Gia-cơ 1:5 + Châm-ngôn 8: Khôn ngoan viết chữ Hán từ Chúa
Trong cuộc sống đầy thử thách và quyết định, con người luôn khao khát sự khôn ngoan. Thế nhưng, khôn ngoan thật không phải là sản phẩm của trí tuệ nhân loại mà là món quà đến từ Đức Chúa Trời. Kinh Thánh dạy rõ: “Ví bằng trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho.” (Gia-cơ 1:5). Cùng với đó, Châm-ngôn 8 mô tả sự khôn ngoan như một nhân vật đang kêu gọi loài người, bày tỏ nguồn gốc thần thượng và những phước lành đi kèm. Bài viết này sẽ khám phá sâu sắc hai phân đoạn then chốt, liên hệ với Chúa Giê-xu là hiện thân của sự khôn ngoan, đồng thời chia sẻ một góc nhìn thú vị từ văn hóa chữ Hán về khái niệm này.
1. Gia-cơ 1:5 – Lời Mời Gọi Cầu Xin Sự Khôn Ngoan
Thư Gia-cơ được viết cho các tín hữu đang đối diện với nhiều thử thách. Ngay trước câu 5, tác giả khích lệ họ hãy xem thử thách là điều vui mừng vì nó rèn luyện đức tin (Gia-cơ 1:2-4). Đối diện với hoàn cảnh khó khăn, người tín đồ nhận ra mình thiếu khôn ngoan để hiểu biết ý muốn Chúa và phản ứng cách đúng đắn. Vì thế, Gia-cơ 1:5 đưa ra lời hứa quý báu: “Hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho.”
Từ “khôn ngoan” trong nguyên ngữ Hy Lạp là σοφία (sophia), chỉ sự hiểu biết sâu sắc, khả năng phân biệt đúng sai, và biết áp dụng chân lý vào thực tế. Đây không đơn thuần là trí thông minh hay kiến thức, mà là sự sáng suốt đến từ mối tương giao với Đức Chúa Trời. Đức Chúa Trời ban cho “cách rộng rãi” (ἁπλῶς haplōs – dư dật, không giới hạn) và “không trách móc” (μὴ ὀνειδίζοντος mē oneidizontos – không chê trách, không hạ nhục). Ngài sẵn sàng ban khôn ngoan cho bất cứ ai cầu xin, bất kể họ là ai, miễn là họ đến với đức tin.
Điều kiện được nhắc đến ngay sau đó: “Nhưng phải lấy đức tin mà cầu xin, chớ nghi ngờ; vì kẻ hay nghi ngờ giống như sóng biển, bị gió động và đưa đi đây đi đó.” (Gia-cơ 1:6). Đức tin ở đây là tin cậy tuyệt đối vào lời hứa của Chúa, không dao động. Sự nghi ngờ sẽ khiến lòng người không ổn định và không nhận được điều cầu xin (câu 7-8).
Khôn ngoan mà Chúa ban cũng được mô tả chi tiết ở Gia-cơ 3:17: “Nhưng sự khôn ngoan từ trên mà xuống thì trước hết là thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình.” Đó là tiêu chuẩn để nhận biết khôn ngoan thật, trái ngược với “sự khôn ngoan thuộc về đất, thuộc về xác thịt, và ma quỷ” (Gia-cơ 3:15).
2. Châm-ngôn 8 – Sự Khôn Ngoan Kêu Gọi
Châm-ngôn 8 là một trong những chương quan trọng nhất của Kinh Thánh nói về sự khôn ngoan. Ở đây, khôn ngoan được nhân cách hóa như một người đang kêu gọi loài người. Từ câu 1-3, khôn ngoan lên tiếng tại nơi công cộng, trên các nẻo đường, tại cổng thành – nơi mọi người qua lại. Điều này cho thấy sự khôn ngoan không giấu mình, mà sẵn sàng cho bất cứ ai tìm kiếm.
“Hỡi loài người, ta kêu gọi các ngươi, và tiếng ta hướng về con cái loài người! Hỡi kẻ ngu muội, hãy hiểu sự khôn khéo; hỡi kẻ dại, lòng nên được trí hiểu.” (Châm-ngôn 8:4-5).
Khôn ngoan tuyên bố những lời chân thật, công bình (câu 6-8). Khôn ngoan ghét điều ác, kiêu ngạo, xấc xược, và đường lối tà vạy (câu 13). Những phẩm chất này phản ánh chính bản tính của Đức Chúa Trời.
Một điểm nổi bật trong Châm-ngôn 8 là nguồn gốc vĩnh cửu của khôn ngoan. Câu 22-31 mô tả khôn ngoan hiện hữu trước khi vũ trụ được dựng nên, thậm chí từ đời đời, từ thuở đầu, trước khi có đất. Khôn ngoan hiện diện khi Đức Chúa Trời sáng tạo trời đất, như một thợ cả bên cạnh Ngài, vui mừng trước công trình của Ngài. Điều này cho thấy khôn ngoan không phải là một khái niệm trừu tượng mà gắn liền với chính Đức Chúa Trời và ý muốn Ngài trong công cuộc sáng tạo.
“Đức Giê-hô-va đã có tôi khi Ngài khởi công việc tạo hóa, từ thuở đầu, trước khi dựng nên muôn vật. Ta đã được lập từ trước vô cùng, từ khi nguyên thủy, trước khi có trái đất.” (Châm-ngôn 8:22-23).
Khôn ngoan cũng hứa ban phước cho người tìm được mình: “Vì người nào tìm được ta, thì gặp sự sống, và sẽ được ơn của Đức Giê-hô-va.” (câu 35). Sự khôn ngoan mang lại sự sống, sự giàu có thật, vinh hiển, và con đường công bình (câu 18-21).
Mối liên hệ giữa khôn ngoan và “kính sợ Đức Giê-hô-va” được nhấn mạnh xuyên suốt sách Châm-ngôn (1:7; 9:10). Kính sợ Chúa là khởi đầu của sự khôn ngoan, và khôn ngoan dẫn con người đến gần Chúa hơn.
3. Chúa Giê-xu Christ – Sự Khôn Ngoan Của Đức Chúa Trời
Khi nghiên cứu Gia-cơ 1:5 và Châm-ngôn 8, chúng ta không thể bỏ qua Chúa Giê-xu Christ, Đấng được Tân Ước xác nhận là hiện thân của sự khôn ngoan Đức Chúa Trời. 1 Cô-rinh-tô 1:24 gọi Đấng Christ là “quyền phép của Đức Chúa Trời và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời.” Câu 30 nói: “Nhưng bởi Ngài mà anh em ở trong Đức Chúa Giê-xu Christ, là Đấng mà Đức Chúa Trời đã làm nên sự khôn ngoan, sự công bình, sự nên thánh, và sự cứu chuộc cho chúng ta.”
Trong Cô-lô-se 2:3, Phao-lô viết: “Trong Ngài (tức là Đấng Christ) giấu kín mọi sự quí báu về khôn ngoan thông sáng.” Như vậy, tất cả sự khôn ngoan đều qui về Chúa Giê-xu. Khi chúng ta cầu xin khôn ngoan từ Chúa, thực chất chúng ta đang cầu xin được biết Chúa Giê-xu sâu nhiệm hơn, vì Ngài chính là khôn ngoan.
Điều này cũng phù hợp với hình ảnh khôn ngoan trong Châm-ngôn 8. Nhiều học giả Kinh Thánh xem đoạn này như một lời tiên tri về Đấng Christ – Ngôi Lời, Đấng hiện hữu từ trước muôn đời, tham dự vào công cuộc sáng tạo (Giăng 1:1-3, Cô-lô-se 1:15-17). Vì vậy, tìm kiếm khôn ngoan là tìm kiếm Chúa Giê-xu; vâng theo tiếng gọi của khôn ngoan là vâng theo tiếng gọi của Phúc Âm.
4. Ứng Dụng Thực Tiễn: Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan Từ Chúa Mỗi Ngày
Làm thế nào để chúng ta áp dụng những lẽ thật này vào đời sống hằng ngày? Dưới đây là một số bước thực hành:
- Cầu nguyện xin khôn ngoan: Như Gia-cơ dạy, hãy cầu xin Chúa ban khôn ngoan trong mọi hoàn cảnh, đặc biệt khi đối diện với thử thách hay quyết định quan trọng. Hãy cầu xin với đức tin, tin rằng Chúa sẽ ban cho.
- Suy ngẫm Kinh Thánh: Khôn ngoan đến từ Lời Chúa. Thi Thiên 119:98-100 nói: “Các điều răn Chúa làm cho tôi khôn sáng hơn kẻ thù nghịch tôi... Tôi hiểu biết hơn những người già cả, vì giữ các giềng mối Chúa.” Đọc và suy ngẫm sách Châm-ngôn mỗi ngày là một cách tuyệt vời để lãnh nhận khôn ngoan.
- Vâng lời và kính sợ Chúa: Khôn ngoan thực tiễn thể hiện qua việc làm theo Lời Chúa. “Ai nghe những lời ta phán đây mà làm theo, khác nào như người khôn...” (Ma-thi-ơ 7:24). Kính sợ Chúa là nền tảng của khôn ngoan.
- Tìm kiếm sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh: Chúa Giê-xu hứa Thánh Linh sẽ dạy dỗ và dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Hãy nhạy bén với sự dẫn dắt của Ngài.
- Học hỏi từ những người khôn ngoan: “Đi với người khôn ngoan, trở nên khôn ngoan; nhưng kẻ làm bạn với bọn điên dại sẽ bị tàn hại.” (Châm-ngôn 13:20). Hãy tìm kiếm sự khuyên bảo của các tín hữu trưởng thành trong đức tin.
5. Khôn Ngoan Viết Chữ Hán Từ Chúa – Một Góc Nhìn Văn Hóa
Một điều thú vị khi nghiên cứu về sự khôn ngoan là ngay cả trong văn hóa chữ Hán, chúng ta cũng có thể thấy những dấu ấn của chân lý Kinh Thánh. Nhiều chữ Hán cổ có cấu tạo từ những bộ thủ mang ý nghĩa biểu tượng, và một số trong đó dường như phản ánh các sự thật thuộc linh từ Đức Chúa Trời. Điều này không có nghĩa là chữ Hán được mặc khải trực tiếp, nhưng nó cho thấy rằng dấu ấn của Đấng Tạo Hóa có thể được tìm thấy ngay cả trong ngôn ngữ loài người.
Xét chữ “trí” 智, có nghĩa là trí tuệ, khôn ngoan. Chữ này gồm hai phần: trên là “tri” 知 (biết) và dưới là “nhật” 日 (mặt trời). “Tri” 知 lại được ghép bởi “thiệt” 矢 (mũi tên) và “khẩu” 口 (miệng). Như vậy, chữ “trí” hàm chứa các thành tố: mũi tên, miệng, và mặt trời.
Trong Kinh Thánh, mũi tên có thể gợi nhớ đến Lời Đức Chúa Trời là “sống và linh nghiệm, sắc hơn gươm hai lưỡi” (Hê-bơ-rơ 4:12), hoặc hình ảnh mũi tên chỉ về sự chính xác, mục tiêu. Miệng tượng trưng cho lời nói, sự công bố. Mặt trời thường biểu trưng cho ánh sáng, chân lý, và trong Ma-la-chi 4:2, Chúa Giê-xu được gọi là “Mặt trời công bình”. Vì thế, chữ 智 có thể được hiểu ngầm rằng sự khôn ngoan thật là biết (知) và nói ra (口) Lời Chúa (矢) dưới ánh sáng của Mặt Trời Công Bình (日). Hay nói cách khác, khôn ngoan đến từ việc đón nhận Lời Chúa, để Lời ấy thấm sâu vào lòng, rồi công bố ra, tất cả đều dưới sự chiếu sáng của Đấng Christ.
Dĩ nhiên, đây chỉ là một cách giải thích gợi mở, không phải là sự khẳng định thần học. Nhưng nó cho thấy rằng khát vọng khôn ngoan của nhân loại luôn hướng về nguồn gốc thần thượng, và Đức Chúa Trời đã để lại những dấu vết của Ngài khắp nơi, ngay cả trong nét chữ của một nền văn hóa lớn. Điều này càng củng cố lẽ thật Kinh Thánh: sự khôn ngoan đến từ Chúa, và Ngài sẵn sàng ban cho những ai tìm kiếm Ngài.
6. Kết Luận: Hãy Tìm Cầu Sự Khôn Ngoan Từ Nơi Chúa
Gia-cơ 1:5 và Châm-ngôn 8 cùng nhấn mạnh một chân lý: Đức Chúa Trời là nguồn khôn ngoan duy nhất, và Ngài mong muốn ban sự khôn ngoan đó cho con dân Ngài. Qua Chúa Giê-xu Christ, chúng ta có thể tiếp cận trực tiếp với sự khôn ngoan thần thượng. Dù cuộc sống có nhiều thử thách, hãy tin cậy Chúa, cầu xin Ngài ban khôn ngoan, và vững bước theo sự dẫn dắt của Ngài.
Hãy để Lời Chúa trong Châm-ngôn 8:34-35 là lời nhắc nhở mỗi ngày: “Người nào nghe ta, hằng ngày canh giữ tại cửa ta, và chờ đợi bên trụ cửa ta, thì người ấy sẽ tìm được sự sống, và sẽ được ơn của Đức Giê-hô-va.”
Khôn ngoan thật – được viết trong Kinh Thánh và cả trong tấm lòng của những người tin – là món quà vô giá từ Chúa. Hãy mở lòng đón nhận và sống theo sự khôn ngoan ấy mỗi ngày.