâng phục này được bày tỏ cách cụ thể trong mái ấm Na-xa-rét, nơi Ngài “vâng phục” cha mẹ mình (Lu-ca 2:51). Sự vâng phục trong gia đình trần thế là biểu hiện của sự vâng phục Cha Thiên Thượng. Mối liên hệ Cha-Con này ngày càng sâu đậm và rõ ràng qua sự cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa và vâng theo ý muốn Ngài.
b. Ân điển trước mặt người ta: Đây là chiều ngang của đời sống. Chúa Giê-xu sống hòa hợp, được yêu mến và tôn trọng trong cộng đồng. Ngài không phải là một ẩn sĩ lập dị, mà là một người thợ mộc được biết đến trong làng (Mác 6:3). Ngài hiểu văn hóa, phong tục và biết cách tương tác lành mạnh với mọi người. Điều này chuẩn bị cho chức vụ công khai, khi đám đông ban đầu lắng nghe Ngài cách thích thú. Chính sự yêu mến và tin cậy này khiến Ngài có thể kêu gọi các môn đồ đầu tiên cách hiệu quả.
Cấu trúc song đôi này (trước mặt Đức Chúa Trời – trước mặt người ta) phản ánh hai điều răn lớn nhất: kính Chúa và yêu người (Lu-ca 10:27). Chúa Giê-xu là hiện thân trọn vẹn của cả hai, và sự trưởng thành của Ngài bao trùm cả hai phương diện.
Cách mô tả này của Lu-ca không phải ngẫu nhiên. Nó vang vọng lời tường thuật về sự trưởng thành của Sa-mu-ên trong 1 Sa-mu-ên 2:26: “Còn Sa-mu-ên trẻ tuổi càng lớn càng được đẹp lòng Đức Giê-hô-va và đẹp lòng người ta.” Cũng như Sa-mu-ên là tiên tri quan trọng dẫn dắt Y-sơ-ra-ên, Chúa Giê-xu là Đấng Tiên Tri vĩ đại hơn hết (Công vụ 3:22). Việc Lu-ca sử dụng ngôn ngữ tương tự cho thấy Chúa Giê-xu là sự ứng nghiệm và vượt trội mọi mẫu mực Cựu Ước.
Hơn nữa, điều này khẳng định thần tính và nhân tính của Chúa Giê-xu không hề mâu thuẫn. Là Con Đức Chúa Trời, Ngài vốn toàn tri, toàn năng. Nhưng trong thân phận con người, Ngài “tự bỏ mình đi” (Phi-líp 2:7), không từ bỏ thần tính nhưng tạm thời không sử dụng các thuộc tính thần thay cho nhân tính. Ngài sống một đời sống phụ thuộc vào Cha và Đức Thánh Linh, học tập và lớn lên như một con người thật, để trở nên Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm thông cảm mọi sự yếu đuối của chúng ta (Hê-bơ-rơ 4:15).
Sự trưởng thành toàn diện của Chúa Giê-xu không chỉ là một chân lý để chiêm ngưỡng, mà còn là một khuôn mẫu để chúng ta – những người được kêu gọi nên giống như hình ảnh Con Ngài (Rô-ma 8:29) – noi theo. Dưới đây là những áp dụng cụ thể:
Chúng ta thường thiên lệch: chỉ chú trọng đời sống thuộc linh mà xem nhẹ sức khỏe thể chất, hoặc mải mê công việc mà lơ là mối tương giao với Chúa và gia đình. Gương của Chúa Giê-xu thách thức chúng ta phát triển cả bốn phương diện một cách chủ động và có chủ ý:
- Khôn Ngoan (Trí Tuệ/Tâm Linh): Dành thời gian học Kinh Thánh cách có hệ thống, suy gẫm, cầu nguyện. Trau dồi kiến thức lành mạnh, học hỏi kỹ năng mới. Cầu xin sự khôn ngoan từ trên (Gia-cơ 1:5).
- Vóc Giạc (Thể Chất): Quản lý thân thể Chúa ban. Ăn uống điều độ, tập thể dục, nghỉ ngơi đầy đủ. Xem thân thể là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19-20).
- Ân Điển Trước Mặt Đức Chúa Trời (Thuộc Linh): Nuôi dưỡng mối tương giao cá nhân với Chúa qua sự thờ phượng, xưng tội, vâng lời. Tìm kiếm ý muốn Ngài trong mọi quyết định.
- Ân Điển Trước Mặt Người Ta (Xã Hội): Xây dựng các mối quan hệ lành mạnh, chân thành trong gia đình, Hội Thánh và xã hội. Sống yêu thương, khiêm nhường, đáng tin cậy, trở nên “muối” và “ánh sáng” cho đời (Ma-thi-ơ 5:13-16).
Động từ “tấn tới” (προέκοπτεν) được chia ở thì Imperfect (Quá khứ chưa hoàn thành), diễn tả một hành động tiếp diễn, lặp đi lặp lại trong quá khứ. Sự trưởng thành của Chúa Giê-xu là một tiến trình từng bước, từng ngày. Điều này khích lệ chúng ta kiên nhẫn với chính mình và với người khác. Trưởng thành thuộc linh không phải là cuộc chạy nước rút, mà là một cuộc hành trình dài hơi, cần sự bền chí. “Hãy chạy cách nhịp nhàng trong cuộc chạy đua đã bày ra cho chúng ta” (Hê-bơ-rơ 12:1).
Bối cảnh của Lu-ca 2:52 là sau khi Chúa Giê-xu vâng phục cha mẹ mình (câu 51). Sự trưởng thành vĩ đại bắt đầu từ sự vâng phục trong những điều nhỏ nhặt và bình thường nhất. Đối với chúng ta, điều đó có nghĩa là trung tín trong vai trò hiện tại: là một người con, người chồng/vợ, người cha/mẹ, nhân viên, hay thành viên Hội Thánh. Chính trong môi trường bình thường đó, Chúa định hình nhân cách và sự khôn ngoan cho chúng ta.
Sự trưởng thành của Chúa Giê-xu không phải để tự tôn, mà để chuẩn bị cho chức vụ cứu chuộc thế gian. Tương tự, sự trưởng thành của chúng ta không phải cho bản thân, mà để có thể hữu ích cho Vương Quốc Đức Chúa Trời và phục vụ anh chị em mình cách hiệu quả hơn (2 Ti-mô-thê 2:21; Ê-phê-sô 4:12-13). Một Cơ Đốc nhân trưởng thành là một công cụ được mài giũa sắc bén trong tay Chúa.
Câu Kinh Thánh Lu-ca 2:52, thoạt nhìn có vẻ đơn giản, lại là một viên ngọc quý chứa đựng sự khôn ngoan thâm sâu về Đấng Christ và khuôn mẫu cho đời sống tin kính. Nó cho chúng ta thấy một Chúa Giê-xu chân thật, lớn lên một cách toàn diện và hài hòa. Ngài không phải là một siêu nhân tách biệt khỏi thực tại, mà là một con người trọn vẹn, trải nghiệm mọi khía cạnh của cuộc sống nhân sinh.
Sứ đồ Lu-ca đã ghi lại điều này để chúng ta có thể tin chắc rằng Chúa chúng ta hoàn toàn thông cảm với chúng ta, và để chúng ta có một hình mẫu lý tưởng để đeo đuổi. Hôm nay, Chúa Thánh Linh, Đấng đã ngự trên Chúa Giê-xu, cũng đang ngự trong mỗi chúng ta, với quyền năng biến đổi và dẫn dắt chúng ta trên hành trình “tấn tới” mỗi ngày. Ước nguyện mỗi chúng ta, trong sự phụ thuộc vào ân điển Chúa, cũng có thể kinh nghiệm và thể hiện sự tăng trưởng quân bình: khôn ngoan hơn, khỏe mạnh hơn, được đẹp lòng Đức Chúa Trời và gây dựng được nhiều người hơn, cho đến khi chúng ta đạt đến tầm thước trọn vẹn của Đấng Christ (Ê-phê-sô 4:13).
“Đấng đã gọi anh em là thành tín, chính Ngài sẽ làm việc đó.” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:24)