Ý nghĩa của chân đèn trong Kinh Thánh là gì?

Trong hành trình nghiên cứu Lời Đức Chúa Trời, các biểu tượng và hình ảnh được Ngài sử dụng luôn chứa đựng những lẽ thật thuộc linh sâu sắc. Một trong những biểu tượng xuyên suốt cả Cựu Ước lẫn Tân Ước, từ sách Xuất Ê-díp-tô Ký đến sách Khải Huyền, chính là hình ảnh “chân đèn” (tiếng Hê-bơ-rơ: mᵊnôrâ מְנוֹרָה; tiếng Hy Lạp: lychnia λυχνία). Không chỉ là một vật dụng bằng vàng trong nơi thánh, chân đèn còn là một ẩn dụ sống động về sự hiện diện, sự soi sáng và sứ mạng của Đức Chúa Trời giữa dân Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá ý nghĩa đa chiều của chân đèn trong bối cảnh Kinh Thánh, giải nghĩa từ ngữ nguyên thủy, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho Hội Thánh và đời sống cá nhân của Cơ Đốc nhân ngày nay.

Lần đầu tiên chân đèn được đề cập cách chi tiết là trong sách Xuất Ê-díp-tô Ký, khi Đức Chúa Trời truyền lệnh cho Môi-se làm đền tạm và các đồ thờ. Chân đèn được đặt trong Nơi Thánh, đối diện với bàn về bánh trần thiết.

“Ngươi cũng hãy làm một chân đèn bằng vàng ròng; cái chân, cái thân, cái đài, cái bầu và cái hoa của đèn đều làm bằng vàng đánh giát. Sáu nhánh sẽ từ hai bên thân đèn mà ra; ba nhánh ở bên nầy và ba nhánh ở bên kia... Hãy coi sóc, làm các đồ đó theo như kiểu đã chỉ cho trên núi.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:31-32, 40).

Từ ngữ Hê-bơ-rơ mᵊnôrâ ở đây không chỉ đơn thuần là “cây đèn” mà mang nghĩa “nơi phát ra ánh sáng”. Chân đèn được làm bằng “một ta-lâng vàng ròng” (khoảng 34 kg), biểu trưng cho sự quý giá, thuần khiết và vinh quang của Đức Chúa Trời. Thiết kế với một thân chính và sáu nhánh (tổng cộng bảy ngọn đèn) nhấn mạnh đến sự trọn vẹn, sự hoàn hảo (số bảy là số trọn vẹn trong Kinh Thánh) và sự hiệp một. Dầu ô-li-ve nguyên chất được dùng để thắp sáng các ngọn đèn (Xuất Ê-díp-tô Ký 27:20), tượng trưng cho Đức Thánh Linh – Đấng ban sự sống và sự sáng.

Chức năng của chân đèn trong Nơi Thánh là “chiếu sáng trước mặt chân đèn” (Dân-số Ký 8:2), tức là chiếu sáng chính bàn thờ bánh trần thiết, nơi biểu thị sự hiện diện và sự nuôi dưỡng của Đức Chúa Trời. Ánh sáng này không phải để Đức Chúa Trời nhìn, vì Ngài là ánh sáng, mà là để A-rôn và các thầy tế lễ có thể phục vụ trong sự sáng, phân biệt giữa thánh và tục. Đây là hình ảnh tuyệt đẹp: Giữa sự tối tăm của thế gian, Đức Chúa Trời đặt một nguồn sáng thuộc linh, vĩnh cửu giữa dân Ngài.

Hình ảnh chân đèn tiếp tục xuất hiện trong đền thờ của Sa-lô-môn (1 Các Vua 7:49) và đền thờ được xây lại sau thời kỳ lưu đày. Tuy nhiên, ý nghĩa của nó được mở rộng qua ngòi bút của các tiên tri. Trong sách Xa-cha-ri, chúng ta thấy một khải tượng đầy ý nghĩa:

“Thiên sứ nói cùng ta rằng: Ngươi chẳng thấy điều đó là nghĩa làm sao? Ta đáp: Thưa chúa, tôi chẳng thấy. Người bèn đáp rằng: Đây là lời của Đức Giê-hô-va phán cho Xô-rô-ba-bên rằng: Ấy chẳng phải là bởi quyền thế, cũng chẳng phải là bởi năng lực, bèn là bởi Thần ta, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy... Ai khinh dễ ngày của những việc nhỏ mọn?...” (Xa-cha-ri 4:5-6, 10).

Trong khải tượng này (Xa-cha-ri 4:1-14), chân đèn bằng vàng với bảy ngọn đèn và hai cây ô-li-ve hai bên được giải thích là “bảy con mắt của Đức Giê-hô-va” (câu 10), tượng trưng cho sự toàn tri và sự quan phòng khắp đất của Ngài. Hai cây ô-li-ve tượng trưng cho hai người chịu xức dầu (thầy tế lễ thượng phẩm Giê-sua và vua Xô-rô-ba-bên), là những công cụ Đức Chúa Trời dùng để hoàn thành công việc Ngài. Thông điệp then chốt là: công việc của Đức Chúa Trời không hoàn thành bởi sức mạnh hay quyền lực thế gian, mà bởi Thánh Linh của Ngài. Chân đèn ở đây trở thành biểu tượng của sự hiện diện và quyền năng Thánh Linh hỗ trợ cho dân sự Ngài trong sứ mạng tái thiết.

Mặt khác, trong sách Giê-rê-mi, chân đèn lại trở thành hình ảnh của sự phán xét khi bị cất đi: “Ta sẽ làm cho Giê-ru-sa-lem và các thành của Giu-đa thành hoang vu, không dân ở... Ta sẽ cất khỏi chúng nó tiếng reo vui... ánh sáng của chân đèn.” (Giê-rê-mi 25:9-10). Ánh sáng thuộc linh bị dập tắt là hậu quả của sự bội đạo.

Tân Ước tiếp nhận và làm ứng nghiệm trọn vẹn biểu tượng chân đèn. Trong sách Khải Huyền, sứ đồ Giăng thấy Đấng Christ vinh hiển giữa các chân đèn:

“Lại thấy bảy chân đèn bằng vàng, và ở giữa những chân đèn có ai giống như con người, mặc áo dài, thắt đai vàng ngang trên ngực... Tay hữu Ngài cầm bảy ngôi sao; miệng thốt ra thanh gươm hai lưỡi bén, và mặt Ngài như mặt trời khi soi sáng hết sức... Sự mầu nhiệm của bảy ngôi sao mà ngươi đã thấy trong tay hữu ta, và của bảy chân đèn bằng vàng: bảy ngôi sao là các sứ giả của bảy Hội thánh, còn bảy chân đèn là bảy Hội thánh vậy.” (Khải Huyền 1:12-16, 20).

Đây là sự mặc khải tối hậu về ý nghĩa của chân đèn. Bảy chân đèn vàng tượng trưng cho bảy Hội Thánh (và mở rộng ra là toàn thể Hội Thánh phổ thông của Chúa). Chúa Giê-su Christ, là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm, đang đi giữa các chân đèn (Hội Thánh), chăm sóc, sửa dạy và bảo vệ họ. Ngài là trung tâm, là nguồn sống và ánh sáng cho Hội Thánh. Hình ảnh này nối kết trực tiếp với chân đèn trong đền tạm, nhưng bây giờ, “đền thờ” mới không còn là một tòa nhà mà là chính Hội Thánh – dân sự của Đức Chúa Trời (1 Phi-e-rơ 2:5).

Ngoài ra, trong Bài Giảng Trên Núi, Chúa Giê-su dùng hình ảnh chân đèn để dạy về sứ mạng của môn đồ: “Các ngươi là sự sáng của thế gian... Chẳng có ai thắp đèn mà để dưới cái thùng, nhưng để trên chân đèn, thì nó soi sáng mọi người ở trong nhà.” (Ma-thi-ơ 5:14-15). Từ Hy Lạp lychnia (chân đèn) ở đây nhấn mạnh đến vị trí và mục đích của ánh sáng: phải được đặt ở nơi cao để tỏa sáng. Môn đồ Chúa phải là “chân đèn” mang “ánh sáng” của Đấng Christ (Chúa Giê-su chính là “sự sáng của thế gian” – Giăng 8:12) đến cho mọi người.

Tổng hợp lại các phân đoạn Kinh Thánh, chúng ta có thể rút ra những ý nghĩa thuộc linh chính của chân đèn:

• Biểu tượng của Đức Chúa Trời và sự hiện diện của Ngài: Ánh sáng của chân đèn trong nơi chí thánh khẳng định Đức Giê-hô-va là Đấng ngự giữa dân Ngài, soi sáng và dẫn dắt họ.
• Biểu tượng của Lời Đức Chúa Trời: “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” (Thi Thiên 119:105). Sự soi dẫn của Kinh Thánh chính là ánh sáng chỉ đường cho con dân Chúa.
• Biểu tượng của dân sự Đức Chúa Trời (Cựu Ước) và Hội Thánh (Tân Ước): Dân Y-sơ-ra-ên và Hội Thánh được kêu gọi để phản chiếu ánh sáng của Đức Chúa Trời cho thế gian tối tăm.
• Biểu tượng của Đấng Christ và công tác của Ngài: Chúa Giê-su là ánh sáng thật (Giăng 1:9) và là Thầy Tế Lễ chăm sóc Hội Thánh – các chân đèn của Ngài.
• Biểu tượng của Đức Thánh Linh: Dầu ô-li-ve nguyên chất làm cho đèn cháy sáng, hình bóng về Đức Thánh Linh, Đấng ban năng lực và sự soi sáng thuộc linh.

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân:

1. Cá Nhân Phải Được Nuôi Dưỡng Bởi Dầu Thánh Linh: Ngọn đèn không có dầu sẽ tắt. Đời sống thuộc linh của chúng ta cần được liên tục đổ đầy bởi Đức Thánh Linh qua sự cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa và vâng phục. Sự phục vụ bằng năng lực xác thịt sẽ thất bại; chỉ bởi Thánh Linh mới có thể chiếu sáng cách hiệu quả (Xa-cha-ri 4:6).

2. Hội Thánh Phải Lấy Đấng Christ Làm Trung Tâm: Chân đèn có một thân chính. Hội Thánh phải luôn giữ Chúa Giê-su Christ làm trung tâm của mọi sinh hoạt, giáo lý và mục vụ. Ngài là đầu của Hội Thánh (Cô-lô-se 1:18). Không có ánh sáng nào ngoài ánh sáng từ Ngài.

3. Sứ Mạng Chiếu Sáng Trong Thế Gian Tối Tăm: Chúng ta không được giấu ánh sáng Chúa ban. Như chân đèn được đặt trên giá để soi sáng, Cơ Đốc nhân phải sống đời sống công chính, yêu thương và rao truyền Phúc Âm cách dạn dĩ, để người khác “thấy việc lành” và tôn vinh Cha trên trời (Ma-thi-ơ 5:16).

4. Sự Hiệp Nhất Trong Sự Đa Dạng: Chân đèn có bảy nhánh nhưng xuất phát từ một thân chính. Điều này nói lên sự hiệp một trong đa dạng của Hội Thánh. Mỗi tín hữu, mỗi chi hội có những ân tứ và sắc thái khác nhau, nhưng tất cả phải hiệp một trong Đấng Christ và cùng nhau phản chiếu ánh sáng của Ngài.

5. Sự Tỉnh Thức Và Sẵn Sàng: Trong ẩn dụ mười trinh nữ (Ma-thi-ơ 25:1-13), dầu trong đèn là yếu tố quyết định. Chúng ta phải luôn tỉnh thức, giữ cho đời sống mình luôn đầy dầu Thánh Linh, sẵn sàng cho ngày Chúa trở lại.

Hình ảnh chân đèn trong Kinh Thánh là một mạc khải tiệm tiến và tuyệt đẹp về kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Từ vật dụng thánh trong đền tạm bằng vàng, nó trở thành biểu tượng của dân Chúa, rồi cuối cùng được ứng nghiệm trọn vẹn trong Đấng Christ và Hội Thánh của Ngài. Chúa Giê-su Christ, là ánh sáng thế gian, đang đi giữa các chân đèn vàng là Hội Thánh Ngài. Mỗi chúng ta, với tư cách cá nhân và tập thể, được kêu gọi trở thành những “chân đèn bằng vàng” – tinh sạch, quý giá, được Thánh Linh đốt cháy – để chiếu sáng Lẽ Thật và Tình Yêu của Đức Chúa Trời vào mọi ngõ ngách của thế giới đang chìm trong bóng tối. Hãy để đời sống chúng ta luôn gắn chặt vào Thân Chính là Đấng Christ, được nuôi dưỡng bởi dầu Thánh Linh, và can đảm tỏa sáng cho đến ngày Ngài trở lại.

“Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy phục hưng công việc Chúa trong giữa các năm... Xin Chúa khiến nổi danh Chúa lên.” (Ha-ba-cúc 3:2)