Sách Ru-tơ

Sách Ru-tơ, một câu chuyện ngắn gọn nhưng vô cùng sâu sắc, nằm giữa sách Các Quan Xét và sách I Sa-mu-ên, như một ánh sáng dịu dàng trong thời kỳ tăm tối của Y-sơ-ra-ên. Sách này không chỉ là một thiên tình sử cảm động mà còn là một bản giao hưởng thần học tuyệt vời về sự cứu chuộc, lòng thương xót (ḥeseḏ - חֶסֶד), và sự chuẩn bị kín đáo cho dòng dõi Đấng Mết-si-a. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích bối cảnh, cốt truyện, các nhân vật, và những bài học vĩnh cửu từ sách Ru-tơ, với ánh sáng của Kinh Thánh trọn bộ.

Sách Ru-tơ mở đầu với cụm từ quan trọng: "Trong đời các quan xét…" (Ru-tơ 1:1). Đây là thời kỳ mà "mọi người làm theo ý mình lấy làm phải" (Các Quan Xét 21:25), một thời kỳ của sự bội nghịch, hỗn loạn và xung đột. Chính trong bối cảnh ấy, câu chuyện về lòng trung thành, phẩm giá và sự chu cấp của Đức Chúa Trời tại một làng quê nhỏ bé là Bết-lê-hem lại càng trở nên nổi bật. Về mặt văn học, sách Ru-tơ đóng vai trò như một cây cầu nối liền thời kỳ các quan xét với thời kỳ quân chủ, và đặc biệt hơn, nó ghi lại nguồn gốc của dòng dõi vua Đa-vít (Ru-tơ 4:17-22), từ đó dẫn đến Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 1:5-6).

Sách được viết chủ yếu bằng tiếng Hê-bơ-rơ, và tên nhân vật chính "Ru-tơ" (Rûṯ - רוּת) có thể có nguồn gốc từ từ gốc r‘h nghĩa là "bạn đồng hành" hoặc "tình bạn", hoặc từ một từ khác nghĩa là "sự thỏa lòng", phản ánh hoàn hảo vai trò của bà trong câu chuyện.

Câu chuyện xoay quanh bốn nhân vật chính, mỗi người đều là một hình mẫu về đức tính Cơ Đốc.

1. Nô-ê-mi: Người Phụ Nữ Của Sự Phục Hưng Đức Tin
Nô-ê-mi, có nghĩa là "dễ chịu", trải qua bi kịch khi mất chồng và hai con trai trên đất Mô-áp. Bà đã đổi tên mình thành "Ma-ra" (nghĩa là "đắng") vì nói rằng "Đấng Toàn năng đã đãi tôi cách cay đắng" (Ru-tơ 1:20). Hành trình từ "dễ chịu" đến "đắng cay" rồi cuối cùng được phục hồi phước hạnh tại Bết-lê-hem là một bức tranh sống động về sự than khóc, tranh chiến và sự phục hồi đức tin. Lời cầu nguyện của bà cho hai con dâu (Ru-tơ 1:8-9) thể hiện tấm lòng nhân từ, dù bản thân đang đau khổ.

2. Ru-tơ: Hình Mẫu Về Lòng Trung Tín (’ĕmeṯ - אֱמֶת) và Tình Yêu Thương Xót (ḥeseḏ)
Ru-tơ, một người ngoại bang Mô-áp, đã đưa ra lời tuyên xưng đức tin và lòng trung thành bất diệt với Nô-ê-mi và với Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên: "Xin chớ nài tôi lìa bỏ mà trở về, không theo người; vì nàng đi đâu, tôi sẽ đi đó; nàng ở nơi nào, tôi sẽ ở nơi đó; dân sự của nàng là dân sự tôi; Đức Chúa Trời của nàng là Đức Chúa Trời tôi" (Ru-tơ 1:16). Đây không chỉ là lời hứa về sự đồng hành thể xác, mà là một giao ước trọn vẹn thuộc linh. Hành động "mót trong ruộng" (Ru-tơ 2) của bà không chỉ là lao động để sinh tồn, mà còn là hành động khiêm nhường, vâng phục luật pháp Đức Chúa Trời về việc chừa lại hoa lợi cho người nghèo và khách lạ (Lê-vi Ký 19:9-10). Chính sự khiêm nhường và siêng năng này ("nàng chẳng nghỉ chút nào" - Ru-tơ 2:7) đã đưa bà đến với sự chu cấp của Đức Chúa Trời qua Bô-ô.

3. Bô-ô: Người Chuộc Sản Nghiệp (Gō’ēl - גֹּאֵל)
Bô-ô, tên có nghĩa là "trong người có sức mạnh", là hình ảnh tuyệt vời của Đấng Chuộc Tội (Gō’ēl). Theo luật pháp Môi-se (Lê-vi Ký 25:25, Phục Truyền 25:5-10), người bà con gần có trách nhiệm chuộc lại đất đai và duy trì dòng dõi cho người thân đã khuất. Bô-ô không chỉ làm tròn bổn phận pháp lý, mà còn hành động với lòng nhân từ vượt trên luật định. Ông bảo vệ Ru-tơ (Ru-tơ 2:8-9, 15-16), ban phước cho nàng (Ru-tơ 2:12), và cuối cùng sẵn sàng trả giá để chuộc lại sản nghiệp và cưới nàng làm vợ (Ru-tơ 4:9-10). Ông là hình bóng rõ ràng về Chúa Giê-xu Christ, Đấng Chuộc Tội của chúng ta, Đấng đã trả giá bằng chính huyết Ngài để cứu chuộc chúng ta khỏi sự hủy diệt và ban cho chúng ta một gia nghiệp đời đời.

4. Người Bà Con Gần Nhưng Không Thể Chuộc
Nhân vật ẩn danh này (Ru-tơ 4:1-8) chỉ xuất hiện thoáng qua nhưng có ý nghĩa thần học sâu sắc. Ông ta sẵn sàng chuộc đất, nhưng khi biết phải cưới Ru-tơ để "làm cho kẻ chết được còn danh trên sản nghiệp mình", ông đã từ chối vì sợ hủy hoại sản nghiệp riêng mình. Ông đại diện cho luật pháp không có tình yêu thương, cho sự cứu rỗi nửa vời, và cho bất cứ điều gì không thể cứu chúng ta cách trọn vẹn. Sự từ chối của ông nhấn mạnh rằng chỉ có Đấng Chuộc Tội thật sự, là Bô-ô/Chúa Giê-xu, mới sẵn lòng trả mọi giá.

Chủ đề xuyên suốt sách Ru-tơ là Ḥeseḏ - một từ Hê-bơ-rơ phong phú, thường được dịch là "sự nhân từ", "lòng thương xót thành tín", hay "tình yêu thương theo giao ước". Đây không phải là tình cảm nhất thời, mà là lòng trung tín hành động vì lợi ích của người khác, bất chấp hoàn cảnh. Chúng ta thấy ḥeseḏ trong:

• Ru-tơ đối với Nô-ê-mi (1:8, 2:11)
• Bô-ô đối với Ru-tơ (2:20, 3:10)
• Và trên hết, Đức Chúa Trời thể hiện ḥeseḏ đối với tất cả các nhân vật (2:20).

Song song đó là chủ đề Sự Chuộc Lại (Gə’ullāh). Toàn bộ chương 4 xoay quanh nghi thức và giao dịch chuộc lại. Sự kiện này không chỉ khôi phục tài sản và dòng dõi cho gia đình Ê-li-mê-léc, mà còn bảo đảm sự hiện diện của dòng dõi Đấng Mết-si-a. Sự chuộc lại trong sách Ru-tơ dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời là Đấng chuộc lại mọi sự mất mát, đau khổ và hủy hoại do tội lỗi gây ra.

Sách Ru-tơ không phải là một câu chuyện cổ xa vời, mà chứa đựng những nguyên tắc sống động cho đời sống đức tin hôm nay.

1. Sự Trung Tín Trong Những Điều Nhỏ Bé và Hoàn Cảnh Khó Khăn:
Ru-tơ trung tín trong công việc tầm thường là mót lúa. Cơ Đốc nhân được kêu gọi trung tín trong mọi công việc dù nhỏ, xem đó như sự phục vụ Chúa (Cô-lô-se 3:23). Ngay cả trong thời kỳ "các quan xét" cá nhân – những lúc khủng hoảng, bất an – chúng ta vẫn có thể sống một đời sống đẹp lòng Chúa bằng sự vâng phục và yêu thương cụ thể.

2. Lòng Thương Xót và Sự Hiếu Khách:
Gương của Bô-ô thách thức chúng ta trở thành những người ban cho với lòng nhân từ, bảo vệ và nâng đỡ những người dễ bị tổn thương trong cộng đồng (người lạ, người góa bụa, người nghèo). Hãy thực hành ḥeseḏ trong gia đình, Hội Thánh và xã hội.

3. Đức Tin Dẫn Đến Hành Động Mạo Hiểm:
Hành động của Ru-tơ khi đến nằm dưới chân Bô-ô trên sân đạp lúa (Ru-tơ 3) là một hành động đức tin và sự tôn trọng theo phong tục, đặt tương lai mình trong tay Bô-ô và luật pháp của Đức Chúa Trời. Điều này nhắc nhở chúng ta dám bước đi trong đức tin, phó thác đường lối mình cho Chúa, dù không biết trước kết quả (Châm Ngôn 3:5-6).

4. Tìm Kiếm Nơi Ẩn Náu Dưới Cánh của Đức Chúa Trời:
Lời cầu nguyện của Bô-ô cho Ru-tơ: "Nguyện Đức Giê-hô-va báo đáp điều nàng đã làm; nàng sẽ được Đức Giê-hô-va là Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên ban thưởng đầy đủ, là Đấng nàng đã đến để nương náu mình dưới cánh Ngài" (Ru-tơ 2:12). Đây là hình ảnh tuyệt đẹp về sự cứu rỗi. Ứng dụng cho chúng ta: Hãy tìm kiếm sự an toàn, sự che chở và sự sống đời đời duy nhất dưới cánh của Đức Chúa Trời, qua Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 23:37).

5. Đức Chúa Trời Hành Động Trong Lịch Sử Cá Nhân để Hoàn Thành Mục Đích Tối Cao:
Câu chuyện kết thúc bằng một gia phả đơn giản (Ru-tơ 4:18-22). Những quyết định cá nhân của Ru-tơ, Bô-ô, Nô-ê-mi đã trở thành một mắt xích trong kế hoạch cứu rỗi vĩ đại của Đức Chúa Trời. Điều này an ủi chúng ta rằng, trong mọi hoàn cảnh, dù đắng cay như Ma-ra, Đức Chúa Trời vẫn đang âm thầm dệt nên câu chuyện tốt lành cho đời sống chúng ta (Rô-ma 8:28), và có thể sử dụng chúng ta trong đại cuộc của Ngài.

Sách Ru-tơ là một viên ngọc quý của Kinh Thánh. Nó dạy chúng ta rằng ngay giữa những thời kỳ tăm tối nhất, đức tin, lòng trung thành và tình yêu thương xót (ḥeseḏ) vẫn có thể nở hoa. Nó chỉ cho chúng ta thấy Đức Chúa Trời là Đấng Chuộc Tội thành tín, Đấng quan tâm đến những nỗi đau cá nhân và đồng thời điều khiển dòng chảy lịch sử để hoàn thành mục đích cứu chuộc của Ngài qua Chúa Giê-xu Christ. Hành trình từ đồng vắng Mô-áp đến những cánh đồng đầy ơn phước tại Bết-lê-hem của Ru-tơ cũng là hình ảnh hành trình thuộc linh của mỗi tín hữu: từ chốn xa lìa Đức Chúa Trời, được dẫn dắt bởi ân điển, để đến nơi an nghỉ và dư dật trong Đấng Christ, Đấng Chuộc Tội vĩ đại của chúng ta.

Hãy để câu chuyện của Ru-tơ khích lệ chúng ta sống một đời sống trung tín, dạn dĩ trong đức tin, và tràn đầy lòng thương xót, với niềm tin chắc chắn rằng Đức Chúa Trời đang hành động trong và qua cuộc đời chúng ta cho vinh hiển của Danh Ngài.